ЦIыфхэр псым ымытхьалэнхэм, шъобжхэр атещагъэхэ мыхъунхэм ыкIи псы объектхэр щынэгъончъэу щытынхэм афэшI ГъэIорышIапIэм зызщагъэпскIырэ лъэхъаным щынэгъончъэу узэрэзекIон фэе методическэ унашъохэр муниципальнэ образование пстэуми афыригъэхьыгъэх, цIыфхэм ящынэгъончъагъэ къизыIотыкIхэрэ щитхэр ыкIи тамыгъэхэр псы объектхэм ащагъэуцунхэу унашъохэр афа­шIых.

— Гъэмэфэ мэфэ фабэхэм цIыфхэм гуIэтыпIэу къыхахырэр псыIушъохэм защагъэпскIыныр ары. Мыщ фэдэ чIыпIэхэм непэ цIыфыбэ къащызэрэугъои, ау умышIэрэ зыгъэпскIы- пIэм ухэхьаныр зэрэщынагъор зэкIэми къагурыIоу пфэIощтэп. Ахэм са­къы­ныгъэ къызэрэзхамыгъа­фэрэм къыхэкIэу гумэкIыгъуабэ къафехьы, псым екIодылIэхэу къыхэкIы­хэрэми япчъагъэ макIэп, — еIо Урысые Федерацием ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ и Министерствэ и ГъэIорышIэпIэ шъхьа­Iэу Адыгэ Республикэм щыIэм къошъо цIыкIухэмкIэ къэралыгъо инспекцием и Гупчэ ипащэу Нэхэе Юрэ.

Пащэм къызэриIуагъэмкIэ, 2021-рэ илъэсым мэкъуогъу ыкIи бэдзэогъу мазэхэм лъыплъэн-профилактическэ Iофтхьабзэу «2021-рэ илъэсым игъэмафэ псыхъохэр щынэгъончъэу щытынхэр» зыфиIорэм хахьэу Урысые Федерацием ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ и Министерствэ и ГъэIорышIэпIэ шъхьаIэу Адыгэ Республикэм щыIэм и Гупчэ АР-м хэгъэгу кIоцI Iоф­хэм­кIэ и Министерствэ, зыныбжь имыкъугъэхэм яIофыгъохэмкIэ комиссием хэтхэр, Мыекъо­пэ къэлэ администрацием илIыкIохэр ягъусэхэу дэкIыгъо 29-рэ зэхащагъ. Зызщыбгъэ­пскIы мыхъущт чIыпIэхэм пэшIоры­гъэшъ Iофтхьабзэхэр ащызэрахьагъэх, псы объектхэм цIыфым ищыIэныгъэрэ ипсауныгъэрэ къащыухъумэгъэнхэмкIэ шапхъэхэр зыукъохэрэм ыкIи псы объектхэм общественнэ рэхьатныгъэр ащызыукъохэрэм, джащ фэдэу псым ухахьэ зэрэмыхъущтыр зытетхагъэхэ тамыгъэхэр зымыгъэуцугъэхэм административнэ пшъэдэкIыжьхэр арагъэхьыгъэх.

Анахьэу зыщыбгъэскIы мы­хъущт чIыпIэхэу, щынагъоу щытхэм ащыIагъэх. Iофтхьабзэм хахьэу зэкIэмкIи хэукъоныгъи 178-рэ къыхагъэщыгъ, Iэтахъо­хэм ямызакъоу нахьыжъхэми профилактикэ зэдэгущыIэгъу 98-рэ адашIыгъэх, узыгъэгъо­зэрэ памятки 137-рэ афагощыгъ. Ащ нэмыкIэу шапхъэхэр зыукъуагъэ­хэм административнэ протоколхэр къафыратхыкIыгъэх. Джащ фэдэу Гупчэм иинспекторхэр кIэлэцIыкIу зыгъэпсэфыпIэ лагерьхэм ащыIагъэх, псы­хъо­хэм сакъыныгъэ къащызхагъэфэнхэмкIэ ыкIи апэрэ медицинэ IэпыIэгъур зищыкIагъэм рагъэгъотын алъэкIынымкIэ лекцие къафеджагъэх.

— Гъэмафэм, ом изытет зыщыфэбэшхом, респуб­ликэм щыпсэухэрэм ыкIи хьакIэу къакIохэрэм псым узэрэщызекIон фэе шапхъэ­хэр аукъохэу бэрэ къыхэкIы. КIэлэцIыкIухэм языгъэпсэфыгъо гъэмэфэ лъэхъаным янэ-ятэхэр, алъыплъэщтхэ нахьыжъхэр ямыгъусэхэу псым макIох ыкIи зызщыб­гъэпскIы мыхъущт чIыпIэхэр къыхахых. Мы мафэм ехъулIэу псым зэрекIоды­лIэхэрэм лъапсэ фэхъухэрэм ащыщых зэтемыгъэпсыхьагъэхэ чIыпIэхэм зызэращагъэ­пскIырэр, ешъуагъэхэу псым зэрэхахьэхэрэр, зыныбжь имыкъугъэхэм зыпари алъымыплъэу псым зызэрэщагъэ­пскIырэр, псыр щынэгъон­чъэу щытынымкIэ шапхъэу щыIэхэр зэраукъохэрэр, — къыIуагъ Нэхэе Юрэ.

АР-м иунашъоу «Административнэ хэбзэукъоныгъэхэм яхьы­лIагъ» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу хабзэр зыукъуагъэхэр къыхэгъэщыгъэнхэм ыкIи ахэм административнэ пшъэдэкIыжь атыралъхьанымкIэ муниципальнэ образованиехэм административнэ комиссиехэр ащызэхащагъэх.

ГъэIорышIапIэм иIофышIэхэм анахьэу анаIэ зытырагъэтырэр кIэлэцIыкIухэр псым ымытхьалэнхэр ыкIи шъобжхэр атещагъэхэ мыхъунхэр ары. Ащ фэдэ хъугъэ-шIэгъэ тхьамыкIагъохэм кIэлэцIыкIухэр ащыухъу­мэгъэнхэм фэшI, Урысые Феде­рацием ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ и Министерствэ и ГъэIорышIэпIэ шъхьаIэу Адыгэ Республикэм щыIэм ны-тыхэм закъыфегъазэ ясабыйхэм алъыплъэнхэу, япшъэ­рылъхэр икъу фэдизэу агъэцэкIэнхэу, сабыйхэм ящыIэныгъэрэ япсауныгъэрэ нахьыжъхэм аIэ зэрилъыр зыщамыгъэгъупшэнхэу.

Мэфэ фабэхэм псым зыщызгъэпскIынхэу зикIасэхэм врач­хэр къяджэх шъон пытэхэр амыгъэфедэнхэу, сыда пIомэ фабэмрэ шъонымрэ зызэха­хьэхэкIэ ащ псауныгъэр псынкIэу зэщигъэкъон ылъэкIыщт. ЕтIани цIыфыр ешъуагъэу псым зыхахьэкIэ фэщым ыубытын ылъэ­кIыщт, ащ къыхэкIэу псым ытхьэлэным ищынагъо къэуцу. Джащ фэдэу псым къыз­ди­хьыхэрэ хъугъэ-шIэгъэ тхьамыкIагъохэм лъапсэ афэхъу­хэрэм ащыщ лъэгапIэхэм адэ­кIуа­ехэшъ, къызэрэхапкIэхэрэр.

Адыгэ республикэ клиническэ сымэджэщым иврачхэм къызэраIуагъэмкIэ, тхыкъуп­шъхьэм фыкъуагъэ фэхъугъэу тхьамафэ къэс анахь макIэми нэбгыритIу сымэджэщым къы­чIэфэ.

— Псым ухапкIэу пIозэ сэкъатхэр зэрыс курэжъыем уитIысхьан плъэкIыщт. НахьыбэрэмкIэ тхыкъу­пшъхьэм ыпшъэ зэхэтыпIэ зэпэкIы. Ар тхыцIэм ыкуцI пхырэкIы, азыфагу шъхьэкIуцIым Iоф езы­гъашIэхэрэ лъынт­фэхэр рэкIох, джащ фэдэу шъхьэр зыIыгъ тхыкъуп­шъхьэмэ азыфагу дискыр дэлъ. Тхыкъупшъхьэм шъоб­жхэр зыфэхъу­хэкIэ, шъхьэм екIолIэрэ отделхэр: лъынтфэр, нервыр, нэмыкIхэри зэщэкъох, — еIо Адыгэ рес­публикэ клиническэ сымэджэщым нейрохирургиемкIэ иотделение ипащэу Хьатх Марат.

ЗыгъэпскIыпIэхэу узыхахьэхэ мыхъущтхэм «табличкэхэр» атетых нахь мышIэми, цIыфхэр пфэгъэдаIохэрэп. ЫужкIэ ащ гумэкIыгъохэу къыздихьынхэ ылъэкIыщтхэм ягупшысэхэрэп, ежь ашъхьэ къихьэрэмкIэ мэзе­кIох. Анахьэу цIыфыр ешъуагъэ зыхъурэм нахь къаигъэ мэхъу. Чэфым зэрихьэу ар псым зыха­хьэкIэ ыгу фэщэчырэп, ылъакъо­хэр еубытышъ, къедэIужьхэрэп — джары нахьыбэрэмкIэ псым ытхьалэхэу къызкIыхэкIырэр.

ЗызщыбгъэпскIы мыхъущт чIыпIэхэм ахахьэхэрэм апае хэбзэгъэуцугъэ аштагъэу Iоф ешIэ. Мыщ къыдилъытэхэрэ шапхъэхэр зыукъохэрэм тазыр­хэр атыралъхьэх. Арэу щытми, ащи къыгъэуцухэрэп.

Узфэсакъыжьыным нахьышIу щыIэп. Арышъ, зикъэбар шъумы­шIэхэрэ гъэпскIыпIэхэм шъуахэмыхьэмэ нахьышIу.

КIАРЭ Фатим.