Хэгъэгу зэошхом илъэхъан къефэхыгъэгъэ къухьэлъатэ Адыгеим илъы­хъуакIохэм къагъотыгъ ыкIи ар зыгъэIорышIэщтыгъэм ыцIэ агъэунэфын алъэкIыгъ.

Къухьэлъатэу И-153 «Чайка» зыфиIорэр къызщефэхыгъэ чIыпIэмрэ ар зэрэхъугъэмрэ афэгъэхьыгъэ къэбарыр зэтыра­гъэуцожьыгъ. Шъугу къэдгъэ­кIыжьын, тигъэзет къыхиуты­гъагъ Мыекъуапэ пэмычыжьэу шышъхьэIум лъыхъокIо отрядэу «ШIэжь» зыфиIорэм къу­хьэлъатэм щыщ пкъыгъохэр къызэрэщигъотыгъагъэхэр. Мые­къуапэ къэзыухьэрэ гъогоу псэупIэу Краснооктябрьскэм екIурэм имэзылъэ чIыпIэ ахэр хэлъых.

Лъыхъон IофшIэнхэм ахэлэ­жьагъэх краеведхэр, хэбзэу­хъумэкIо, ошIэ-дэмышIэ Iоф­хэмкIэ къулыкъухэм ялIыкIохэр, лъыхъокIо организациехэу «Ку­банский плацдарм», «01 Регион» зыфиIохэрэр, Адыгеим щылэжьэрэ Народнэ фронтым илIыкIохэр, «Урысые народнэ фронтым иныбжьыкIэхэр» зыфиIорэм хэтхэр. Мыхэм Iоф­шIэкIэ амалхэр аIэкIэлъых Адыгеимрэ Пшызэ шъолъыррэ ашъхьагъ щыкIогъэ ошъогу заохэм афэгъэхьыгъэ къэбархэр зэтегъэуцожьыгъэнхэмкIэ.

Iофэу зэшIуахыгъэм изэфэ­хьысыжь хъугъэ къухьэлъатэр зыфэдагъэмрэ дзэу зиягъэмрэ афэгъэхьыгъэ къэбарыр — И-153 «Чайкэр» я 5-рэ Ошъогудзэм ия 236-рэ истребительнэ ошъогу дивизие ия 267-рэ ошъогудзэ истребительнэ полк епхыгъагъ.

Хъарзынэщым къыхахыгъэ къэбархэмкIэ ыкIи чIыпIэм щы­псэухэрэм къызэрарагъэIота­гъэмкIэ нафэ хъугъэ — 1942-рэ илъэсым ишышъхьэIу мазэ и 9-м къутырэу Красный Кут изэпырыкIыпIэ аштэ зэхъум И-153 «Чайкэу» сержантэу Алексей Петровым ыгъэIорышIэщтыгъэр къыраутэхыгъ ыкIи псэупIэу Краснооктябрьскэм ихьанэ-гъунэ къыщефэхыгъ. Пилотыр ыукIыгъ.

«А мафэм Краснооктябрьскэм мэз гъогум тетэу екIу­щтыгъэхэм къызэраIотэжьы­гъэмкIэ, чIыгум къухьэлъатэр къытефи къыкIэнагъ, машIом щэ-гынхэр къыщыохэу аублагъ. Хъугъэр зинэрылъэгъухэр лъэтемытэу псэупIэм ежьагъэх хэбзэ IофышIэхэм къэбарыр къафаIотэнэу, ау метришъэ фэдиз къызакIум алъэгъугъ къу­хьэлъатэр зыгъэIорышIэщтыгъэр гъогу нэзым зэрэщылъыр. Ащ ыпсэ хэкIыгъэхагъ. Ипарашют къызэIукIынэу игъо ифа­гъэп. Хьадэр Краснооктябрьскэм ащэжьыгъ. Ащ къырыкIо­жьыгъэр ашIэрэп», — къыIотагъ Урысые народнэ фронтым ишъолъыр къутамэу Адыге­им итым хэтэу, Урысыем и Лъыхъон движение ишъолъыр къутамэ ипащэу Иван Парт-­ ноим.

Непэрэ мафэм ехъулIэу Василий ыкъоу Алексей Петровыр зыщагъэтIылъыгъэ чIыпIэм лъэхъух. Ар 1922-рэ илъэсым Баку къыщыхъугъ, я 5-рэ Ошъо­гудзэм ия 236-рэ истребительнэ ошъогу дивизие ия 267-рэ ошъогудзэ истребительнэ пол-кэу Адыгеим и Мыекъопэ район икъоджэ псэупIэу Красно­октябрьскэм епхыгъагъэм ипи­лотыгъ.

«ТичIыгогъухэм яхьадэхэр къычIахыжьы, тятэжъ пIашъэхэм лIыгъэу зэрахьагъэм фэ­гъэхьыгъэ къэбарыр цэрыцэу аугъоижьы зыхъукIэ, тилъэпкъ, тичIыгу ятарихъ къэухъумэгъэнымкIэ лъыхъуакIохэм уасэ зыфэшIыгъое IофшIэнышхо зэшIуахы», — къыIуагъ Урысые народнэ фронтым ишъолъыр къутамэу Адыгеим итым итхьа­мэтэгъоу Цэй Эдуард.