Гъэмафэм ижъотыпI

Бэдзэогъур — гъэмэфэ мэ­зищым агурэ маз; ар жъоркъ, плъыр-стыр дэд. Пэсэ дэдэу нэфылъым тыгъэбзый ца­къэхэр зэпэшIэтыжьэу къыпкъыредзых; жьырытэдж бзыу цIыкIухэм яорэд чэф, ячэчэ макъэ мафэр къызэIуехы.

ТыдэкIи цIыфхэр щэIэчъэ-­лъачъэх: гъэм пшIэрэр кIым къызэрэпфэфедэжьыщтыр ­ашIэшъ, IофшIэн зэфэшъхьафыбэр етIупщыгъэу зэшIуахы. Унэм, нэмыкI псэуалъэхэм яшIыни охътэ фабэм тырагъафэ, ары егъашIэм зэрашIыщтыгъэри.

Бэдзэогъум губгъохэм Iофыр ащыжъот — коцыр Iуа­хы­жьы. Пхъэшъхьэ-мышъхьэ зэ­­фэ­шъхьаф­хэр, маркIохэр чъыгхатэхэм къащызэлъэхъух. Хэтэ­рыкIхэри дахэу къызэлъэхъух: нэшэбэгу-помидорхэр, къэбы­жъыер, бжьын-бжьыныфхэр, хъырбыдз пасэр, нашэр.

Бэдзэогъур мэзэ фэбэ дэд: температурэр 28-м къыще­жьэшъ, лъэшэу дэкIуае — градус 40-м нэсэу. Псыхъохэм псыр «къащэжъо»; чIыгур зэ­те­гъо; ощхыхэм зыкъагъэлъагъо­­рэп. Джары адыгэхэм гъэ­мэ­фэ гузэгум огъушхор зы­шъхьа­ща­гъэ­кIымэ ашIоигъоу хьанцэгуащэр къызкIыращэкIыщтыгъэр.Бэрэ цIыфхэр зыпэплъэгъэ ощхыр дахэу Тхьэм къафыригъэщхынэу, Iэягъэм щиухъу­мэнхэшъ, къэкIырэ лъэпкъыми цIыфхэми гопэгъур атырихынэу кIэлъэIущтыгъэх. ГъэшIэгъоныр ащ фэдэ тхьэлъэIу-хьанцэгощэ къещэкIым ыуж (хьанцэгуащэр псыхъом нэсхэу зыхадзэрэм) тешIэгъэшхо щымыIэу, мэфэ ошIушхо къипэпыкIыр къызэхиушъуапщэти, ощхышхор, ща­лъэкIэ къыракIыхырэм фэдэу, къызэрафещхыщтыгъэр ары.

Адыгэхэм гулъытэшхо зэряIагъэм, цIыфыбэм узэкIыгъоу узэ­дэлъаIомэ, пшIоигъор къызэрэбдэхъурэм, узэфэгумэкIы­жьэу, узэкIэдэIукIыжьэу ущыIэным мэхьанэшхо зэриIэм, анахь къиныгъо иныри нахь щыIэгъошIу зэрэхъурэм а зэкIэ ищыс.

Бэдзэогъур еджэкIо цIыкIухэм ыкIи Iоф зышIэрэ цIыфыбэм зызыщагъэпсэфырэ уахът, арышъ, хэти а гъэмэфэ мазэр шIукIэ ыгу къинэнэу тыфэлъаIо.

Гъэмафэм ехьылIэгъэ гущыIэжъхэр

Гъэмэфэ оялэр бжыхьэм нахь Iай. * * * ЦIыфхэр гъэмафэм егъэгушIох, бжьэхэр — къэгъагъэм. * * * Гъэмэфэ кIыхьэ укIэмыхъопс, кIэлъэIу ар фэбэным. * * * Гъэмэфэ мафэм илъэсыр егъашхэ. * * * Мэкъуогъур щэмэджыр ыIыгъэу шъофым рэкIо, бэдзэогъур — гъуп­чъэр ыIапэу коцыпкъымэ арэчъэ.

Усэхэр зикIасэхэм апай

Къуекъо Налбый

Сабый къызыхъукIэ

Сабый къызыхъукIэ, ЧъыгыкIэ чIыгум къыщэкIы. Сабый къызыхъукIэ, Зэджагъоми IаплI зэращэкIы.

Сабый къызыхъукIэ, ОрэдыкIэ ташъхьагъ къебыбэ. Псыхъо къиугъэм Егъэзэжьы икIэй ныбэ.

Сабый къызыхъукIэ, Дунаир гушIом зэрехьэ. Неущрэ мафэр Сабыеу чIыгум къытехьэ.

Къуикъо Шыхьамбый

Сабый дышъэр

Сабый дышъэр, къэубыт сIапэ, Гъогу кIыхьэм тытехьан, Дунай шIагъоу илъым тапэ Мэфэ кIогъукIэ тыхэхьан.

Мамыр тыгъэм уфэсщэни, Ибзыибэм тахэдэн, Пщэсы шъабэр зыщыплъэни, Ощхы блэрыр пфэзгъэдэн.

Къушъхьэ шыгум тиуцонышъ, Джэрпэджэжьым тыпэджэн, Тигъогупэ елъэкIонышъ, Тыгу къыддеIэу тыбзэджэн!

ГъэтIылъ чышыр лIы ухъугъэшъ, Нарты шыоу узгъэпсын! ЗекIошыоу укъэхъугъэшъ, ЧIыми ыкъуапэ унэсын.

Пшысэм тежъугъэдэIу

Атакъэмрэ чэткъуртэмрэ

Чэткъуртэм ищырхэр тIэкIу ыгъэупхъохэмэ шIоигъоу щагум къыдищыгъэх. Такъикъ темышIагъэу, ышъхьэ гъэIагъэу атакъэр къэсыгъ. — «Мыщ ышIэрэр, мыщ ышIэрэр! Чэтжъые тхьамыкIэхэр уц гъугъэм регъэуIух! Ар хъуна шъыу! Мыдэ къещажьэх, мэз чапэм тыкIощт, жьы къащэщт, дэгъоуи уцыр ахъущт», — еIо.

Фэмые шIагъоу чэткъур­тэр атакъэм ыуж ихьагъ. Чэтжъыехэр тIэкIурэ уцым щыупхъугъэхэу ошIэ-дэмы­шIэу бгъэжъыр къашъхьащыбыбагъ. Ар къызэрелъэгъоу атакъэр кIэбгъулъи, мэз цунэм хэлъэдагъ. Чэткъуртэм гуIэзэ ищырхэр къы­зэхиугъоежьыхи, псын­кIэу ытэмэ чIэгъ чIигъэбы­лъыхьагъэх. Бгъэжъыр къаомэ жэхэхьанэу чэткъуртэм зигъэхьазырыгъ. Ау ар къео­хыгъэп, быбыжьыгъэ.

Щынагъор зытекIым, зыпари мыхъугъэм фэдэу, ата­къэр зыхиIэтыкIызэ мэзым къыхэкIыжьыгъ.

— Адэ, атакъ, сизакъоу гум сыкъиуни зыбгъэбы­лъыжьыгъагъа? Ара зэра­шIырэр? — ыIуи, чэткъуртэр еупчIыгъ.

— ОшIа, ар анахь бгъэжъ ябгэу сашъхьагъ егъашIэм къибыбэгъэ закъор арыгъэ! — зиухыижьыгъ атэкъэ шъхьэгъэIагъэм.

НэкIубгъор зыгъэхьазырыгъэр Мамырыкъо Нуриет.