Top.Mail.Ru

Шыу закъу

Image description

Залыкъо Ерстэм пчэдыжь тыгъэ къыкъокIыгъом ТхьэчIэгъ мэзышхо къызэринэкIыгъ, гъогу лъагъо горэм тыриубыти, КIэмгуе хэгъэгу гъунапкъэм ихьагъ.

Адыгэ шыум исурэт къешIэкIыгъэ дунаим диштэу, хэтхагъэу хъущтыгъэ. КъызэринэкIыгъэр абдзэхэ къушъ­хьэ къочIэ-бгычI, къызэрыхьагъэр губгъо-мэз тешъу — тыди ар, хэмытмэ щыкIагъэ фэхъуным фэдэу, нибжьырэ тамыгъэу, щыщ шъыпкъэу, къекIоу хэуцо. Илъэс мин пчъэгъабэкIэ зэрысыгъэ чIынэлъэжъым итеплъэкIи, ишIыкIэкIи фэгъэпсыгъэу хъугъагъэ. ИцыекIэ убгъу шъынэхь бгъэжъ тамэм фэогъадэ; ихьазыр бгъуитIуци, тыгъужъыцэ цэкъэнэу, гущтэ уегъэшIы. Цыяшхъоу адыгэмэ ящыгъын нэрыгъэу щытыгъэри ышъокIэ чъыгыжъ пхъашъомрэ тыгъэмыхъо пхъэцымрэ ахэкIуакIэ. Шэу зытесыр арышъ — блэнэ зэхэлъыкIэр итеплъ, мыжъо къуашкIэхэу зэхэпцагъэм фэдэу, шъо чIэгъым лыпIэ кIуачIэхэр щызекIоу, пытэу, гъурэу зэхэлъ.

Адыгэ шыум иIаши, ишъуаши гъэшIэгъонэу зэгъэ­кIугъэу щытыгъ. ГъэкIэрэкIэн фэшIэу зыгори лыягъэу хэлъыгъэп. Шъуашэу щыгъи, Iашэу голъи гъогууанэкIэ е заокIэ ишIуагъэ къэмыкIонэу зи хэплъагъощтыгъэп. ЛIы ебгэ лыегъэнчъэр ишIыкIэу щытыгъ. Къолэн кIэракIэу, нэм зыкъыкIидзэу лыды-пкIыдэу зыгори къы­хэщыщтыгъэп. ИкIакIуи, ипаIуи шIуцIэх, ицыяшхъуи чIапцIэ, хьазыр Iупэхэр бжъэ шIуцI, къэмэ Iапшъэри ащ фэд, мыжъоупцIэу, метэу бгырыпхымрэ шхомрэ атралъхьэщтыгъэри къупшъхьэу е гъучIэу ашIыщтыгъэ, тыжьынэу ашIыми, мылыдынэу сауркIэ чIагъэбылъхьэщтыгъ. АщкIэ зигъэкIэрэкIэныр зыфэлъэкIыри, зыфэмылъэкIыри зэфэдагъ — лIы шъошэ лыегъэн­чъэр яхэбзагъ. Шъыпкъэ, фэмыф кIэракI зэраIощтыгъэу, мыIо-мышIэ гори къахэмыкIы хъуныя — ащ фэдэхэри къахэкIыщтыгъэ. Ау адыгэм ибэм, сылI зыIоу исыгъэм, ишыу гъэпсыкIэ зыфэдагъэр арыгъэ — лIыхъусэжъ гъэпсыкI.

Ар къызхэкIырэр дахэмрэ зэгъымрэ амышIэу, къа­гурымыIощтыгъэу арэу пIонти, япшъашъэхэр агъэ­кIэрэкIэнымкIэ зи къогъанэ яIагъэп. Ябзылъфыгъэ шъуашэ зыплъэгъурэм, щыгъыным идахи, игоIуи зэрашIэрэр нэрлъэгъу пфэхъу. Къэтэбэ шIуцIэмрэ алтэс плъыжьымрэ зэрагъэкIуни, шэкI къолэнымрэ шъо зэикIымрэ къекIоу зэгуалъхьани, дышъи тыжьыни дахэу бзылъфыгъэ шъуашэм хагъэпкIэни ашIэ­щтыгъ. Ар, етIани, къаIэкIахьэрэр кIэракIэу къолэн-пкIэлэнэу пшъашъэр зэпаIуным язэхэшIыкI блэмыкIэуи щытыгъэп. ЦIыфыр гoly зыкIэхъукIын шъошэ дэхагъэм блэкIэу рагъэлыеным зыщаухъумэни ашIэщтыгъэ ахэмэ. Мэзатакъэм фэдэу, тхыпхъэ зэмышъогъубэр зэкIоу, гoloy, ябзылъфыгъэ шъуашэ хахын алъэкIыгъ. Сыдми япшъашъэ дахэу афэпэнымкIэ адыгэхэр, алъэкIыщтымкIэ, зи зышъхьасын щыIагъэп. Шъошэ дахэм цIыф шIыкIэ гоIуи, пкъы къодэнэ ищыгъэ дахи рагъэгъусэжьыным язэхэшIыкI нэсыщтыгъэ. ГъэшIэрэ хъопсапIэу яIагъэу ищыгъэ бжьышIуагъэмрэ кIэрэкIэ псыпсымрэ ясурэтэу япшъашъэхэр агъэкIэракIэщтыгъэх.

(Романэу «Шыу закъом» къыхэхыгъ.)