Зэо лъэхъаным Фыщт шъхьэфыжьым ылъэгъугъэу, ау цIыфхэм амышIэрэ хъугъэ-шIагъэу зыдиIыгъыр джыри макIэп.

Къушъхьэтхыхэм ащыкIогъэ зэошхохэр къэзыIотэжьын зы­лъэкIыщтхэр щыIэжьхэп. Ахэм лIыхъужъныгъэу зэрахьагъэр, тихэгъэгуи, тичIыгуи къызэраухъумагъэр джы зэрэзэбгъэшIэнхэ плъэкIыщтыр тхыгъэу щыIэхэр ары.

БлэкIыгъэм ущыгъозэным пае чIыналъэу укъызщыхъугъэр шIу плъэгъун, бгъэлъэпIэн фае, ащ фэдэ шIулъэгъур къэзытырэр краеведениер ары.

Адыгэ Республикэм иветеранхэм я Советрэ Урысыем и Дзэ-тарихъ организацие икъутамэу Адыгеим щыIэмрэ мы лъэхъаным ныбжьыкIэхэм патриотическэ пIуныгъэ ягъэгъотыгъэнымкIэ зишIуагъэ къа­кIохэрэм ащыщых.

Ахэм зэхагъэуцогъэ проектым къыщыдалъытагъ ныбжьыкIэхэм заом фэгъэхьыгъэу къа­фаIуа­тэхэрэмрэ зэрагъэплъы­хэрэмрэ афэшъхьафэу тикъушъхьэхэм тизэолIхэр пыим зыщы­пэу­цу­жьыгъэхэ чIыпIэхэр арагъэ­лъэгъунхэу, яхэгъэгу шIу алъэгъунымкIэ ащ ишIуагъэ къызэрэкIощтым яцыхьэ те­лъэу.

Партизан лъэгъуиплIэу къыхахыгъэхэм ащыщэу «Народнэ лъышIэжьхэр» зыфиIорэм зы ныбжьыкIэ куп ращэгъах. ЯтIонэрэ лъагъори агъэхьазырыгъ. Ар къызэIуахыным ыпэкIэ къушъхьэу Фыщт ылъапсэ дэжь илъэс 79-кIэ узэкIэIэбэжьымэ щыкIогъэ заом хэкIодэгъэ разведчикитIумэ ацIэхэр тетхагъэ­хэу мыжъобгъухэр афарагъэшIыгъэх. ТIум язэу Николай Суязовым ихьадэ зыдэщылъым щыгъозагъэх, ау ащ ыцIэ агъэ­унэфыгъагъэп.

1942-рэ илъэсым къушъхьэм хэт Шытхьэлэ зэпырыкIыпIэм екIурэ лъагъом къыпэблагъэу агъэтIылъыжьыгъэгъэ дзэкIолIыр зыщыщыгъэмрэ ыцIагъэмрэ къэзыгъотыжьыгъэхэм ащыщых. АР-м иветеранхэм я Совет илъыхъокIо отрядэу «ШIэжьыр», Дзэ-тарихъ организацием икъу­тамэу Адыгеим щыIэм исекретарэу Иван Бормотовыр, нэ­мыкI­хэри. СССР-м зыкъэухъу­мэжьыгъэнымкIэ и Министерствэ иархив щылъыхъуагъэх, ахэм яшIуагъэ къякIыгъ.

Мыжъобгъухэр къушъхьэм нэзыгъэсыгъэхэм ахэтыгъэх Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым ипрофессорэу, философие шIэныгъэ­хэмкIэ докторэу Азэщыкъ Геннадий, лъыхъокIо отрядэу «ШIэжьым» икомандирэу Владимир Сахно, ныбжьыкIэ организациехэм ахэтхэм ащыщхэр. Iофыгъоу рахьыжьагъэм игъэцэкIэн нэбгырэ 16 хэлэжьагъ.

Мыжъобгъухэр къарагъэшIынхэмкIэ ыкIи агъэуцунхэмкIэ зишIуагъэ къэзыгъэкIуагъэхэм ащыщых Адыгэ Республикэм иветеранхэм я Совет, гъэзетэу «Мыекъопэ къэбархэр» зыфи­Iорэм иредакцие, къушъхьэм зыгъэпсэфакIохэр къыщезыщэкIыхэрэ шыухэр.

ЯтIонэрэ партизан лъагъор Гъозэрыплъэ къыщежьэ, Яворовэ гъэхъунэм екIуалIэ, зыгъэ­псэфыпIэу «Фыщт» нэсы. Ащ тырашIыхьэгъэ унэм идэпкъ мыжъобгъухэр зытырагъэпкIагъэхэр. Ахэр зэрагъэлъэгъунхэу къэкIогъагъэх «юнармейцэхэр», волонтерхэр, зыгъэпсэфакIохэу ыкIи альпинистхэу «Фыщт» къыщыуцугъэхэр.

Джы Адыгеим зекIо къэкIорэ нэбгырэ пэпчъ ышIэщт Хэгъэгу зэошхом илъэхъан къушъхьэ зэпырыкIыпIэхэр зышъхьамысыжьхэу тизэолIхэм къызэраухъумагъэхэр, ахэм ацIэхэр, зыщыщхэр.

И. Бормотовым къызэриIуагъэмкIэ, Хэгъэгу зэошхом щыфэ­хыгъэ дзэкIолI мин пчъагъэу зыцIэ амышIэщтыгъэхэм ащыщэу джыри зы нэбгырэ ыцIэ къызэрагъотыжьыгъэм лъэшэу щэгушIукIых. Мыжъобгъухэр зыфагъэуцугъэхэр Николай Суязовымрэ Яков Мельниковымрэ. Николай Донбасс къыщыхъугъ, илъэс 30 ыгъэшIагъэр. Яков Воронежскэ хэкум щы­щыгъ, Кавказым щыфэхыгъ.

Тикъушъхьэхэм мы лъэхъаным заом хэкIодэгъэ дзэкIолIи­пшIымэ ясаугъэтхэр ахэтхэ хъугъэ. Ахэр хы ШIуцIэм уезыщэлIэрэ къушъхьэ лъагъом пэблагъэх. ЧIыпIэ зэфэшъхьафхэм къарыкIырэ туристхэм ахэр алъэгъух, зыщыщхэм къыкIэупчIэх.

Лъыхъон-ушэтын Iофхэм къа­хэлажьэ зышIоигъо пстэури Дзэ-тарихъ организацием е лъыхъокIо отрядэу «ШIэжьым» къафатхэхэмэ е къафытеохэмэ ягуапэу аштэщтых.

Шъаукъо Аслъангуащ.