КIэлэцIыкIум шIэныгъэрэ гъэсэныгъэрэ зыщызэ­ригъэгъотырэ гурыт еджапIэм, кIэлэегъаджэу езыгъаджэрэм мэхьанэшхо яI. Сыд фэдиз уахъ­тэ тешIагъэми ар ыгу икIыжьырэп.

Мы аужырэ илъэсхэм гъэсэныгъэм иучреждениеу респуб­ликэм итыр зэкI пIоми хъунэу зэтырагъэпсыхьагъэх, кIэлэеджа­кIохэм шIэныгъэ куу арагъэгъо­тыным фэшI Iэмэ-псымэхэу ищыкIагъэхэр, нэрылъэгъу IэпыIэгъухэр ачIагъэуцуагъэх.

Муниципальнэ гъэпсыкIэ зиIэ «Адыгэкъалэ» епхыгъэу гурыт еджэпIитфымэ Iоф ашIэ. Ахэм ащыщэу Ю. Лъэустэным ыцIэ зыхьырэ гурыт еджапIэу Адыгэ­къалэ дэтым мы мафэхэм тыщыIагъ. Ащ ипащэу ХьэдэгъэлIэ Эммэ гущыIэгъу тыфэхъугъ, яIоф­хэм язытет тыщигъэгъо­загъ.

Ащ къызэриIуагъэмкIэ, гурыт еджапIэм нэбгырэ 340-рэ ще­джэ. Мы илъэсым я 11-рэ клас­сыр нэбгыри 10-мэ, я 9-рэ классыр нэбгырэ 26-мэ къау­хыгъ. Зэтыгъо къэралыгъо ушэ­тынхэр зэрифэшъуашэу атыгъэ­хэу, шъхьадж зычIэхьащт еджапIэм джы зыфагъэхьазыры.

Гурыт еджапIэр 1980-рэ илъэ­сым къызэIуахыгъагъ. Илъэс къызэкIэлъыкIохэм ныбжьыкIэ лIэуж пчъагъэ мыщ щеджагъ. Къэзыгъэзэжьыгъэу, кIэлэегъэ­джэ пэрытэу Iоф зышIэуи макIэп къахэкIыгъэр.

— 2015-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу мы еджапIэм сырипащ. Хэхъоныгъэхэр тиеджапIэ зэришIыщтхэм, ыпэкIэ тызэрэлъыкIотэщтым тыпылъ. Зэгуры­Iоныгъэ, зэзэгъыныгъэ тазфагу илъэу Iоф зэдэтэшIэ. ГъэрекIо лъэпкъ проектэу «Гъэсэныгъ» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу, ахъщэ къытфатIупщи компьютер­нэ класситIу къызэIутхыгъ, ауж­рэ шапхъэхэм адиштэрэ тех­­но­логиехэмкIэ тиеджапIэ зэ­тегъэ­псыхьагъ. Бэмы­шIэу кIэлэеджакIохэм апае джы­ри ноутбуки 7-рэ административнэ IофышIэхэм апае 6-рэ къытфащэфыгъэх, ащ нэмыкIэу проекторэу тIу, принтерхэр кIэу тиIэхэ хъугъэ. Ин­тернетыр нахь дэгъоу къыубытынэу джы къытфыращэлIэнэу щыт, — еIо Эммэ.

Гурыт еджапIэм кIэлэегъэджэ чанхэр иIэх. Непэрэ мафэм ехъулIэу зэкIэ екъу.

— ГъэрекIо пэIудзыгъэ шIыкIэм тетэу Iоф тшIагъэ. ТикIэлэегъаджэхэмкIи, тикIэлэеджа­кIохэмкIи а шIыкIэр апэрэу агъэфедагъ, шъыпкъэр пIощтмэ, къафэпсынкIагъэп. Сабыир уапашъхьэ исэу ебгъаджэрэм фэдэ ар хъущтэп. Арэу щытми, къиныгъохэм тапхырыкIыгъ, гъэхъэгъэшIухэри тиIэх. ТикIэлэ­еджакIохэр республикэ зэнэ­къокъу пчъагъэхэм ахэлажьэх. ГущыIэм пае, обществэмкIэ кIэ­лэегъаджэу Физулинэ Жаннэ икIэлэеджакIоу Лъэцэр Джульетэ урысые олимпиадэм иуцугъоу республикэм щыкIуагъэм зэри­фэшъуашэу зыкъыщигъэлъэ­гъуагъ. БиологиемкIэ Хьаджэбыекъо Гощнагъо ригъэджэрэ Кузиловэ Дианэ шIэныгъэ ку­ухэр къыгъэлъэгъуагъэх. Джащ фэдэу Мамый Аидэ изобра­зительнэ искусствэмкIэ, Гъонэ­жьыкъо Наталие гъогурыкIоныр щынэгъончъэным ишапхъэхэмкIэ кIэлэеджакIохэр агъэхьазырыгъэх ыкIи зэрифэшъуашэу зыкъагъэлъэгъуагъ, — еIо еджапIэм ипащэ.

АдыгабзэмкIэ кIэлэегъаджэу Хьалилэ Светланэ тиныбжьыкIэхэм яныдэлъфыбзэ шIу зэра­лъэгъущтым, адыгэ шэн-хэ­бзэ да­хэхэр зэрахилъхьащтхэм ыуж ит. КIэлэеджакIомэ ежь-ежьырэу усэ зэхалъхьанымкIэ рес­публикэ зэнэкъокъоу рекIокIыгъэм икIэлэеджакIохэр хэлэжьагъэх. ЗекIогъу Динарэ текIоныгъэр къыщыдихыгъ. Адыгабзэм и Мафэ фэгъэхьыгъэ зэнэ­къокъокъу республикэм щызэха­щагъэм Кушъу Амир текIоныгъэр къыщыдихыгъ. Джащ фэдэу зэнэкъокъу зэфэшъхьафхэм те­­кIоныгъэ е хагъэунэфыкIырэ чIы­пIэ къащыдахыгъ ЛIымыщэ­­къо Эммилэ, Кушъу Аринэ, Ди­ана Кузиловам, ХъокIо Беллэ.

Адыгэ шъуашэм, адыгэ фольклорым афэгъэхьыгъэ шIэны­гъэ-практическэ студенческэ конференцием апшъэрэ классым щеджэзэ хэлэжьагъ Кушъу Эммилэ.

Ежь Светланэ бзэм изэгъэшIэнкIэ зэхащэхэрэ Iофтхьа­бзэхэм ренэу ахэлажьэ.

Хьалилэ Светланэ адыгабзэм изэгъэшIэн чанэу ыуж ит. ­Илъэс 42-рэ хъугъэ кIэлэегъэджэ сэнэхьатым ищыIэныгъэ гъогу зы­рипхыгъэр. Ащ щыщэу илъэс 32-р адыгабзэмрэ адыгэ литературэмрэ икIэлэегъаджэу Iоф ешIэ. Мы еджапIэр къызызэ­Iуахыгъэм къыщегъэжьагъэу Iоф щешIэ. Я 5-рэ, 11-рэ классхэм арысхэм яныдэлъфыбзэ аре­гъашIэ, ахэр яныдэлъфыбзэ зэ­­рашIэрэмкIи сыдигъуи къа­хэщых. Муниципалитетым имызакъоу республикэм щызэхащэрэ олимпиадэ, зэнэкъокъу зэфэшъхьафхэм ахэлажьэх. Нэ­мыкI лъэпкъхэм къахэкIы­гъэ­хэ кIэлэцIыкIухэри ригъаджэхэу бэрэ къыхэкIы. Ахэм ашIогъэшIэгъонэу тыбзэ зэрагъашIэ.

Адыгэ быракъым, адыгэ шъуа­шэм, ныдэлъфыбзэм яма­фэхэр ыкIи нэмыкI лъэпкъ нэ­шанэ зиIэ мэфэкIхэр бламы­гъэкIхэу Iофтхьабзэхэр гурыт еджапIэм щызэхащэх. Гурыт еджапIэм ыцIэ зыхьырэ Лъэустэн Юсыф къызыхъугъэ мафэм ехъулIэу илъэс къэс зэха­хьэ зэхащэ, иIахьылхэр къы­ра­гъэ­благъэх.

— ТикIэлэеджакIохэр зэры­шхэщтхэм мэхьанэ ин етэты. Агъэуцугъэ шапхъэм тетэу ашхы­щтыр тэгъэнафэ. Амал зимы­Iэ­хэм фэгъэкIотэнхэр яIэх. Апэ- рэ классым къыщегъэжьагъэу яплIэнэрэм нэс ащеджэхэрэр пкIэ хэмылъэу агъашхэх. Ахэр нэбгыри 120-рэ мэхъух. Джащ фэдэу гъот макIэ зиIэ унагъо­хэм, зянэ-зятэ зышъхьарымытыжьхэм, унэгъо Iужъухэм арыс­хэр къэлэ администрацием ипа­щэу ЛIыхэсэ Махьмудэ иуна­шъокIэ фэгъэкIотэнхэр яIэ­хэу, пкIэ хэмылъэу тэгъашхэх. Ахэр нэбгырэ 60 мэхъух, — еIо Эммэ.

Гурыт еджапIэм сэкъатныгъэ зиIэ ныбжьыкIэхэри щеджэх, ахэм яфитыныгъэхэр зэрамыукъощтхэм, зэрафэсакъыщтхэм анаIэ тет. ХэушъхьафыкIыгъэу Iоф адашIэ. Зы нэбгырэр унэм исэу, кIэлэегъаджэхэр факIохэзэ рагъаджэ, нэбгыритфыр гурыт еджапIэм къекIуалIэх.

Хабзэ зэрэхъугъэу, илъэс къэс кIэлэцIыкIухэм зызщагъэ­псэфыщт, япсауныгъэ зыщагъэ­пытэщт лагерь гурыт еджапIэм къыщызэIуахы. АпэрапшIэу гъот макIэ зиIэ унагъохэм, са­быибэ зэрысхэм къарыкIыгъэхэр арых мыщ къекIуа­лIэхэрэр. Мы илъэсым ащ нэ­бгырэ 70-мэ зыщагъэпсэфыгъ.

— ГъэрекIо пандемием ыпкъ къикIыкIэ Iоф тшIагъэп. Мы илъэсыми шэпхъакIэхэр тиIэхэу, анахьэу санитарнэ-эпидемиологическэ шапхъэхэр дгъэфедэхэзэ Iоф тшIагъэ. КIэлэцIыкIухэр сыхьатихым къыкIоцI еджапIэм щыIагъэх. Ахэм яуахъ­тэ гъэшIэгъонэу, шIуагъэ пы­лъэу зэрэдгъэкIощтым тынаIэ тетыгъ. Пчэ­дыжьышхи, щэджэгъуашхи полдники кIэлэцIыкIумэ яIагъ. ЗэкIэмкIи купищ хъущтыгъэх. Куп пэпчъ кIэлэпIуитIурэ вожатитIурэ ахэтыгъэх. Ахэм янахьыбэр пэублэ классхэм якIэлэ­егъаджэх, — еIо лагерым ипа­щэу Лъэцэр Разиет.

Разиет илъэс пчъагъэ хъу­гъэу лагерым ипащэу Iоф ешIэ. Пэублэ классхэмкIэ ар кIэлэегъадж, пIуныгъэ гъэсэныгъэм ылъэныкъокIэ пащэм игуадз.

КIэлэеджакIохэм яшIэныгъэ зэрэхагъэхъуагъэм дакIоу, спортым ылъэныкъокIэ япсауныгъэ зыпсыхьэхэрэ Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр зэхащагъэх. «Псауныгъэр пытэным пай» зыфиIорэ Iофтхьабзэм кIэлэеджакIохэр чанэу хэлэжьагъэх. Лъэцэр Светланэ шахматым ныбжьыкIэхэр фещэх, зэнэкъокъухэр афызэхещэх.

— Программэ гъэшIэгъонэу афызэхэдгъэуцуагъэмкIэ Iоф адэтшIагъ. ДжэгукIэ шIыкIэм те­тэу кIэлэцIыкIухэм яшIэныгъэ хэдгъэхъуагъ. ПIуныгъэ-гъэсэны­гъэ зыхэлъ Iофтхьабзэхэр бэу афызэхэтщагъэх. Хэгъэгу зэошхор къызежьагъэм фэгъэхьыгъэу бэ зэхэтщагъэр, хэкIода­гъэхэм зы такъикъырэ тафэшъы­гъуагъ. Урысыем и Мафэ еп­хы­гъэу Iофтхьэбзэ зэфэ­­шъхьаф-хэр редгъэкIокIыгъэх, ас­фаль-тым сурэтхэр тырашIыхьагъэх. Полицием икъулыкъушIэ­хэр еджапIэм щыIагъэх, нарко­ма­нием пэшIуекIогъэным фэ­гъэхьыгъэу ныбжьыкIэхэм гущыIэгъу афэхъугъэх. Ащ нэ­мыкIэу гъогурыкIоным ишап­хъэхэм афэгъэхьыгъэхэ джэгукIэ зэфэшъхьафхэр афызэхэтщагъэх. Пандемием ыпкъ къи­кIыкIэ, пчэдыжь къэс кIэлэ­еджа­кIохэм ятемпературэ ашыгъ ыкIи зэкIэ Iофтхьабзэхэр щагум, жьы къабзэм щызэхащагъэх, — еIо Разиет.

Ю. Лъэустэным ыцIэ зыхьырэ гурыт еджапIэу N 3-р игъэ­хъа­гъэхэмкIэ къахэщэу илъэс 41-рэ хъугъэу Iоф ешIэ. Гъэмэфэ зы­гъэпсэфыгъо лъэхъаным кIэлэеджакIохэр къэмыкIохэми, кIэлэегъаджэхэм зыгъэпсэфыгъо ямыIэу Iоф ашIэ, еджэгъу илъэсым изэфэхьысыжьхэр ашIых, илъэсыкIэ еджэгъум зы­фагъэхьазыры.

ДЕЛЭКЪО Анет.