Адыгеим икъушъхьэхэм ядэхагъэ зэзыгъэлъэгъунэу, Кавказ биосфернэ зповедникым жьы къабзэ къыщащэнэу къакIохэрэм уахътэр афимыгъэкъоу агъэзэжьэу мэхъу. Ау зы мафэ нахь уапэ имылъыми, чIыпIэ дэхабэ зыщыплъэгъунэу, къэбар гъэшIэгъонхэр зыщызэхэпхынэу щыIэри макIэп. Ахэм ащыщ псэупIэу Гъозэрыплъэ. БэмышIэу ащ къыщызэIуахыгъэ музееу «Музей туриста» зыфиIорэм изакъоми, бэ къыщалъэгъущтыр, агу щырихьыщтыр.

Музеим нэIуасэ уащыфэ­хъущт икIыгъэ лIэшIэгъум зыгъэпсэфакIо кIорэ цIыфхэм агъэфедэщтыгъэ пкъыгъохэм, къушъхьэ­хэм ащагъэкIорэ уахътэр зэрагъэпсыщтыгъэм, зэрэпщэрыхьэщтыгъэхэм, нэмыкIхэми.

Заповедникым иIофышIэхэм, зыгъэпсэфакIо къакIохэрэм, хьакIэхэм пкъыгъоу нахьыпэкIэ агъэфедэщтыгъэу къаугъоигъэ­хэр ары музеир къэзыгъэба­ирэр. Ахэм ащыщых чэтэн шъыпкъэм хэшIыкIыгъэ палаткэу музеим чIэтыр, примусэу зэрэпщэрыхьэщтыгъэхэр, чэщыр зыщырахыщтыгъэ «дзыохэр».

Илъэс 50-кIэ узэкIэIэбэжьмэ, къушъхьэтхым зэрэдэкIуаещтыгъэхэ ботинкэ Iужъу онтэгъухэм непэ агъэфедэрэ лъэкъопылъхьэ псынкIэхэр къаготых. Шхынхэр, щыгъынхэр къызэрэрахьакIыщтыгъэ Iалъмэкъхэр пытэх, джы агъэфедэхэрэм атекIых. ШIун­кIым, чэщым ащагъаблэщтыгъэ остыгъэхэр зэтефыгъэх, иных ыкIи онтэгъух. Хьакъу-шыкъоу зэрэшхэщтыгъэхэри Iэрыфэгъух, къызэрыкIох.

«Туристым имузей» щыплъэ­гъущтых альпинистхэр къушъхьэм зэрэдэкIуаещтыгъэхэ кIапсэхэр, нэмыкI хьап-щыпхэр. КIапсэу зыпышIагъэхэр зэфэшъхьафхэу зэкъодзэгъагъэх, зэкъодзапIэ пэпчъ ацIэхэр зэфэдэхэп. Джащ фэдэу музеим бэшIагъэу атырахыгъэ сурэтыжъхэр чIэлъых, ахэр турмар­шрут зэфэшъхьафхэм цIыфхэм ащытырахыгъагъэх.

Музеим къыпыщылъ чIыгухэ­ми узэплъын гъэшIэгъонхэр ащыбгъотыщтых. Ахэм ащыщ Адыгеим исп унэ анахь инэу къыщызэтенагъэр, зэо лъэхъаным къушъхьэм щызаозэ нэмыц­хэм къаукIыгъэ зэолIым исаугъэт, нэмыкIхэри.

ЗыплъыхьэпIэ чIыпIэри чы­жьэп. Нэм фэмыплъырэ къушъхьэхэм лъэгапIэм утетэу уяплъы зыхъукIэ, гум зеIэты, ядэхагъэ уеумэхъы, зыогъэпсэфы. Мы чIыпIэхэр сабыйхэр ыкIи зыныбжь хэкIотагъэхэр уигъусэхэу къэпкIухьанхэм атегъэпсыхьагъэх. Зы мафэкIэ къыщыплъэгъурэр бэрэ угу имыкIыжьэу илъыщт.

(Тикорр.).