ЗиIофшIэнкIэ обществэм федэ къыфэзыхьырэ цIыф дэгъубэмэ гъашIэм сащыIукIэнэу хъугъэ. Не­пэ сэ зигугъу къэсшIыщтыр Адыгеим ыцIэкIэ Къэралыгъо Думэм идепутатэу ятIонэрэу хэтыдзыжьыгъэ Владислав Резник ары. Тэ, Адыгеим исхэм, ащ джыри цыхьэ фэтшIыныр къызыхэкIыгъэм сыкъытегущыIэщт.

1976-рэ илъэсым ЛКъУ-м ибиофак ащ къыухыгъ, микроорганизмэхэмкIэ биолог-генетик сэнэхьатыр ыIэ къыригъэхьагъ. БиологиемкIэ Москва дэт институтым иаспирантурэ ыужкIэ къыухыгъ.

Владислав Резник Къэралыгъо Думэм идепутат зыхъугъэр 1999-рэ илъэсыр ары. Хэбзэихъухьан Iофым игуапэу зэрэпылъыр пчъа­гъэрэ къэбар жъугъэм иамал­хэм къащиIоу хъугъэ, Iофыр ащ зэрэтетри иIофшIакIэкIэ къегъэшъыпкъэжьы. Журналэу «Форбс» къызэритыгъэмкIэ, Владислав Резник Къэралыгъо Думэм идепутат анахь чанхэм, зэшIокIы­шхо зиIэхэм, урысые парламентым хэтхэу илъэсыбэ хъугъэу цыхьэшхо зыфашIыхэрэм ащыщ. Къэралыгъо ДумэмкIэ хэдзынэу 2016-рэ илъэсым щыIагъэм Владислав Резник Адыгеим ыцIэкIэ депутатэу апэрэу щыха­дзыгъ.

Адыгеим ыцIэкIэ депутатыр

Илъэси 5-м къыкIоцI Владислав Резник зиIорэ зишIэрэ зэтефэрэ, гущыIэу ытырэр зыгъэцэкIэжьырэ цIыфэу зыкъигъэлъэгъуагъ. Хэти фэмыдэу депутатыр цIыф къызэрыкIохэм апэблагъ — рес­публикэм исхэм бэрэ аIокIэ, яIофыгъохэм защегъэгъуазэ, ахэм язэшIохынкIэ IэпыIэгъу афэхъу. Республикэми, ащ исхэми ягумэкIхэр къылъэIэсых.

Депутатэу хадзыгъэ къодыеу 2016-рэ илъэсым Владислав Резник гущыIэу къыIогъагъэхэр джыри сыгу къэкIыжьых: «Гъэхъэ­гъэшхо, хэхъоныгъэ ин зышIыгъэ, цIыф насыпышIохэр зыщы­псэурэ шъолъырэу Адыгеир сэлъэгъу. Ау ащ паекIэ тызышъхьа­мысы­жьэу Iоф тшIэн фае». Джащ къыщегъэжьагъэуи ишъыпкъэу Iоф ешIэ, тиреспубликэ лъэгэпIакIэхэм якIунымкIэ фэлъэкIыщтыр зэкIэ ешIэ.

Тихэгъэгу иэкономикэ зэхъо­кIыныгъэхэр фэшIыгъэн, гъэсэныгъэм, наукэм, медицинэм нахьыбэу мылъку ахэлъхьэгъэн фаеу Владислав Резник зэрилъы­тэрэмкIэ сэри десэгъаштэ. Илъэ­си 5-м къыкIоцI ащ Iофэу ышIагъэр зызэфэпхьысыжькIэ нафэ къэхъу игухэлъхэр ащ щыIэныгъэм зэрэщыпхырищыхэрэр, республикэм исоциальнэ-экономикэ хэхъоныгъэкIэ Iофыгъохэр зэрэзэшIуихыхэрэр. ГущыIэм пае, федеральнэ бюджетым щыщ мылъкоу Адыгеим илъэс къэс къы­IукIэрэм фэди 2,5-кIэ хэхъуагъ. 2016-рэ илъэсым ар сомэ миллиарди 6,5-рэ хъущтыгъэ­мэ, 2021-рэ илъэсым сомэ миллиард 16,4-м федеральнэ IэпыIэгъур нэсыгъ. Инфраструктурэ, социальнэ псэолъэ зэфэшъхьаф­хэм ягъэ­псынкIэ ыкIи ягъэ­кIэ­жьынкIэ федеральнэ мылъкур фэди 9-кIэ нахьыбэу къатIуп­щыгъ. 2016-рэ илъэсым сомэ миллион 582,3-рэ ахэм къафатIупщыгъагъэмэ, 2021-рэ илъэсым сомэ миллиарди 5,1-м нэс а гухэлъхэм апае Адыгеим къы­IэкIэхьагъ. Урысые Федерацием и Правительствэ социальнэ-экономикэ хэхъоныгъэ зэрашIыщт унэе программэр зыфызэхигъэ­уцогъэ шъолъырхэм ясатырэ тиреспуб­лики хэхьагъ. Ащ диштэу Адыгеим илъэс къэс сомэ миллиард къыфыхагъэкIы.

Ащ фэдэ федеральнэ мылъкушхо къызэрэIукIэрэм ишIуагъэ­кIэ республикэм гурыт еджэпIакIэхэр, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэр, поликлиникэхэр, сымэ­джэщхэр, гъогухэр, культурэмрэ спортымрэ япсэуалъэхэр, укъэбзалъэхэр, псыр аIэкIэзыгъэхьэрэ псэуалъэхэр ыкIи социальнэ мэхьанэ зиIэ нэмыкI псэолъабэ щагъэпсыгъэх. Джыдэдэм Адыгеим къыщыхъурэ зэхъокIыныгъэ­шIухэм республикэм исхэм гу лъатагъэкIэ сенэгуе.

Гъэхъагъэхэм якъэкIуапIэр

Владислав Резник зэхэсыгъо горэм мырэущтэу къыщиIогъагъ: «Республикэм псынкIэу хэхъоныгъэ зэришIырэр плъэгъункIэ гушIуагъо. Псауныгъэм икъэухъу­мэни, гъэсэныгъэми, социальнэ лъэныкъоми ар афэгъэхьыгъ. Мы IофыгъохэмкIэ хэгъэгум ипащэхэри IэпыIэгъушIу къафэхъух. Къэ­ралыгъо Думэм идепутатэу сызэ­рэщытым епхыгъэу республикэм игъэцэкIэкIо хэбзэ къулыкъухэм япащэхэм сырягъусэу амалэу щыIэхэр нахь шIогъабэ къатэу згъэфедэнхэр сипшъэрылъ. Адыгеим ифедэхэр тапэкIи федеральнэ гупчэм къыщысыухъумэщтых, республикэр кIэщакIо зыфэхъурэ Iофтхьабзэхэм япхырыщынкIэ IэпыIэгъу сафэхъущт». Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ Владислав Резникрэ аIэ зэкIэдзагъэу Адыгеим ифедэхэм зэрафэлажьэхэ­рэр зыслъэгъукIэ сэгушIо. Непэ Адыгеим хэхъоныгъэ зэришIы­гъэм, амалышхохэр зэриIэхэм фэдэу ыпэкIэ зыкIи слъэгъугъэп.

Псауныгъэм икъэухъумэн

БлэкIыгъэ илъэситфым социальнэ мэхьанэ зиIэ инфраструктурэ псэуалъэхэу ыкIи нэмыкI псэуалъэхэу республикэм исхэм ящыкIагъэхэр агъэпсыгъэх. 2016-рэ илъэсым медицинэ фэIо-фашIэхэм язэхэщэнкIэ Iофыгъо­хэр лъэшэу къызэрэуцугъагъэхэр тыгу къэкIыжьы. НепэкIэ тикъуа­джэхэм фельдшер-мамыку Iэзэ­пIабэ ащагъэпсыгъ, Адыгэ рес­публикэ клиникэ сымэджэщым диагностическэ гупчэшхо ща­шIыгъ, Тэхъутэмыкъое гупчэ район сымэджэщми IэзэпIакIэ къыщызэIуахыгъ, Адэмые психоневрологическэ унэ-интернатым икIэлэцIыкIу отделение агъэкIэжьыгъ. Мылъку зэрэщымыIагъэм къы­хэкIэу илъэси 10 фэдизрэ ащ ишIын афэухыщтыгъэп. ГъэрекIо Мыекъопэ къэлэ клиникэ сымэ­джэщым иотделениеу сабыйхэр къызыщыхъухэрэм ия 5-рэ къат агъэпсыгъ, мыгъэ Джэджэ Гупчэ район сымэджэщым икорпусыкIэ ашIыгъ. Ащ нэмыкIэу джырэ шапхъэхэм адиштэрэ кIэлэцIыкIу поликлиникэу къатыбэу зэтетыр Мыекъуапэ къыдэтэджагъ. Владислав Резникрэ Адыгэ Респуб­ликэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ дэгъоу зэрэзэдэлажьэ­хэрэм ахэр къыкIэкIуагъэх. Илъэситфым псауныгъэм икъэу­хъумэнкIэ Адыгеим федеральнэ IэпыIэгъоу къыIукIэрэм фэди 6-кIэ хэхъуагъ. 2016-рэ илъэсым сомэ миллиони 131,1-рэ ар хъущтыгъэ­мэ, 2021-рэ илъэсым сомэ миллион 776,5-м нэсыгъ. Ар сэ гъэ­хъэгъэшхоу сэлъытэ!

Гъэсэныгъэмрэ культурэмрэ

Республикэм исхэр зыгъэгумэкIырэ Iофыгъохэм зэу ащыщыгъ гурыт еджапIэхэмрэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэмрэ ячIыпIэхэр зэрафимыкъущтыгъэр. Джы къуаджэу Новэ Адыгеим, поселкэу Инэм, станицэу Ханскэм лабораториехэр, мастерскойхэр, спортзалхэр зыхэт гурыт еджапIэхэу джырэ шапхъэхэм адиштэхэрэр ащашIыгъэх, кIэлэцIыкIу IыгъыпIи Мые­къуапэ щагъэпсыгъ. Илъэситфым гъэсэныгъэмкIэ федеральнэ Iэпы­Iэгъоу республикэм къыIу­кIэрэм фэдэ 25-м ехъукIэ хэ­хъуагъ. 2016-рэ илъэсым сомэ миллион 44,8-рэ а гухэлъхэм апае Адыгеим къыфатIупщыгъагъэмэ, 2021-рэ илъэсым сомэ миллиард 1,14-м нэсэу къы­IэкIэхьагъ.

Джащ фэдэу культурэмкIэ унэхэм, тхылъеджапIэхэм, нэмыкI псэуалъэхэм яшIынкIэ ыкIи ягъэ­кIэжьынкIэ республикэм Iофы­шхо щызэшIуахы. АщкIэ зишIуагъэ къэкIуагъэр федеральнэ бюджетым имылъкоу республикэм къыIукIэрэм фэдэ 18-кIэ зэрэхэ­хъуа­гъэр ары. 2016-рэ илъэсым ар сомэ миллион 23,1-рэ хъущтыгъэмэ, 2021-рэ илъэсым сомэ миллион 413,2-м нэсыгъ.

Гъогухэр

Хэгъэгур зэрэщытэу зыпштэкIэ, Адыгеим игъогухэм уагъэрэзэнэу щытыгъ. Ау ахэм язытет фэгъэ­хьыгъэу республикэм исхэм ятхьаусыхи мызэу, мытIоу зэ­хэтхэу хъугъэ. Джащ пае мы аужырэ илъэситфым гъогушIыным лъэшэу анаIэ тырагъэтыгъ. Владислав Резникрэ партиеу «Единэ Россиемрэ» яшIуагъэкIэ Адыгеим проектышхо заулэ щызэшIуахыгъ.

Къалэу Мыекъуапэ къеолIэрэ гъогухэу зэхэкIыпIэшхохэр зиIэ­хэр агъэпсыгъэх. Ащ къыдэзыухьэрэ проектышхом а гъогухэр хэхьэх. Къэлэ транспортыр щы­нэгъончъэу зекIоным, тыкъэзыуцухьэрэ дунаир амыушIоиным иамал ащ къытыщт.

Ащ нэмыкIэу Мыекъуапэ икIырэ автомобиль гъогоу Кавказ заповедникым нэсырэм иIахь зэфэшъхьафхэм ягъэпытэнкIэ ыкIи ягъэнэфынкIэ проектым щыщ агъэцэкIагъ. Ащ Адыгеим изекIо кластер шIуагъэ къыфихьыщт, нахь щынэгъончъэу Лэгъо-Накъэ цIыфхэр нэсынхэ алъэкIыщт.

Республикэм гъогумкIэ ихъыз­мэт федеральнэ мылъку IэпыIэгъоу къыIукIагъэм фэди 10-м ехъукIэ хэхъуагъ. 2016-рэ илъэсым ар сомэ миллион 282,3-рэ хъущтыгъэмэ, 2021-рэ илъэсым сомэ миллиарди 2,83-м нэсыгъ. ПстэумкIи сомэ миллиарди 7,6-рэ хъугъэ.

Псыр аIэкIэзы­гъэхьэрэ псэуалъэхэр

Километри 120-рэ зикIыхьэгъэ псыIыгъыпIэмрэ къушъхьэхэм къащежьэу Мыекъуапэ къынэсырэ магистральнэ псырыкIуапIэмрэ ягъэпсын 2020-рэ илъэсым аухыгъ. Джащ тетэу Мые­къуа­пэрэ Мыекъопэ районымрэ ащыпсэухэрэр зыгъэгумэкIыщтыгъэ Iофыгъор зэшIохыгъэ хъугъэ. 1982-рэ илъэсым агъэпсыгъэгъэ псырыкIуапIэр жъы зэрэхъугъэм къыхэкIэу авариехэр къызыхъукIэ цIыфхэм икъоу псыр къаIэкIахьэщтыгъэп. Джы псырыкIопIакIэмкIэ къушъхьэпс къабзэр цIыфхэм къаIукIэщт. Адыгеим ипащэхэм, Владислав Резник, партиеу «Единэ Россием» яшIуагъэкIэ мы проектышхом пае сомэ миллиарди 3 фэдиз федеральнэ бюджетым къыхагъэкIыгъ.

Мы аужырэ илъэситфым Кощ­хьэблэ районымкIэ псыхъоу Фэдз дэжь дамбэр щагъэкIэ­жьыгъ, Шапсыгъэ псыIыгъыпIэм игъэ­кIэжьын иапэрэ чэзыу аухыгъ, псыр зэрэкIагъэхъорэ системэм ипсэолъэ шъхьаIэ игъэкIэжьын Афыпсыпэ дэжь щаухыгъ.

Электроэнергетическэ комплексыр

Электроэнергетическэ комплексым зызырагъэушъомбгъукIэ, республикэм нахьыбэу социальнэ-экономикэ хэхъоныгъэ ышIын ылъэкIынэу сеплъы. Адыгеим и Правительствэрэ ПАО-у «Россети» зыфиIорэмрэ энергетическэ отраслэм игъэкIэжьынкIэ, Адыгеим иэлектросетевой комплекс зегъэушъомбгъугъэнымкIэ илъэси 2-кIэ узэкIэIэбэжьымэ зэзэгъыны­гъэ заулэ зэдашIыгъагъ. Джащ еп­хыгъэу мы охътэ благъэм электроэнергетическэ псэолъа­кIэхэр агъэпсыщтых, Мыекъуапэ, Адыгэ­къалэ, Мыекъопэ, Тэхъу­тэмы­къое районхэм яподстанциехэр агъэ­кIэжьыщтых. Электроэнергиер аIэкIэгъэхьэгъэнымкIэ чIэнагъэу ашIырэр нахь макIэ хъущт, пэрыт технологиехэр къыз­фагъэфе­дэщтых. «Цифровая трансформация» зыфиIорэ концепциер рес­публикэм щыпхырыщыгъэнымкIи амалхэр щыIэхэ хъугъэ.

Адыгеим хэхъоныгъэ езыгъэшIыхэрэр

Илъэси 5-у блэкIыгъэр гъа­шIэмкIэ ащ фэдизэу пIэлъэшхоп. Ау а уахътэм къыкIоцI зэхъокIыныгъэшIоу къэхъугъэхэр, проектышхоу зэшIуахыгъэхэр бэ мэхъух! Сихэку гупсэ хэхъоныгъэ зэришIырэр зыслъэгъукIэ, ащкIэ зишIуагъэ къэзыгъэкIогъэ цIыфым сызэрэфэразэм нахь хэхъо. Тиреспубликэ Владислав Резник ищыкIэгъэ дэдэу зэрэщытым сицыхьэ телъ. Ар республикэм къырыкIощтым ренэу егъэгумэкIы, цIыфхэм адэгущыIэзэ, Iофыгъоу щыIэхэм защегъэгъуазэ, Адыгеим ипащэхэм къырахьы­жьэрэ Iофтхьэбзэшхо пстэумкIи адырегъаштэ. Ахэр зэрэзэгъусэхэм къыхэкIэу сыд фэдэрэ пшъэ­рылъхэм язэшIохыни афэукIочIы. Акъыл чан, опытышхо зиIэ Владислав Резник Iофыгъошхохэм язэшIохынкIэ амалэу иIэхэр идепутат IофшIэн щегъэфедэх.

Республикэм хэхъоныгъэ егъэ­шIыгъэнымкIэ тапэкIи гухэлъы­шхохэр яIэх. Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурати, Владислав Резники псауныгъэм икъэу­хъумэн епхыгъэ псэуалъэхэм яшIынкIэ ыкIи ягъэцэкIэжьынкIэ, транспорт паркым игъэкIэжьынкIэ, медицинэ учреждениехэм якIо­лIэрэ гъогухэм язэтегъэпсы­хьан­кIэ амалэу агъэфедэщтхэм ягупшысэх. Ащ нэмыкIэу кIэлэцIыкIу IыгъыпIакIэхэр, гурыт еджапIэхэр агъэпсыщтых, культурэмкIэ псэуалъэхэм ягъэпсын е ягъэцэкIэжьын, спорт инфраструктурэм ипсэуалъэхэм яшIын аухыщт. Гъогухэм яшIыни лъагъэ­кIотэщт. Мыекъуапэ къэзыухьащт автомобиль гъогури ахэм зэу ащыщ. Къэралыгъо программэу «Къуаджэхэм зэдиштэу хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэныр» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу республикэм ирайонхэм язэтегъэпсыхьанкIэ Iофышхо зэшIуахыщт. Джащ фэ­дэу зашъохэрэ псыр аIэкIэзыгъэ­хьэрэ псэуалъэхэм, укъэбзалъэ­хэм ягъэкIэжьыни лъагъэкIотэщт.

Мы илъэситф благъэм респуб­ликэм хэхъоныгъэ егъэшIыгъэнымкIэ, цIыфхэм ящыIэкIэ-псэукIэ зыкъегъэIэтыгъэнымкIэ Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу Къум­пIыл Мурат пшъэрылъыбэ афигъэуцугъ. Илъэс къэс Къэралыгъо Думэм федеральнэ бюджетыкIэм Iоф щыдашIэ. Проектэу рагъэжьагъэхэм яухынкIэ ыкIи проектыкIэхэм япхырыщын ублэгъэнымкIэ финанс IэпыIэгъоу ящыкIа­гъэм фэдизыр къафыхагъэкIыным иамалхэр зэрахьанхэ фае. Федеральнэ мылъкоу къытIукIэрэм къыкIырамыгъэчыным е ащ къы­хагъэхъоным пае Владислав Резник фэдэ депутат зафэр, IофшIэкIошхор лъэшэу тищыкIэгъэщт. ЗигущыIэ емыпцIыжьырэ, Адыгеим ифедэхэм япхырыщын ишъыпкъэу фэлэжьэрэ цIыфэу ащ зыкъигъэлъэгъуагъ.

МэщбэшIэ Исхьакъ. Адыгеим инароднэ тхакIу, Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъужъ, Урысые Федерацием и Общественнэ палатэ хэт.