СурэтышI-модельер цIэрыIоу СтIашъу Юрэ имэфэкI непэ хэтэгъэунэфыкIы.

Адыгэ шъуаш

ГущыIэхэр: ЕмтIылъ Нурбый Орэдышъор: Анзэрэкъо Чеслав

Адыгэ шъуашэр тарихъ намысэу Кавказ илъэпкъхэм аштагъ. ПчыкIэм уфэдэу пчэгум укъехьэ, Къашъоми зеогъэIэт. Жъыу: Ей, ей, адыгэ шъуаш, Дунаим ущызэлъашI. Ей, ей, адыгэ къашъу, Налмэс-налкъутэу тикъашъу.

Бгъэгу ищыгъэм шыр егъэуджы, ЛIыгъэм ишапхъэу хьазыр. Пшъэшъэ нэгушIом гохьэу зегъазэ, Исэе дахи кIэракI. Жъыу: Пщынаом пщынэр егъэбзэрабзэ, КIэлакIэр къашъом хелъас. Уишъхьэрыхъон бзыу тамэу мэбыбы, Джэгуми лъагэу зеIэт. Жъыу: Нэнэжъ-тэтэжъмэ тфагъэпытагъэу, Тихабзэ тыгу имыкI. НыбжьыкIэу тиIэр тэ тфэбэгъонэу, Нарт лIыхъужъ хъунхэу тыфай. Жъыу:

Адыгэ къоджэ къызэрыкIоу Гъобэ­-къуае ашугэу Теуцожь Цыгъо, тхакIохэу Iэшъынэ Хьазрэт, ГъукIэлI Нурбый, сурэтышIэу Къат Теуцожь, культурэм, искусствэм ащыцIэрыIохэ цIыф шIагъо­хэр, зэлъашIэхэрэ лэжьакIохэр къыдэкIыгъэх. СтIашъу Юрэ икъоджэгъухэм арыгушхозэ, къащытхъоу бэрэ тырехьы­лIэ. Гъобэкъуае бэрэ дэсынэу мыхъугъэми, чылэм итарихъ, ицIыфхэм дэхагъэу къариIуалIэрэр тхылъ заулэ пшIын плъэкIыщт.

Икъуаджэ щашIэ

Укъызыщытхъугъэу узыщашIэжьырэ къуаджэм ущагъэлъэпIэныр, гущыIэ фабэхэр къыщыпфаIонхэр зымыуасэ щыIэп. СтIашъу Юрэ Гъобэкъуае рагъэб­лагъэу, иIофшIагъэхэр къыщигъэлъагъо­хэу, концерт къыщыфатэу, мэфэкIхэм ахагъэлажьэу зэп къызэрэхэкIыгъэр. Ащ фэдэ зэхахьэхэм сарихьылIэу уахътэ къысэкIугъ.

Урысыем изаслуженнэ артистэу, Адыгэ Республикэм инароднэ артистэу Пэрэныкъо Чатибэрэ СтIашъу Юрэрэ зэныбджэгъушIух. Чатибэ зэхахьэхэм ащыщ къыщиIогъагъэр сщыгъупшэрэп.

— СтIашъу Юрэ иIофшIагъэкIэ, иадыгагъэкIэ цIыфхэм ашIэ, агъэлъапIэ.

ЕгъэжьапIэ фэхъугъэр

Абхъазым икъалэу Очамчири щыпсэузэ, дэным, бзэным зафигъасэу ригъэ­жьагъ, Москва щеджагъ. Тыдэ щыIэми, илъэныкъо гупсэу Адыгеир зыщигъэгъуп­шагъэп.

Мастэр, Iуданэр, шэкIыр, лэныстэр. Ахэр игупшысэхэм къадекIокIых. Апэрэ IофшIэгъэшхоу иIэхэм ащыщых «Тыргъэ­таор», «Гикатей ишъуашэ». «Тыргъэтаор» шъом хишIыкIыгъ. Шъуашэм техыгъэ къашъор Адыгэ Республикэм инароднэ артистэу, балетмейстер цIэрыIоу Къулэ Амэрбый ыгъэуцугъ.

— Шъуашэу «Тыргъэтаор» ащыгъэу «Налмэсым» иконцертхэм илъэсыбэрэ къащысшIыгъ, — къеIуатэ Адыгэ Респуб­ликэм инароднэ артисткэу Хьакъуй Анжеликэ. — «Тыргъэтаор» зэрэдахэм дакIоу, тарихъ гупшысэу хэлъым узыIэпещэ.

Дунаим щашIагъ

СтIашъу Юрэ ышIыгъэхэ шъуашэхэр щыIэныгъэм «къыщегъэгущыIэх». Адыгэ бзылъфыгъэ шъуашэу «Саер», Михаил Черкесскэм фэгъэхьыгъэ шъуашэр, нэмыкIхэри дахэх, лъэгъупхъэх.

ШIэжьым, патриотическэ пIуныгъэм, мамыр псэукIэр гъэпытэгъэным, фэшъхьафхэм афэгъэхьыгъэхэр ятеплъэхэмкIэ зэфэшъхьафых. Гупшысэу ахилъхьэ­рэр лIэшIэгъухэм къапкъырэкIы.

Iашэр аIыгъэу шъуашэу «Саусыры­къом» Гекатей ишъуашэ, нэмыкIхэм уяплъы зыхъукIэ, зэо-банэхэм тахигъэлэжьэнэу мурад зэримышIыгъэм унаIэ теодзэ. Укъызыщыхъугъэ, узыщапIугъэ чIыгум итарихъ шъуашэм гъэпсыкIэу иIэмкIэ къэпIотэныр псынкIэ Iофэу щытэп.

СтIашъу Юрэ адыгэ лъэпкъым илIы­хъужъэу, искусствэм ицIыф цIэрыIоу тэлъытэ. Лъэпкъ шIэжьыр искусствэм ыбзэкIэ къыгъэлъагъозэ, гу пытэ зэриIэр, искусствэр щыIэныгъэм хэгъэщагъэу зэрэщытыр уахътэм къыщеушэты. США-м, Тыркуем, Иорданием, Сирием, Германием, Москва, Ставрополь ыкIи Краснодар крайхэм, Адыгеим, фэшъхьафхэм ащызэхищагъэхэ къэгъэлъэгъонхэм иIэпэIэсэныгъэ осэ ин къа­щыфашIыгъ.

Мамыр псэукIэр

«ТекIоныгъэм исаугъэт» зыфиIорэр, Кавказым итыгъэ игумэкIыгъохэм яхьылIагъэр зэбгъапшэхэзэ, мамыр щыIакIэм икъэухъумэн урегъэгупшысэ. ЩэIагъэ тхэлъыным, шъуашэу «ООН-м» фэгъэхьыгъэм, фэшъхьафхэм Ю. СтIа­шъур патриот шъыпкъэу зэрэщытыр къагъэлъагъо.

Олимпиадэ джэгунхэу Шъачэ щыкIуа­гъэхэм афэгъэхьыгъэхэ шъуашэхэм, «Адыифым» адыгэпщым ишъуашэ, нэмыкIхэм лъэпкъым итарихъ, шэн-хабзэхэр ахэолъагъох. «Нэфылъ бзыум» идэхагъэ зэбгъашIэ пшIоигъомэ, тыгъэм инэбзыйхэр пчэдыжьым тебгъэпсэнхэ фае.

Интернациональнэ гупшысэу иIофшIагъэ хэлъыр шъуашэхэм, тхыпхъэхэм ахэолъагъо. Гъэзетхэм, телевидением, радиом яжурналистхэм зэлъыIэсыкIэ амалхэр зэрагъэфедэхэрэр сурэтышIым шъуашэм къыщеIуатэ. «Советскэ Адыгеим», «Адыгэ макъэм», нэмыкI гъэзетхэм ацIэхэр тетхагъэх.

Адыгэ Республикэм икъэралыгъо гъэпсыкIэ игъэпытэн ехьылIэгъэ шъуашэу «Адыгэ Республикэр», тыкъэзыуцухьэрэ дунаим игъэкъэбзэн, кIэлэцIыкIухэр дэхагъэм фэгъэсэгъэнхэм, нэмыкIхэм яхьылIагъэхэ IофшIагъэхэр гум къегущыIыкIых. Фольклорыр, шэн-хабзэхэр, культурэр зэрипхыхэзэ, шъуашэм иобразхэр, лъэпкъ искусствэр къыщегъэ­лъагъох, адыгэмэ яеу зэрэщытыр къыхегъэщы. Ю. СтIашъум къызэрэтиIуагъэу, зэо-машIом кIигъэстырэп, цIыфхэм шъэбагъэрэ дэхагъэрэ ахилъхьэ шIоигъу, лъэпкъ­хэм язэгурыIоныгъэ нахьышIу зэрэхъущтым пылъ.

— Искусствэм лъэпкъхэр зэпэблагъэ ешIых, гупшысэ дахэу яIэр къэсэгъэлъа­гъо, — къытиIуагъ СтIашъу Юрэ. —Сафэраз Правительствэм икъулыкъу­шIэхэм, нэмыкIхэу ситворчествэ къы­лъып­лъэхэрэм.

ЩыIэныгъэм илъэоянэхэр

СтIашъу Юрэ Адыгэ Республикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI, Мамырныгъэм и Лигэ ипремие илауреат, Москва щыкIогъэ Дунэе зэнэкъокъоу «ЮТНО-ЭРАТО-2008-рэ» зыфиIорэм апэрэ чIыпIэр къыщихьыгъ, медалэу «Адыгеим и Щытхъузехь» къыфагъэшъо­шагъ, нэмыкI щытхъуцIэхэри къыфаусыгъэх. Республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм» и Хэсашъхьэ, фэшъхьафхэм ахэт.

ИIофшIэнкIэ лIэужхэр зэфищэхэзэ, щыIэныгъэм илъэоянэхэм арэкIо. «Через дизайн к миру в мире мифов и реальности» зыфиIорэ тхылъэу иIофшIагъэ фэгъэхьыгъэр Правительствэмрэ Ю. СтIашъур Iоф зыщишIэрэ КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм искусствэхэмкIэ я Къэралыгъо музей и Темыр-Кавказ къутамэрэ къыдагъэкIыгъ. Буклетыр, нэмыкI нэрылъэгъу IэпыIэгъухэри къыфыдагъэкIыщтых.

Ю. СтIашъум ишъхьэгъусэу Юлие дунаим зехыжьыгъэр илъэс мэхъу. Ыпхъоу Фаризэ къылъэхэс, Зульфие Москва Iоф щешIэ. СтIашъу Юрэ непэ илъэс 90-рэ зэрэхъурэм фэшI тигъэзет­еджэмэ ацIэкIэ тыфэгушIо, нарт бэгъа­шIэхэм ащыщ хъунэу Тхьэм тыфелъэIу. Опсэу, Юр!

ЕмтIылъ Нурбый.