ЦIыфхэр куп зэфэшъхьафэу бгощынхэ плъэкIыщт: нахьыбэр мылъку угъоиным ыуж ит, пэщэшхо хъумэ зышIоигъори макIэп. Адрэхэм гъэхъэгъэшхохэр ашIынхэшъ, щытхъурэ байныгъэрэ ясабыйхэм къафахьынэу мэгугъэх.

Акъыл зыхэлъ шапхъэхэу шъыпкъагъэр, зэфагъэр, хыя­гъэр зыпкъырызгъахьэмэ зышIоигъоу цIыфхэм къахэкIырэр бэп. Сэ насыпыгъэшхоу зыфэсэлъэ­гъужьы ащ фэдэ цIыф сищыIэныгъэ гъогу сызэрэщыIукIагъэр. СыкъызтегущыIэ сшIоигъор Адыгэ кIэлэегъэджэ колледжым идиректорщтыгъэу ПIатIэкъо Аскэрбый Аслъанчэрые ыкъор ары.

Адрэ пшъэшъэжъые ныбжьыкIэхэм афэдэу, илъэс 15 нахь сымыныбжьэу 1974-рэ илъэсым Адыгэ кIэлэегъэджэ колледжым сычIэхьагъ. Тэ, зэдеджэхэрэмкIэ пшъашъэхэр нэбгырэ 32-рэ тыхъущтыгъ, кIалэу къытхэсыгъэр нэбгыритIу. ПIуныгъэ тэрэз тиIэ зэрэхъунэу кIэлэегъа­джэхэм лъэшэу анаIэ къыттырагъэтыщтыгъ, ренэу къытэушъы­ищтыгъэх. Тыныбжь икъугъэу щытыгъэпти, сыдигъуи къытфэсакъыщтыгъэх. Ахэм къытаIохэрэр сшIотэрэзыгъэх, сыгукIэ сштэщтыгъэх. Ары шъхьае, уныбжьыкIэ зыхъукIэ огузажъо­ба: чъэпхъыгъо тимыфагъэу дэкIонхэр къытхэкIыгъэх. Непэ фэдэу къэсэшIэжьы тикурс къы­фэгъэзэгъэ кIэлэегъаджэр тызэрыс классым гъызэ къызэрихьэгъагъэр. Гъыным хэтэу ар бэрэ къыддэгущыIагъ, дэкIоныр щыдгъэтынэу къытэлъэIугъ. ЕтIанэ тащыщ гори дэкIуагъэм иджэгу мыкIонэу къытфигъэпытагъ. Сэ сыкомсоргыгъэти, кIэ­лэегъаджэр зэрэчIэкIыжьэу къыздеджэрэ пшъашъэмэ сыкъа­уцухьи, колледжым идиректор дэжь сыкIонышъ, джэгум титIупщынэу къезгъэшIунэу къысэ­лъэIухэу рагъэжьагъ. Ар зызэ­хэсэхым, щынэм сызэлъиштагъ. КIэлэегъаджэу гъыщтыгъэр сынэгу зэрэкIэтыгъ. Ау зэкIэм анахь сшIоIофыгъэр ПIатIэкъо Аскэрбый дэжь сызэрэчIэхьащтыр, зэрэеджапIэу зышIолIыкIэу, зыщыщтэхэрэ директорым ыпашъхьэ сызэриуцощтыр сшIэщтыгъэп. ЕтIанэ тикласс къыфэгъэзэгъэ а кIэлэегъаджэми ынэгу сыдэущтэу сыкIэплъэжьыщта? СыгукIэ ащ дезгъаштэзэ, группэм щыщэу дэкIогъэ ти­пшъэшъэгъум сыфэмыразэу, зэсIожьыщтыгъэ: «Адэ тэрэзба ащ зыфиIорэр, сыд фэдэ Iофи чэзыу иIэба?! Сыд пае, кIэлэегъаджэхэм къызэрэтаIоу, акъыл­ри пкъыри уцугъо имыфэхэзэ, еджэныр умыухыгъэу, удэкIон фая?!»

А гупшысэхэр сшъхьэ къыщечэрэгъокIых, ар дэдэм си­лъэIу икъэIогъу къэсымыухызэ, сызфэкIорэ Iофыр есIонэу игъо симыфэзэ, директорыр ябгэу къыспэгъокIынышъ, икабинет сыкъызэрэчIигъэкIыжьыщтым зыпарэкIи сехъырэхъышэрэп. Аущтэу къыздэзекIомэ лъэшэу сызэрэфэрэзэщтгъэми зыгорэущтэу сыгу къегъэIэсэжьы. Ау сызэмыжэгъэхэ джэуап зэхэсхыгъэр. Икабинет сызычIахьэм, сыкъызэпимыутэу, рэхьатэу къысэдэIуи, мэкъэ шъабэкIэ къыIуагъ: «Адэ, хъяр къызэхъу­лIэрэм игушIуагъо дэбгощын фае. ШъукIу, шъуфэгушIу, шъудэ­чэф». Слъакъохэр зэрынэхэзэ, сы­къычIэкIыжьыгъ. Згъэзэжьынышъ, джэгум тимыгъэкIонэу есIо сшIоигъуагъ. Джэуапэу къыситыгъэмрэ сэ сшIоигъуа­гъэмрэ зэрэзэтемыфагъэхэм пае, хъугъэр икъукIэ къызгурымыIоу тIэкIурэ сыхэтыгъ. Ар хэгъэкIи – джэгум кIуагъэхэм садэкIогъагъэп. Дэгъоу седжэщтыгъэми, щэIагъэ зибгъэIэныр, гукIэгъу зыхэбгъэлъыныр Iоф къызэрыкIоу зэрэщымытыр къыз­гурыIоным а уахътэм сиIоф тетыгъэп. Ахэр пхэлъынхэм пае уздэлэжьэжьын, Iоф зыдэпшIэ­жьын фае.

ПIатIэкъо Аскэрбый цIыф гъэсагъэу, шъыпкъагъэ хэлъэу щытыгъ, адыгэ хабзэри бзыпхъэ­ри дэгъоу ышIэщтыгъэх. НыбжьыкIэу зыгукIэ гъэсэныгъэм фэщагъэхэм гу алъитэщтыгъэ закъоп: ахэр шIэныгъэм игъогу шъуамбгъо зэрэтехьанхэм, ащ иIэшIугъэ къызэрэзыIэкIагъэхьаным пылъыгъ, зэрилъэкIэуи адэIэпыIэщтыгъ. Ар сэр шъыпкъэм сшъхьэкIэ згъэунэфыгъэ. Аскэрбый обществоведениемкIэ тыригъаджэщтыгъ. Зы упчIэ горэ къызэхифы зыхъукIэ, зэхэшIыкIыныгъэу иIэмрэ шIэныгъэу къыпкъырыкIырэмрэ лъэшэу узIэпащэу щытыгъ. СшIогъэшIэгъонэу, гухэхъошхо хэзгъуатэзэ, лектор кружокэу зэхищагъэм сыхэлажьэщтыгъ. Темэу Iоф зыдасшIэрэм ехьылIагъэу щыIэ IофшIэгъэ зэфэшъхьафхэр къыс­IэкIигъахьэщтыгъэх, шIэныгъэр зэрэбгъэлъэпIэн, зызэребгъэу­шъомбгъущт шIыкIэ зэфэшъхьаф­хэм зафэзгъэсэнымкIэ IэпыIэгъушхо къысфэхъугъ. Аскэрбый сэри, нэмыкI кIэлэеджакIохэми тынаIэ зытырытигъадзэщтыгъэр шIэныгъэр зекIокIэ тэрэзхэмкIэ щыIэныгъэм зэрэщыбгъэфедэн фаер ары. Гупшысэ шъхьаIэу ащ пхырищыщтыгъэр шIэны­-гъэм укъызэригъэгъунэщтыр, уигъогуи ем зэрэщиухъумэщтыр ары.

Аскэрбый ицIыфыгъэ кIуачIэ узIэпищэу щытыгъ. СэркIэ ар щысэтехыпIагъ, ащ фэдэу цIыф гъэсагъэ сыхъуным сыкIэхъо­псызэ, колледжым сыщеджагъ, ар диплом плъыжькIэ къэсыухи, университетым философиемкIэ ифакультети сычIахьи къэсыухыгъ.

Аскэрбый егъэджэн-гъэсэныгъэ Iофхэр IэпэIэсэныгъэ хэ­лъэу колледжым щызэхэщэгъэнхэм ынаIэ зэрэтыригъэтыщтыгъэм ищысэу къэбгъэлъэгъон плъэ­кIыщт ныбжьыкIэу дэгъоу еджэ­хэрэм, общественнэ IофшIэнымкIэ гъэхъагъэхэр зышIыхэрэм янэ-ятэхэр къыригъэблагъэхэти, зэрафэгушIощтыгъэр, щытхъу тхылъхэри зэраритыщтыгъэхэр. Непэ къызнэсыгъэми сыкIэгушIу а цIыф купым сэ сяни зэрахэфагъэм. Мыекъуапэ икIыжьи тикъуаджэ зэкIожьым, игушIогъошхоу а ратыгъэгъэ Щытхъу тхылъыр гъунэгъухэми, Iоф зыдишIэхэрэми, къытпышIыхьагъэхэми аригъэлъэгъугъ.

Колледжыр сэ къызщысыухыгъэ я 80-рэ илъэсхэм ащ къы­чIэкIыгъэхэр Урысые хэгъэгу­шхом ичIыпIэ Iудзыгъэхэм Iоф ащашIэнэу агъакIощтыгъэх. Арыти илъэсыкIэм икъихьагъум ПIатIэкъо Аскэрбый къыфэгушIохэу тиеджапIэ къэзыухыгъэхэм телеграммэхэр къыфарагъэхьыщтыгъэх. Ежь лъэшэу игопагъ, сыда пIомэ колледжым Iоф щызышIэрэ кIэлэегъэджэ купым ягуетыныгъэ къыкIэкIогъэ лэжьыгъэшIум ишыхьатыгъэх гуфэбэныгъэр, рэзэныгъэ зы­хэлъ гущыIэхэу а телеграммэхэм арытыгъэхэр. Аскэрбый къызэрэфэразэхэр, шъхьэкIэфэныгъэ къызэрэфашIырэр къыфатхыщтыгъэ. Ар сэзгъашIэрэр илъэсыкIэу къакIорэм пае мэфэкI пчыхьэзэхахьэхэу зэхат­щэхэрэм къащяджэщтыгъэшъ ары. Ащ дэжьым къызэхатшIэщтыгъ тикIэлэегъаджэхэми, тэри, тиеджапIи, тапэкIэ ар къэзыухыгъэхэми зы унэгъо­шхом тызэрэфэдэр.

Адыгэ кIэлэегъэджэ колледжыр къызысэухым ыуж ПIатIэкъо Аскэрбый зыпарэкIи сымылъэгъужьыгъэми, ар сыдигъуи сигупшысэхэм ахэтыгъ, мыдэ къыслъыплъэрэм фэдагъ, ащ ыгу римыхьын зекIуакIэ къызэрэзыхэсымыгъэфэным сыпылъыгъ. Аскэрбый изекIо­кIагъэхэм ыужыкIэ къызгура­гъэIуагъ: орэцIыф закъу, орэлъэпкъ псау, орэхэгъэгу фаеми, шъыпкъагъэр, зэфагъэр пкъырымылъхэмэ, щэч хэмылъэу кIодыжьыщт. МыкIоды зышIоигъом гукIэгъу хэлъэу, иIофхэр зэфагъэкIэ зэрихьанхэ фае. ЦIыфыр бай хъугъэми, ибынхэм ящытхъу бэгъуагъэми, мы дунаим зытекIыжьыкIэ, зыпари зыдиштэжьын ылъэкIыщтэп, ищытхъуи ыуж ихьащтэп. Ау цIыфышIум ишIугъэ мыкIодыжьын мылъкоу къэнэ.

УДЖЫХЪУ Римм. Теуцожь районымкIэ къуа­джэу Гъобэкъуае щыщ пенсионер.

Сурэтым итыр: ПIатIэкъо Аскэрбый кIэлэегъэджэ колледжым иIофышIэхэм ахэт.