ЦIыфхэр шIу ылъэгъуныр ары къызфэхъугъэр
Врач сэнэхьатыр — лIыгъэ, зышъхьамысыжьыныгъ, ащ гу ыкIи гупшысэ къабзхэр ищыкIагъэх . А. П. Чехов.
Мы гущыIэхэм синыбджэгъу ыкIи сшы — Къэрэщэе-Щэрджэс республикэм изаслуженнэ врачэу, медицинэ шIэныгъэхэмкIэ докторэу, профессорэу, АМАН-м иакадемикэу Даур Борис Индрисэ ыкъор зыфэдэр къыраIотыкIы. Мы цIыф шIагъом ыныбжь мэкъуогъум и 13-м илъэс 75-рэ хъугъэ. ПсэупIэу Хьабэз къыщыхъугъэ Борис гурыт еджапIэр дышъэ медалькIэ, медицинэ институтыр дэгъу дэдэкIэ къыухыгъэх. Илъэс заулэрэ къоджэ медицинэм щылэжьагъ — отделением ипащэу, районым иврач шъхьаIэу. ШIэныгъэм зызэрэфикъудыирэм ишIуагъэкIэ Москва кIуагъэ, ащ аспирантурэр къыщиухыгъ ыкIи диссертациер дэгъоу зэритхыгъэм къыхэкIэу кафедрэм кIэлэегъаджэу къагъэнагъ.
1977-рэ илъэсым мы цIыфышIум нэIуасэ сыфэхъугъ. Ащ къыщыублагъэу тызэгъус. Синэплъэгъу итэу гъогу кIыхьэ къыкIугъ — аспирантым къыще- гъэжьагъэу медицинэ шIэныгъэхэмкIэ докторым, профессорым нэсэу. ИIофшIэн хэшIыкI ин фызиIэ цIыфэу зэрэщытым дакIоу гукIэгъушхо хэлъ. Даур Борис шIэныгъэ ыкIи егъэджэн-методическэ IофшIэни 140-рэ иI. Къэралыгъом пульмонолог цIэрыIоу исхэм ащыщ. Ригъэджагъэхэм тихэку ыкIи IэкIыб къэралыгъохэм Iоф ащашIэ.
СишIошIкIэ, врач сэнэхьатыр къыхэзыхыгъэм гулъытэ, цIыфыгъэ ин хэлъын фае. Врачым ищыIэныгъэ гъогу ушэтынитIу щекIу. Апэрэр — зышIошIыжьыныгъэр къызытекIокIэ, ятIонэрэр — «Iашэр» къыгъэтIылъыжьын гухэлъ зишIыкIэ. Ушэтынхэр зэрэзэринэкIыщтхэр кIуачIэу хэлъым елъытыгъ. Мы сэнэхьатыр къыхэзыхыгъэм шIэныгъэу иIэм дакIоу сымаджэм гукIэгъуныгъэ фишIын фае. Ащ фэдэ врачхэм ащыщ Даур Борис. Илъэс 50-у Iоф зишIагъэм къыкIоцI IэпыIэгъу щыкIэу хэт къеолIагъэми ишIуагъэ ригъэкIыгъ. Мыщ дэжьым сыгу къэкIыжьы Урысыем и ЛIыхъужъэу, летчикушэтакIоу Мызэгъ Владимир. Ар Даур Борис иныбджэгъушIухэм ащыщыгъ, илъэс зэкIэлъыкIохэм медицинэм ылъэныкъокIэ ишIуагъэ ригъэкIыгъ. Владимир идунай зихъожьыщт мазэм ыгу къеоу къысиIогъэгъэ гущыIэхэр къэсэшIэжьых: «Джыдэдэм Борис сигъусагъэемэ, а закъор ары цыхьэ зыфэсшIырэр…»
Докторыр илъэс 60 зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ мэфэкI зэхахьэм Борис нэIуасэ зэрэфэхъугъэ шIыкIэр къыIотагъ «Стройпрогресс» зыфиIорэм и Президентэу, Осетием щыщэу Джуссоев А. А. Илъэс 34-рэ зыныбжь кIалэм адэбз уз иIэу Америкэм щыIэ клиникэм щагъэунэфыгъ. Джащ фэдэ уз иIэу къараIуагъ академикэу ГъукIэлI Юри, Урысыем а Президент иадминистрацие иIофышIэу Сергей Глебовми. Исэнэхьат фэшъыпкъэу, шIэныгъэ куухэр зэриIэм ишIуагъэкIэ уз хьылъэу ахэм къафатхыгъэр щигъэзыен ылъэкIыгъ. Джащ фэдэу джыри зы щысэ. ШIэныгъэлэжьэу, академикэу Къумэхэ Мухьадин «Адыгская энциклопедия» зыфиIорэм иредактор шъхьаIэу Iоф ышIэзэ, къыдигъэкIыным нэсыгъэу сымаджэ хъугъэ. Ар сымэджэщым агъэгъолъынэу Борис гуIагъэ, ау шIокIыгъэп: «Сысымэджэнэу уахътэ сиIэп, узыфаер шIэ, ау сищыIэныгъэкIэ сызфэлэжьагъэр сыухын фае». Нэужым унэм исэу мэфи 10-кIэ Борис ар ылъэ къытыригъэуцожьыгъ. МэзищыкIэ энциклопедиер къыдэкIыгъ. Ащ фэдэ щысэу къэсхьын слъэкIыщтыр бэ. Щытхъоу непэ иIэр къэзылэжьыгъэ Борис иIофшIэгъухэмрэ ыгъэхъужьыгъэхэмрэ шъхьэкIэфэныгъэшхо къыфашIы. Сэ ащ сшы фэдэу сеплъы ыкIи илъэс зэкIэлъыкIохэм тизэфыщытыкIэ нахь пытэ хъузэ тищыIэныгъэ гъогу тыкъырыкIуагъ.
Аужырэ илъэсхэм ар нахьыбэрэм иреспубликэ цIыкIу щэIэ, ау сыдигъуи тызэщыгъупшэрэп. ШIэныгъэ куу зэрэIэкIэлъым ишIуагъэкIэ ащ бэ ытхырэр. Социалистическэ IофшIэным и ЛIыхъужъэу Пате Аргуновым, Борис Акбашевым, Iэрэщыкъо Къэншъао, нэмыкIхэми афэгъэхьыгъэ тхыгъэхэр икъэлэмыпэ къычIэкIыгъэх.
Борис иобщественнэ IофшIэн зыфэгъэзагъэр лъэпкъ куль-турэр гъэпытэгъэныр ары. Москва культурнэ гупчэ щышIыгъэным икъежьапIэ ар Iутыгъ.
Адыгэ хабзэм, адыгэ намысым арыгъозэнэу агъэсэгъэ Борис ныбджэгъуныгъэр зэригъэлъапIэрэм дакIоу, нахьыжъхэм лъытэныгъэ ин афешIы. Мыщ игулъытэ ыкIи игукIэгъуныгъэ ветераныбэмэ зэхашIагъ. Мызэгъ Владимир къызыхъугъэр илъэс 75-рэ, 80-рэ зэрэхъугъэм афэгъэхьыгъэ мэфэкI зэхахьэхэр зэрифэшъуашэу зэхищагъэх. Джащ фэдэу заом ыкIи IофшIэным яветеранэу Iэрэщыкъо Къаншъао илъэс 90-рэ зэхъум фыхигъэунэфыкIыгъ. Республикэм щырекIокIырэ Iофтхьабзэхэм язэхэщэн чанэу хэлажьэ. Ащ шIушIагъэу иIэр зэкIэ къэпIотэн плъэкIыщтэп.
Гуфэбэныгъэ хэлъэу сыгу къэкIыжьы илъэс 80 сызэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ мэфэкI зэхахьэр. Ащ синыбджэгъухэр къекIолIагъэх. Ахэм ахэтыгъэх Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъужъэу, тхэкIо цIэрыIоу МэщбэшIэ Исхьакъ, ФедерациемкIэ Советым исенаторэу Къанэкъо Арсен, Дунэе Черкес Ассоциацием ипрезидентэу Сэхъурэкъо Хьаутий, нэмыкIыбэхэри. Ар къызыкIэстхырэр Борис тиныбджэгъухэр къызэрэпэгушIуатэхэрэр, ягуапэу гущыIэгъу къызэрэфэхъухэрэр къыхэзгъэщы сшIоигъоу ары.
Къэрэщэе-Щэрджэс Республикэм изаслуженнэ врачэу, профессорэу Даур Борис джыри Iэзэн Iофым, ишIуагъэ къызэригъэкIощтым апылъ. Республикэм щыпсэухэрэм ямедицинэ шIэныгъэхэм зэрахигъэхъощтым фэлажьэ, псауныгъэм икъэухъумэн фэгъэхьыгъэу телевидением бэрэ къехьэ. Къэрэщэе-Щэрджэсми нахьыжъхэм я Совет ипащэу ар хадзыгъ. Ащ къыхэкIэу лъэпкъым ыбзэ IэкIэмызыным, икультурэ, итарихъ къыухъумэнхэм епхыгъэ IофшIэнышхо зэшIуехы.
Борис ипшъашъэу Жаннэ врач-косметологэу Iоф ешIэ, икIалэу Рэмэзан медицинэ шIэныгъэхэмкIэ кандидат, онколог. Ипшъашъэхэу Дианэ ыкIи Зули журналистых, икIалэу Тимур инженер-псэолъэшI. Анахь мылъку лъапIэу Борис ылъытэрэр къорэлъф-пхъорэлъфибгъоу иIэхэр ары. Къыхэзгъэщы сшIоигъу икIалэхэр дэгъоу зэреджагъэхэм дакIоу адыгэ шэн-зекIуакIэхэр ахэлъэу зэрэгъэсагъэхэр, яныдэлъфыбзэкIэ зэрэгущыIэхэрэр. Москва къыщыхъугъэхэмкIэ ащ осэшхо иI.
Лъытэныгъэ зыфэсшIырэ Борис! Илъэс 40-м ехъугъэу ныбджэгъуныгъэ тазыфагу илъэу тызэрэпсэурэм лъэшэу сырэгушхо. Ныбджэгъуныгъэм осэ ин зэрэфэпшIырэм сыщыгъуаз. Ощ фэдэу укъэзыуцухьэхэрэри цIыфышIух. УищыIэныгъэ пшысэм фэдэу дахэу, уилъфыгъэхэм ямызакъоу, ахэм къакIэхъухьажьыгъэхэми яхъяр плъэгъунэу сыфай. ЛIы шъыпкъэу узэрэщытым фэдэу укъэнэнэу сыкъыпфэлъаIо. Адыгэ-абазин купэу Москва дэсым хъохъу гущыIэхэр къыпфегъэхьых. Псауныгъэ пытэ уиIэу, уигъэхъагъэхэм ахэбгъахъоу, щыIэкIэ дахэр уигъогогъоу упсэунэу тыпфэлъаIо!
Московскэ культурнэ гупчэу «Адыгэ Хасэм» инахьыжъхэм я Совет ипащэу, Москва лъытэныгъэ зыщыфашIырэ ветеранэу, Къэрэщэе-Щэрджэсым, Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Адыгеим ыкIи Ингушетием шIэныгъэхэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу, профессорэу Юрий Агирбов.