Адыгэ Республикэм иминистрэхэм я Кабинет тыгъуасэ зэхэсыгъоу иIагъэм лъэпкъ проектхэмрэ социальнэ лъэныкъом, псауныгъэм икъэу­­хъумэн, мэкъу-мэщым, къэралыгъо фэIо-фашIэхэмкIэ цифрэ шап­хъэхэм атехьэгъэнхэм атегъэпсыхьэгъэ къэралыгъо программэ­хэм­рэ ягъэцэкIэн япхыгъэ Iофыгъохэм щахэплъагъэх.

Урысые Федерацием и Президентэу Владимир Путиным гъот макIэ зиIэхэм социальнэ IэпыIэгъу ягъэгъотыгъэнымкIэ пшъэрылъэу къыгъэнэфагъэхэр дэх имыIэу агъэцэкIэнхэм мэхьанэшхо зэриIэм зэхэсыгъом хэлэжьагъэхэм анаIэ тырари­гъэдзагъ.

Урысые Федерацием и Президент Федеральнэ ЗэIукIэм факIоу къышIыгъэ Джэпсалъэм цIыфхэм яхахъо зыкъегъэIэтыгъэнымкIэ социальнэ контрактыр амалышIоу щилъытагъ. Социальнэ зэзэгъыныгъэм къы­дыхэлъытагъэу гъот макIэ зиIэ унагъом исым IофшIэным икъэ­гъотынкIэ, Iоф горэм изэхэщэнкIэ, унэе IэпыIэгъу хъызмэтым изехьанкIэ IэпыIэгъу къыраты. 2014-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу республикэм ащ фэдэ амалхэр щызэрахьэх.

Адыгэ Республикэм IофшIэнымрэ социальнэ хэхъоны­гъэмрэкIэ иминистрэу Мырзэ Джанбэч зэхэсыгъом къызэрэщиIуагъэмкIэ, сомэ миллиони 3,1-рэ зытефэгъэ социальнэ зэ­зэгъыныгъэ 2020-рэ илъэсым унэгъо 51-мэ адашIыгъагъ. 2021-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу федеральнэ гупчэри ащ къыхэ­лажьэ. ПстэумкIи сомэ 86642828-м нэсэу мылъку къа­тIупщыгъ, ащ ипроцент 50-м ехъур агъэфедэгъах. Социальнэ зэзэгъыныгъэхэр зыдашIы­хэрэр ащ фэдэ мылъкур зыфытегъэпсыхьэгъэ гухэлъхэмкIэ шIуагъэ къытэу зыгъэфедэхэрэр ары. IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ ухъумэнымкIэ учреждениехэм пшъэрылъ афашIыгъ сабыйхэр зэрыс унагъохэм IэпыIэгъоу аратырэм зыкъегъэIэтыгъэным епхыгъэ Iофыгъохэм нахь лъэшэу анаIэ атырагъэтынэу.

Къэралыгъо, муниципальнэ фэIо-фашIэхэр нахьышIоу гъэцэ­кIэгъэнхэм пае джырэ информационнэ фэIо-фашIэхэр агъэфедэнхэмкIэ пшъэрылъ заулэ зэхэсыгъом щафашIыгъ. Адыгэ Республикэм цифрэ шапхъэхэм атехьэгъэнымкIэ иминистрэу Шыу Заурбек игъэкIотыгъэу а Iофыгъом зэхэсыгъом къыщытегущыIагъ.

Шъугу къэтэгъэкIыжьы ­лъэпкъ проектэу «Цифровая трансформация» зыфиIорэм къыды­хэ­лъытагъэу социальнэ мэхьанэ зиIэ фэIо-фашIэхэу электрон шIыкIэкIэ агъэцакIэхэрэр 2030-рэ илъэсым нэс процент 95-м зэрэнэгъэсыгъэн фаер. Ащ пае республикэм къэралыгъо информационнэ системэхэу «Межведомственное электронное взаимодействие Республики Адыгея», «Региональный портал государственных и муниципальных услуг (функций) Рес­публики Адыгея» зыфиIохэрэр щызэхащэщтых. Бэдзэогъум и 1-м къы­щегъэжьагъэу ахэр агъэфедэщтых. Джащ фэдэу Адыгэ Республикэм и Премьер-ми­ни­стрэ цIыфхэм якIэтхыкIыжьын зэхэщэгъэнымкIэ пшъэ­рылъ заули зэхэсыгъом щафишIыгъ.

МедицинэмкIэ IэпыIэгъур

Министрэхэм я Кабинет изэ­хэсыгъо псауныгъэм икъэу­хъу­мэнкIэ министрэу Мэрэтыкъо Рустем къызэрэщиIуагъэмкIэ дунаим ехыжьхэрэм япчъагъэ къыщыгъэкIэгъэнымкIэ зишIуагъэ къэкIощтхэм ащыщых сы­мэджэщхэм ачIагъэгъолъхьан фаехэр пэшIорыгъэшъэу гъэ­нэфэгъэнхэр, ахэм операцие ашIын фаеу ахэтхэм ар афагъэ­цэкIэныр, джащ фэдэу Iэзэгъу уцхэр ягъэгъотыгъэнхэр. Инсультыр, инфарктыр къызэузыгъэхэм, гумкIэ операцие зыфа­шIыгъэхэм апае федеральнэ бюджетым къикIэу сомэ милли­он 43-м кIахьэу 2021-рэ илъэсым къафыхагъэкIыгъ. Шъолъыр проектэу «Гу-лъынтфэ узхэм ябэныгъэныр» зыфиIорэм сомэ миллион 96,7-рэ пэIуагъэ­хьащт, ащ щыщэу сомэ мил-лион 53,7-р — медицинэ ор­ганизациехэм язэтегъэпсыхьа­жьын пае.

Шъолъыр проектэу «Адэбз узхэм апэуцужьыгъэныр» зыфиIорэм къыхиубытэу сомэ миллиони 113,3-м ауасэ ме­дицинэ оборудование ащэфынэу агъэнафэ. Джащ фэдэу бжы­хьэм Кощхьэблэ гупчэ сы­мэджэщым къыщызэIуахыщт адэбз узхэмкIэ амбулаторнэ IэпыIэгъум и Гупчэ. Мы узыр игъом къыхэгъэщыгъэным, сымаджэхэм мафэрэ яIэзэгъэным ар тегъэпсыхьэгъэщт ыкIи Джэ­джэ, Шэуджэн, Кощхьэблэ районхэм ащыпсэухэу нэбгырэ 77306-рэ фэдиз хъухэрэр епхыгъэщтых.

IофышIэхэм яшIэныгъэхэм ахэгъэхъогъэнымрэ зыщыкIэ­хэрэ специалистхэр нахь макIэ шIыгъэнхэмрэ Iофыгъоу щыIэхэм ащыщых. Джырэ уахътэм Адыге­им бюджет чIыпIи 159-рэ апшъэ­рэ медицинэ еджапIэхэм къафы­хагъэкIыгъ рагъэджэнхэм пае. Ащ нэмыкIэу нэбгырэ 36-мэ ординатурэр къаухы ыкIи бэ те­мышIэу IофшIэн арагъэгъо­тыщт.

Сомэ миллиард 1,2-рэ фэдиз апэIуагъэхьащт

Къэралыгъо программэу «Къуаджэхэм хэхъоныгъэ ягъэ­шIыгъэныр» зыфиIорэм къыди­лъытэрэ Iофтхьабзэхэм язэшIо­хын пэIуагъэхьанэу 2021-рэ илъэсым сомэ миллиард 1,2-рэ фэдиз къыхагъэкIыгъ. Ащ фэ­гъэхьыгъэу къыIотагъ Адыгэ Рес­публикэм мэкъу-мэщымкIэ иминистрэу Къуанэ Анзаур.

Мы илъэсым къэралыгъо программэм тегъэпсыхьагъэу сомэ миллион 951,7-рэ фэдиз къыкIэлъыкIорэ чIыпIэхэм ятеп­лъэ зэхъокIыгъэнымкIэ проектхэм япхырыщын пэIуагъэхьащт Адыгэкъалэ, Джэджэ, Красно­гвардейскэ ыкIи Мыекъопэ рай­онхэм. А чIыпIэхэм псы­рыкIопIэ километрэ 30 фэдиз ащашIы ыкIи ащагъэцэкIэжьы, газрыкIопIэ километрэ 14,1-рэ, псырыкIопIэ километри 3,8-рэ, псышIойрыкIопIэ километрэ 1,3-рэ ащашIы. Ащ нэмыкIэу кIэлэцIыкIу IыгъыпIи 3, гъэсэныгъэ зыщарагъэгъотырэ еджапIэм кIэлэцIыкIухэм апае унэ къыпа­шIыхьэ, физкультурэмрэ спортымрэ япхыгъэ комплекси 2, культурэм иучреждении 9, еджэ­пIи 2, зы кIэлэцIыкIу Iы­гъыпIэ игъэкIотыгъэу агъэцэкIэ­жьых. Фельдшер-мамыку IэзапIэхэм яфэIо-фашIэхэм апае автотранспорти 5 къащэфынэу рахъухьагъ.

Къэралыгъо программэм те­гъэ­псыхьагъэу къуаджэхэм ащы­псэухэрэм щыIэкIэ-амалэу яIэхэр нахьышIу шIыгъэнхэм пае мы илъэсым сомэ миллио­ни 6 къафыхагъэкIыгъ. Къуаджэ­хэм язэтегъэпсыхьан пае —сомэ миллиони 5,1-рэ. Инженер инфраструктурэмрэ унэхэм къапэIулъ чIыпIэхэмрэ язэте­гъэпсыхьан пэIуагъэхьанэу сомэ миллиони 104,7-рэ къафыхагъэ­кIыгъ. Ахэр зыпэIуагъэхьащтхэр Мыекъопэ районымкIэ псэупIэу Табачнэм дэсхэм газыр, псыр, энергиер аIэкIэгъэхьэгъэнхэр, псэупIэм екIурэ гъогухэр зэтегъэпсыхьэгъэнхэр ары.

Къуаджэхэм газыр аIэкIэгъэ­хьэгъэнымкIэ Iофтхьабзэхэр пхы­рыщыгъэнхэм пае сомэ мил­лиони 9,3-рэ къафатIупщыгъ. А ахъщэмкIэ Мыекъопэ районым ит псэупIэу Дагестанскэм газры­кIопIэ километрэ 12,2-рэ ща­шIыщт. Джащ фэдэу автомобиль гъогухэм ащыщэу километри 2,7-рэ агъэцэкIэжьыщт, ахэм сомэ миллион 84,3-рэ фэдиз апэIуагъэхьащт.

Муниципальнэ образованиехэм мылъкур аIэ къызэрэрагъэ­хьащтым, псэуалъэхэм джырэкIэ яIоф зытетым атегущыIагъэх, псэолъэшIыным ипсынкIагъэ хэгъэхъогъэн зэрэфаер къыхагъэщыгъ, джащ фэдэу игъом IофшIэнхэр ухыгъэнхэ зэрэ­фаер къыкIагъэтхъыгъ. Къи­хьащт илъэс­ми а IофшIэнхэр лъагъэ­кIотэщтых. ПстэумкIи 2022-рэ илъэсымкIэ зэшIуахын фэе Iоф­хэм сомэ миллиарди 3,3-рэ фэдиз апэIухьащт.

АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу