Ащ фэдэ ныбжьыкIэхэр лъэпкъым ищыкIагъэх

Мыгу Кинан мыгъэ Адыгэ республикэ гимназиер дэгъу дэдэкIэ къыухыгъ. Дышъэ медаль къыфагъэшъошагъ. КIэлэцIыкIур я 3-рэ классым исыгъ янэ-ятэхэм ягъусэу хэкум къызэкIожьым.

Кинан къызэрыхъухьэгъэ унагъор СириемкIэ Хомс дэсыгъ. Дамаскэ уж ар анахь къэлэшхоу хэгъэгум итмэ ащыщ. Унагъом инахьыжъхэми, ныбжьыкIэу къи­хъорэми зэрэадыгэхэр ашIэу, адыгэ шэн-хабзэхэм атетэу псэущтыгъэх.

— Хомс адыгэхэр бэу зыщыпсэухэрэм ащыщ, — къеIуатэ кIалэм. — Тинахьыжъхэр тицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу тызэрэадыгэр тшIэу тыкъэтэджыным пылъыгъэх. Тызыхэс араб лъэпкъым ишэн-хабзэхэр тэтиехэм зэратекIырэр тшIэщтыгъ. Арын фае тыкъызэкIожьым тыкъызыхэ­хьажьыгъэхэм псынкIэу ащыщ тызыкIэхъугъэр.

Адыгэ Хасэр тиурам тетыгъ, адыгэ Iофэу зекIохэрэми уна­гъом ис нахьыжъхэр ащыгъозагъэх. Сянэжърэ сятэжърэ адыгэ шэн- хабзэхэм тафэзыщэщтыгъэхэр, адыгабзэр тшIэным пылъыгъэхэр. Непэ ситатэу Умарэ илъэс 95-рэ, сянэжъэу Музэян илъэс 90-рэ аныбжь. Сятэжъ лъэмыджхэм ыкIи дамбэхэм яшIынкIэ Хомс иинженерыгъ. Сянэжъ биологыгъ, университетыр апэ къэзыухыгъэ­хэм ащыщ, апшъэрэ еджапIэм биологиемкIэ щыригъаджэщты­гъэх. Адыгабзэр, пшысэхэр, орэдхэр тагъашIэщтыгъэх, къэсэшIэжьы сшыпхъурэ сэрырэ «бзыу, бзыу гуаго, гого нэшъур кIашъом тес» аIозэ тызэрагъэ­джэгущтыгъэр. Шыкур, непи ахэр псаух.

Гимназиер зы унэгъошхо зэ­рэфэдэр, кIэлэегъаджэхэмрэ кIэ­лэеджакIохэмрэ зэрэзэфыщытхэр шIэхэу Кинанрэ ышыпхъоу Энжьирэ зэхашIагъ. КъызэкIожьхэм пшъэшъэжъыер я 9-рэ классым исыгъ, дэгъоу еджагъ, фармацевт сэнэхьатыр къыхихыгъэу институ­тым чIэс, я 5-рэ курсым ихьагъ. Кинан я 3-рэ классэу зырагъэ­тIысхьагъэм ипэщагъ СтIашъу Зурет.

— Ар тянэм фэдэу къытфыщытыгъ, лъэшэу къытфэгумэкIы­щтыгъ. Тыкъэсымэджагъэу еджапIэм тыкъэмыкIуагъэмэ, сыдми къытеоу, къыткIэупчIэ къодыягъэп, къытфэгумэкIыщтыгъ. ТыкъызэкIожьыкIэм урысыбзэмкIи адыгабзэмкIи курсхэр еджапIэм щызэхащэгъагъэх. Мафэрэ еджэгъу уахътэм ыуж ахэм кIэлэегъа­джэхэм Iоф къыщыддашIэщтыгъ, «продленкэми» лъэшэу къыщытпылъыгъэх. Апэрэ мафэм къыщегъэжьагъэу классым щыщ тыхъуным кIэлэегъаджэхэр пылъыгъэх, бзэхэри шIэхэу зэдгъашIэщтыгъэ, ау я 7 – 8-рэ классхэр ары ныIэп бзэм ылъэныкъокIэ пэрыохъу тимыIэжь зыхъугъагъэр.

Гимназием чIэт кIэлэегъаджэ­хэм анахь цIыф дэгъуи, анахь кIэлэегъэджэ Iази щымыIэу кIалэм елъытэ.

— Наталья Пивоваровам биологиемкIэ я 5-рэ классым къыщегъэжьагъэу тыригъэджагъ, — къеIуатэ Кинан. — КIэлэегъэджэ пхъашэ фэд, ау предметым уфещэ, шIу уегъэлъэгъу. Классым нэбгырэ 30 ис зыхъукIэ кIэлэегъаджэмкIэ псынкIэп, ау нэбгырэ пэпчъ ар лъыIэсыщтыгъ, зэрэдеIэщтым пылъыгъ. КIэлэеджакIом шъхьэкIафэ фишIыщтыгъ, уиушъхьа­кIунэу щытыгъэп.

Обществоведениер Жанна Ененкэм тигъэхьыщтыгъ. Зы урок къыхэкIыгъэп сыдми тыщысэу тхылъым дэтыр зэдгъашIэу. Сыдигъуи темэм шъхьафитэу тытегущыIэнэу, шъхьадж ишIошI къы­Iонэу амал иIагъ. УрысыбзэмкIэ Iоф къыздэзышIагъэр ТхьакIущынэ Марин, ары зишIуагъэр балл 92-рэ урысыбзэмкIэ къызэрэсхьы­гъэр. ХимиемкIэ тикIэлэегъаджэу Ирина Акимовари джащ фэд, предметыр тшIогъэшIэгъон зэрэ­хъу­щтым, ащ узэрэфищэщтым пылъ зэпытыгъ, адрэ кIэлэегъа­джэхэри ащ фэдэх. Тикласс ипащэ тянэм фэдэу тауж итыгъ. Сэ сишIошIыкIэ, гимназиер адрэ еджапIэхэм атезыгъэкIырэр кIэлэ­еджакIом екIолIакIэу щыфыряIэр ары. Мэхьанэ зиIэр узыфэдэ цIыфыр ары нахь, узэреджэрэр арэп. Ары «Унагъом фэд гимназиер» зыкIасIорэр. Ащ тетэу Iофыр мы еджапIэм зэрэщыгъэ­псыгъэр ащ идиректорэу Нурет Шамсудиновнам епхыгъ. Ащ еджа­пIэм чIэсыр зэкIэ ешIэ, нэбгырэ пэпчъ икъэбар щыгъуаз, ыцIэ къыриIозэ, кIэлэеджакIо пэпчъ дэгущыIэ. ЕгъашIэм сщыгъупшэщтэп урокмэ анахь зэпыугъо инэу яIэм щагум щытшIыщтыгъэ джэгум тыкъызэрэщышъощтыгъэр.

ЫпшъэкIэ къызэрэщытIуагъэу, Мыгу Кинан дэгъу дэдэу еджагъ, ушэтынхэм ишIэныгъэхэр къащигъэшъыпкъэжьыгъэх. УрысыбзэмкIэ ащ балл 92-рэ къыхьыгъ. Ар Сирием къыщыхъуи, мыщ къэкIожьи урысыбзэр щызэзыгъэшIагъэм­кIэ текIоныгъэшхоу плъытэн плъэ­кIыщт. БиологиемкIэ кIалэм балл 89-рэ, химиемкIэ – 82-рэ ригъэкъугъэх. Ахэри баллышхох. КIалэм сэнэхьатэу къыхихыгъэмкIэ сеупчIы.

— Сятэ фэдэу врач сыхъумэ сшIоигъу. Сятэ Урысыем (Минскэ дэт медицинэ институтым) ще­джагъ, кIэлэцIыкIумэ яIазэ. Сшыпхъу исэнэхьати медицинэм епхыгъ, арышъ, сэри сегупшыси а сэнэхьатыр къыхэсхыгъ. Сянэ-сятэхэми ашIэ, сэри къызгурэIо врач сэнэ­хьатым лэжьэпкIэшхо зэрэпымы­лъыр, ау ащ социальнэ статусы­шхо иI, цIыфхэм узэрящыкIагъэр, уигу­кIэгъу ахэр къызэрежэхэрэр къызыбгурыIокIэ, адрэ къешIэкIыгъэ къиныгъохэм уягупшысэжьырэп, — еIо кIалэм.

Мыгу Кинан ыцIэ къикIырэр «къэухъумакIу». КIалэр ныбжьыкIэ дэдэми, игущыIакIэкIи, иеджакIэкIи (еджэныр IофшIэнышху), щыIэныгъэр къызэрэгурыIорэмкIи зы­ныбжь уцугъэ лIым фэд. Укъиухъу­мэнэу акъыл кIуачIэ иI.

КъызыхэкIыгъэ Мыгухэр къыздикIыгъэхэри, зыщыпсэущтыгъэхэри ешIэ. Ащ фэдэу ШэхэкIэй яунагъокIэ кIохи ялъэпкъ зыщы­псэущтыгъэр зэрагъэшIагъ. Къуа­джэр къызэкощым къыздэкIожьыгъэ чIыпIэри ешIэ. КIэлэ ищыгъэ, Iэпс-лъэпс цIыкIум бэмэ хэшIыкI афыриI. Апэ къызэбыбыжьхэм яунэкъощхэр аэропортым зэращежэщтыгъэхэр, етIанэ Мыгумэ ацIэ зэпхыгъэ чIыпIэхэм зэращагъэхэр, цIыкIугъэми, зэкIэри къе­шIэжьы. Арышъ, Кинан янэ-ятэхэу Киндэ ыкIи Хъусам кIалэу апIу­гъэм рыгушхонхэ алъэкIыщт. Кинан непэ бзитф ешIэ, зыхахьэрэм хэзэ­гъэнэу шэн дэгъу иI. Илъэси 10 тешIэмэ зэрэхъущтымкIэ, зызэрилъэгъужьырэмкIэ сеупчIы.

— А уахътэм ординатурэр къэ­сыухыгъэу Iоф сэшIэ, цIыфхэм си­шIуагъэ ясэгъэкIы, — еIо кIалэм.

Тэри Кинан игухэлъхэр къыдэхъунхэу, ищыIэныгъэ гъогу кIыхьэнэу, мэфэнэу фэтэIо. Ащ фэдэ ныбжьыкIэхэр лъэпкъым ищыкIагъэх.

Сихъу Гощнагъу.