Музеим къыщызэIуахыгъ
Джэджэ районым ипсэупIэу Келермесскэм имузей шIэжь къэгъэлъэгъон къыщызэIуахыгъ.
Капитан-лейтенантэу, псычIэгъ къухьэу «Щ-304-м» ипащэу Иван Бартеньевым ишIэжь фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъоным икIэщакIохэр бэ мэхъух.
Урысыем и Народнэ фронт Адыгэ РеспубликэмкIэ ишъолъыр къутамэ, «Урысыем и ЛъыхъокIо движение», Урысые Федерацием и Следственнэ комитет зэгъусэхэу Iофыр пхыращыгъ.
1942-рэ илъэсым финскэ хытIуалэм щыIэу псычIэгъ къухьэу «Щ-304-р» лагъымэм еутэкIи, къэуагъ, псым ычIэ ехыгъ. 2002-рэ илъэсым къухьэр къагъотыжьыгъ. 2004-рэ илъэсым уплъэкIунхэр зызэхащэхэм, хъугъэ-шIагъэр тарихъым тетэу агъэунэфыгъ.
ЛъыхъокIо купым къыхигъэщыгъ псым ычIэгъ хъугъэ къухьэм исыгъэхэм ащыщэу Иван Бартеньевыр Адыгэ Республикэм ипсэупIэу Келермесскэм зэрэщапIугъэр. ИIахьылхэр зыщыпсэухэрэр зызэрагъашIэм, къэзэкъхэм ятарихъ музееу Келермесскэм дэтым къэгъэлъэгъоныр къыщызэIуахынэу рахъухьагъ.
Народнэ фронтым икъутамэу Адыгеим щыIэм икIэщэкIо куп хэтэу, «Урысыем и ЛъыхъокIо движение» ишъолъыр къутамэу Адыгеим щыIэм ипащэу Иван Партноим къызэриIуагъэу, музеим чIыпIэу къыщыхахыгъэр лъэгъупхъэу щыт, тарихъым ущегъэгъуазэ.
Капитан-лейтенантэу Иван Бартеньевым исурэтхэр, къухьэр къызыщагъотыжьыгъэ чIыпIэм тырахыгъэ сурэтхэр, ащ зэо гъогоу къыкIугъэр, флотым икъулыкъушIэхэм яхьылIэгъэ къэбархэр щыIэныгъэм хэмыкIокIэнхэмкIэ зэхэщакIохэм Iофышхо агъэцэкIагъ.
ЛIыхъужъныгъэм епхыгъэ чIыпIэхэр нахьышIоу тшIэнхэм фэшI музеим икъэгъэлъэгъонхэм мэхьэнэ ин яIэу щыт. «ЛIыхъужъхэр гъашIэм къыщытхэтых» зыфиIорэ зэIукIэгъухэр, фэшъхьафхэр музеим щызэхащэх, шIэжьым ехьылIэгъэ хъугъэ-шIагъэхэр кIэлэеджакIохэм, тарихъыр зышIогъэшIэгъонхэм къафаIуатэх.
Сахьидэкъо Нурбый.