УФ-м и Президентэу Владимир Путиныр ары ны мылъкум фэгъэ­хьы­гъэ программэм кIэщакIо фэхъугъэр. 2007-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу ар Урысыем щыпхыращы.

А илъэсхэми къэралыгъом ипащэ ащ мызэу, мытIоу зэхъо­кIыныгъэхэр фишIыгъэх. Ахэр зэкIэ программэм къыщыдэ­лъытагъэхэр нахь къызIэкIэгъэ­хьэгъошIу хъунхэм, нахьыбэу унагъохэм къашъхьэпэнхэм, федэ къатыным фэIорышIэх.

Владимир Путиным иджэ­пса­лъэхэм къащыхигъэщыгъэу, шIогъэшхо къэзытыгъэхэм зэу ар ащыщ. Унэгъо ныбжьыкIэхэм лъэшэу къызэрашъхьапэрэр уахътэм къыгъэлъэгъуагъ. Ащ фэгъэхьыгъэ программэм къызэрэщыдэлъытагъэмкIэ, ны мылъкур псэукIэ амалхэр на­хьышIу шIыгъэнхэм, гущыIэм пае, ипотекэр агъэпсыщтмэ, ежьхэм яIахьэу халъхьан е агъэ­псыгъахэмэ ащ ипщыны­жьын, унэм ишIын е игъэкIэ­жьын, апэIуагъэхьан алъэкIыщт.

Джащ фэдэу ны мылъкум къыдэлъытэгъэ ахъщэр кIэлэцIыкIум еджапIэм чIэмыхьэзэ гъэсэныгъэ егъэгъотыгъэным пае унагъом ытын е ар къыз­фэкIогъэ сабыим нахьыжъэу унагъом исым иеджэн пэIуи­гъэхьан фит. Ным ипенсие зы­щызэIукIэрэм ыгъэкIонэуи, сэкъатныгъэ зиIэ сабыир щыIэ­ныгъэм хэгъэгъозэгъэным пае ищыкIагъэхэр къырищэфынэуи къыдыхэлъытагъ.

2018-рэ илъэсым ищылэ мазэ и 1-м къыщыублагъэу унагъоу ны мылъкур зиIэм игъот макIэмэ, ащ къыхэхыгъэу ахъщэ тын мазэ къэс къафэкIонэу ыгъэпсын ылъэкIынэуи ашIыгъ. Ахъщэ тыныр къыте­фэмэ ышIэным пае аужырэ мэзэ 12-м гъотэу яIагъэр нэ­бгырэ пчъагъэу унагъом исым тырагощэн фае. Зы нэбгырэм тефэрэр цIыфыр зэрыпсэун ылъэкIыщт ахъщэ анахь макIэу субъектым щагъэнэфагъэм фэдитIум нэмысырэмэ, лъэIу тхы­лъыр ытын фит.

УФ-м и Президент кIэщакIо фэхъугъэу 2020-рэ илъэсэу икIы­гъэм ищылэ мазэ и 1-м къыщыублагъэу унагъоу апэрэ сабыир къызэрыхъухьагъэм е ыпIунэу зыштагъэм ны мылъкум исертификат къыраты.

БлэкIыгъэ илъэсым имэлылъфэгъу мазэ къыщыубла­гъэу са­быир къэхъугъэмэ, ны мылъкум исертификат пае ныр е тыр ПенсиехэмкIэ фондым екIолIэн ищыкIэгъэжьэп. ЗАГС-м сабыир къызэрэхъугъэмкIэ фондым макъэ регъэIушъ, ащ иIофышIэхэм тхылъхэр агъэпсых. Ащ лъыпытэуи ахъщэм игъэфедэн унагъор ыуж ихьан ылъэ­кIыщт. Сертификатыр гъэпсыгъэ зэрэхъугъэр ПенсиехэмкIэ фондым иинформационнэ системэ рагъахьэ, интернет нэ­кIубгъом ным «иунэе кабинети» агъэхьы.

КIэлэцIыкIур ыпIунэу къаIызыхыгъэ унагъохэм мы шапхъэр анэсырэп, ахэм серти­фи­катыр агъэпсыным пае, на­хьы­пэрэм фэдэу, ежьхэм ашъхьэкIэ екIолIэнхэшъ, лъэIу тхылъ атын фае. Сыда пIомэ сабыир зэраштагъэмкIэ макъэ зыгъэIун зылъэкIыщтыр ны-тыхэр ары ныIэп.

2021-рэ илъэсым ищылэ мазэ и 1-м къыщыублагъэу ны мылъкум исертификат игъэпсыни, игъэфедэни нахь IэшIэх хъугъэ. Сертификатым игъэпсын IофшIэгъу мэфитф, ар зыпэ­Iуи­гъэхьащтым фэгъэхьыгъэ лъэIу тхылъым зэрэхэплъэщтхэм мэ­фипшI нахьыбэ атырамыгъэ­кIодэнэу шэпхъакIэхэм къащыдэлъытагъ. ЗыгорэкIэ нэмыкI ведомствэ горэм зыфагъэзэн фаеу хъугъэми, мэфэ 15 — 20 ныIэп зэрэпылъынхэ фаер.

НахьыпэкIэ ны мылъкум къы­щыдэлъытэгъэ ахъщэр ипотекэм пэIубгъэхьажьынэу уфаемэ е о уиIахь (первоначальный взнос) хаплъхьэ пшIоигъомэ, ащ пае лъэIу тхылъыр Пен­сиехэмкIэ фондми, банкми яптынхэ фаеу щытыгъ. Джы программэм зэхъокIыныгъэу фэ­хъугъэ­хэм къызэрэдалъытэ­рэмкIэ, уна­гъор банкым екIуа­лIэмэ зэкIэри фагъэпсыщт.

Джащ фэдэу къыхэдгъэщымэ тшIоигъу, Адыгеим исэу ны мылъкур кIэлэцIыкIум иегъэджэн пэIузыгъахьэмэ зышIоигъохэм ащ игъэпсын нахь псын­кIэ афэхъущт. Ащ пае УФ-м ПенсиехэмкIэ ифонд и Къутамэу АР-м щыIэм еджапIэу къэралыгъом итхэм зэзэгъыныгъэхэр адишIыгъ.

НахьыпэкIэ унагъом ны мылъкур кIэлэцIыкIум иеджэн пэIуигъэхьанэу рихъухьагъэмэ, еджапIэу къыхихыгъэм ыпкIэ хэлъэу зэрэщеджэщтыр къэзыушыхьатырэ тхылъыр фондым IэкIигъэхьан фаеу щытыгъ. Джы зэзэгъыныгъэу зэдашIыгъэхэм яшIуагъэкIэ ар имыщыкIэгъэжь хъугъэ. Унагъом ны мылъкур зэригъэфедэнэу къыхихыгъэм пае лъэIу тхылъ ытымэ екъу.

Дачэм унэ щашIы зышIои­гъохэм ны мылъкур агъэфедэн алъэкIынэуи гъэтэрэзыжьынхэм къащыдэлъытагъ. Мы илъэсым ащ кIуачIэ иIэ хъугъэ. ЧIыгур унагъом зэриунаер ыкIи псэолъэшIын Iофхэр щызэшIуихынхэу фитыныгъэ зэриIэр къэзыу­шыхьатырэ тхылъхэр ары къыгъэлъэгъонхэу ищыкIагъэр.

2021-рэ илъэсым ахъщэу ны мылъкум къыщыдэлъытагъэм къыхагъэхъуагъ. Апэрэ сабыим пае къатырэр сомэ 483881-рэ мэхъу, ятIонэрэм пае ащ со- мэ 155550-рэ къыхэхъо. Джы зэхэубытагъэу сомэ 639431-рэ къаты.

БлэкIыгъэ 2020-рэ илъэсым УФ-м и Президент къышIыгъэ Джэпсалъэм къызэрэщиIуагъэу, ны мылъкум фэгъэхьыгъэ программэм 2026-рэ илъэсым итыгъэгъазэ и 31-м нэс кIуачIэ иIэщт.

НэкIубгъор зыгъэхьазырыгъэр ХЪУТ Нэфсэт.