Сабыим апэрэ лъэбэкъур ыдзымэ лъэтегъэуцо фашIы хабзэ. Мы­жъом тырагъэуцо псэ пытэ хъунэу; Iэнэ лъэкъуищым пкъыгъо зэфэ­шъхьафхэу телъхэм ахагъэIабэ сэнэхьатэу иIэщтыр ашIэнэу; шъэ­жъыер е лэныстэр сабыим ылъэкъуитIоу зэблидзыгъэм азыфагу ра­щэщтыгъ «лъахъэр зэпытэупкIы» аIозэ. Нэужым орэдхэр къаIощтыгъэх, къашъощтыгъэх, хъохъухэр фаIощтыгъ. Джащ тетэу рагъэжьагъ Инэм дэт музеим ипащэу Хьадыпэшъо Заремэ зэIукIэгъоу къызэ­Iуихыгъэр. Ар Цушъхьэ Гощэ­хъурае иапэрэ тхылъэу «Сигупшыс» зыфиIорэм фэгъэхьыгъагъ.

ЗэIукIэгъум хэлэжьагъэх Инэм коим ипащэу Хъоткъо Хъызыр, Щынджые коим ипащэу, Гощэхъу­рае икIэлэеджэкIуагъэу ПщыукI Алый, Инэм коим идепутатмэ ащыщэу Дэгумыкъо Юрэ, УФ-м, АР-м, Пшызэ шъолъыр культу­рэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу КIыргъ Юрэ, иIахьылхэр, ичылэу Гъобэкъуае къикIыгъэ хьакIэхэр.

— Непэ нахь тызыгъэгумэкIын фаер адыгабзэр тисабыймэ ашIэныр, рыгущыIэнхэр, тишэн-зекIокIэ дахэхэр ахэтлъхьанхэр ары. Хахъо къытфишIыгъ непэ Гощэхъурае итхылъ, «Опсэу!» етэIо. Псауныгъэ пытэ иIэу джы­ри икъэлэмыпэ тхылъыбэ къы­чIэкIынышъ, тигъэгушIонэу тыфэлъаIо, — къыIуагъ Хъоткъо Хъызыр.

ГущыIэр ПщыукI Алый зы­ратым, иапэрэ кIэлэегъаджэ игуапэу къыфэгушIуагъ, джыри гъэхъэгъэ инхэр ышIынхэу фэлъэIуагъ.

Тхылъым ипэублэ зытхыгъэу, Инэм гурыт еджапIэу N 6-м адыгабзэмкIэ ыкIи литературэмкIэ икIэлэегъэджагъэу, пIу­ны­гъэ-гъэсэныгъэ IофшIэным иветера­нэу Шэуджэн Лизэ тхы­лъыр къызтегущыIэрэм, пIуныгъэ мэ­­хьанэу иIэм игугъу къышIыгъ.

Инэм еджапIэу N 6-м адыгэ классыр щезыгъаджэу, сабыймэ абзэ шIу языгъэлъэгъоу, шэн-зе­кIокIэ дахэхэр ахэзылъхьэу, гъэрекIо район зэнэкъокъоу «Анахь кIэлэегъэджэ дэгъу» зыфиIорэм апэрэ чIыпIэр щызыубытыгъэу Р. К. Хьэцаком са­быеу ригъаджэхэрэр Гощэ­хъурае иусэу «ЧIыгум ыпсэ Iэ­шIу» зэIэпахзэ къеджагъэх, орэдэу «Си Адыгееу, сихэку» къаIуагъ, зэфэкIо дахи къа­шIыгъ.

— КIэлэегъэджэ IофшIэныр зыщезгъэжьагъэр Прикубанскэ еджапIэр ары, — къыIуагъ Гощэхъурае. — Ащ ипэщагъ ЛIы­Iужъу Аскэр. Пионермэ пшъэ­дэлъ плъыжьыбзэхэр адэлъхэу, сырынапщэр мэкъэгъэIоу, шъон­тырыпэр къагъаджэу кIэлэеджа­кIохэм япIун мэхьанэшхо ратыщтыгъ. Ащ ыуж Инэм еджапIэу N 6-м иублэпIэ классмэ илъэс тIокIым къехъурэ Iоф ащыс­шIагъ. Пащэу сиIагъ ХъокIо Мыхьамэт. Ыгу зэIухыгъэу, хьалэл дэдагъ. Ымакъи ымыIэтэу кIэлэеджа­кIохэри, кIэлэегъаджэхэри ыгъэ­IорышIэщтыгъэх. Аужым кIэлэегъаджэу Iоф зыщысшIагъэр БжыхьэкъоекIэ еджапIэр ары, ащ ипэщагъ Шъоумыз Светланэ. НэгушIоу, шIыкIашIоу, игулъытэ чанэу щытыгъ. Джы непэ тхылъеджапIэм Iоф щысэшIэ. Тэхъутэмыкъое районым культурэмкIэ игъэIорышIапIэ ипащэу Ацумыжъ Рустам, тхылъеджапIэхэм япащэу ШэхэлI Саидэ сищысэте­хыпIэх.

Мы тхылъыр сэ сизакъоу сиеп, зэкIэми зэдытий. Тхылъым ыкIышъо чъыг дахэ тет. Лъхъан­чэ, айвахэр пиз, икъутамэхэр къырещэхых. Ар къэзыгъэкIы­гъэр БжыхьэкъоякIэм щыщ кIэлэ ныб­жьыкIэу Ешыку Хьазрэт. Чъыгхатэу къыгъэкIыгъэр охътэ зэ­блэхъум идэхагъэ зэрихъокIзэ зыщынахь дахэр гъэунэфыгъуаеу дэхэ дэд. Чэтхэр, псычэтхэр, къазщырхэр щэхъух. Адыгэ унэ дахи, кIэсэнхэр ипытапIэхэу, ди­шIыхьагъ, Iэмэ-псымэу ыугъои­гъэхэр ащ ригъэкIужьыщтых. Ащ фэдэу плъэгъурэм гур къеIэты, утхэ пшIоигъо уешIы.

Хьадыпэшъо Заремэ Инэм дэт музеим ипащ, учIахьэмэ нэгушIоу, шIыкIашIоу, чIэлъ пкъы­гъомэ яхъишъэ ухищэу, учIэхьэ зэпыт пшIоигъо ухъугъэу укъы­чIэкIыжьы. ИIофшIакIэ щысэте­хыпI. Абрэдж Хьанифэ зы псынэ куу горэм фэсэгъадэ. ИзэдэгущыIэгъухэр псыфалIэ улIэу псы­нэпс чъыIэ, IэшIу уешъорэм фэд. Сыд упчIэ фыуиIэми, иджэуап джа псынэпс къаргъом фэд. ШъэуапцIэкъо Фатимэ зэхищэрэ зэIукIэгъумэ адыгэмэ къакIугъэ гъогум ехьылIагъэу пшIэрэм хагъахъо, уагъэгушхо. Зэхищэгъэ зэIукIэу сызэригъэблэгъагъэхэм сиусэ пчъагъэ къащыхъугъ, къэ­гъэлъэгъон кIэкIэу «Хъаджэт иIэнэгъэудж» зыфиIорэри сэзы­гъэтхыгъэр Фатим. Ренэу адыгэ­мэ яхъишъэ зыгорэ къыхехышъ, имэкIайхэр еушъэх, ущыгупсэфэу зэIукIэгъу гъэшIэгъонхэр зэхещэх. Хъунэ Разиет адыгэмэ яхьылIагъэу усэхэр, рассказ гъэшIэгъонхэр етхых. Хъугъэ-шIагъэу къыIуатэрэмэ уядэIу зэпытми уямызэщэу гъэшIэгъоных. Боджэкъо Гощнагъо 2009-рэ илъэсым библиотекарьхэм я Всероссийскэ слет сыдыщыIагъ. Ти Адыгэ Республикэ ибаигъэрэ идэхагъэрэ къекIолIагъэхэр щыд­гъэгъозагъэх. ГъусэгъушIу, шIум уфещэ. Гунэе Беллэ адыгэ шъо­шэ кIэракIэхэр, нэр пIэпахэу едых. Дэшхом, дэжъыем ахашIыкIырэ пкъыгъохэр хъырахъи­шъэх. Беллэ къыратыгъэ щытхъу тхылъхэм, шIухьафтынхэм иIэшIагъэ зэрагъэлъапIэрэр къа­Iуатэ.

Дэхагъэр кIочIэ ин. Илъэс 30-м къехъугъ зысигъунэгъухэр Филимоновхэу Надеждэрэ Валерийрэ. Iушъабэх, хьалэлых, зэгурыIожь-зэдэIужьых. Наде ихэдыкIхэм Iудэнэ зэмышъогъу­хэмкIэ, щыгъыжъыехэмкIэ къагъэкIэрэкIагъ ситхылъ. ЗишIушIэ егъашIэм мыкIодыжьынэу дгъэлъапIэрэмэ ащыщ Уджыхъу Алый. «Адыгэмэ философ яIагъэп» аIон алъэкIынэп ащ игущыIэ псыхьагъэхэр, зэфэхьысыжь гъэшIэ­гъонхэр, гущыIэзэхэт гъэхьазырыгъахэу цIыфхэм агъэфедэхэу къэнагъэхэм яджагъэхэм. Iушыгъэм, губзыгъагъэм ятамыгъэу Алый хъугъэ. Гъобэкъуае щы­псэурэ Уджыхъу лIакъор къызытекIыгъэр Алый. Ар чъыг къо­бэ-бжъабэу щыт.

Алый ыкъоу Заурбэч псэемыблэжьэу зэошхоу блэкIыгъэм щызэуагъ. Уджыхъу Вячеслав Iэ­мэ-псымэ дахэхэр пхъэм хе­шIыкIых. Исэнэхьат фегъасэх, аIэкIегъэуIашIо кIэлэцIыкIухэу Адыгэ республикэ гимназием щыригъаджэхэрэм. Зэнэкъокъу­бэмэ ахэлэжьагъэх, шIухьафтын зэфэшъхьафыби къафагъэшъошагъ. А зы Iанэм Гъобэкъуае дэс лIакъо пэпчъ итамыгъэ ды­шъэ жъуагъоу тыритхагъ.

ЦIыф дэгъур ары дунаим ылъапсэр. Теуцожь Цыгъо имузей Гъобэкъуае ипчэгу шъхьаIэ ит. Ащ ипащ Тхьаркъохъо Юрэ. ИIофшIакIэ осэшхо къыфашIи Цыгъо имедаль къыфагъэшъошагъ. Цыгъо ыIогъагъ: «Укъызщыхъугъэм нахь чIыпIэшIу улъы­мыхъоу, дэгъоу лажьи уна­гъо ухъущт». Джащ фэд Юрэ ­иуна­гъо.

ИжъкIэ къаIотэжьыщтыгъ: испмэ иныжъыр амыгъэгупсэфэу, тхьакIумкIыхьэмэ атесхэу къахахьэхэу. ЕтIанэ иныжъмэ рахъухьагъ а цIыф цIыкIухэр зэрысыщт унэхэр афашIынхэу. Джаущтэу къэхъугъэхэу аIох исп унэхэр. Адыгэ къашъохэмкIэ народнэ ансамблэхэу «Алыуар», «Молодость Адыгеи» ар яхудожественнэ пащ, АР-м, Пшызэ шъолъыр язаслуженнэ IофышI.

ЗэкIэми анахьыкIэу тихьакIэмэ ахэтыр МКъТУ-м икъутамэу Яблоновскэм дэтым щеджэу, «Центр адыгской культуры» зы­фиIорэм иныбжьыкIэ совет ипа­щэу Барцо Рустам. Тиадыгэмэ яшэн-зекIокIэ дахэхэм якъэу­хъумэн ар дэлажьэ.

ЗэIукIэгъур къыгъэбаигъ, къы­гъэкIэрэкIагъ КIыргъ Юрэ. ГущыIэ фабэхэр къыпигъохыгъ Гощэхъурае. Иусэу «Си Гъобэ­къуай» мэкъэмэ зэкIужь дахэм рилъхьагъ, къафиIуагъ. Орэдым «тамэхэр къыгуигъакIи», лъагэу зиIэтыгъ. Сабый дэхабэ зэIукIэгъум шъошэ дахэхэр ащыгъхэу ихьэкIагъэх. Гъобэкъуае къикIыгъэ зэшыпхъуитIоу СтIашъухэу Самирэрэ Маринэрэ искусст­вэхэмкIэ колледжым щеджэх, урысые, республикэ, район зэ­нэкъокъухэм ахэлажьэх. Тэхъу­тэмыкъуае къикIыгъэ ХьакIэ­гъогъу Динарэ адыгэ шъуашэм нахь къыгъэкIэракIэу усэу «Сыбзэ» зыфиIорэм къеджагъ. Уджыхъу Алый ипхъорэлъфым ыкъожьэу Дэрбэкъо Дамиррэ «адыгэ пшъэшъэ шъыпкъ» зыфа­Iорэм фэдэу Дэгумыкъо Алинэрэ «Ислъамыер» къашIыгъ. ЦэрIушэ Ислъамрэ Бэлла Бураевамрэ дахэу къэшъуагъэх. КIэухым Iофтхьабзэм къекIолIагъэхэм лъэшэу зэрафэразэр Гощэхъурае къариIуагъ. Псауныгъэ пытэ яIэнэу, ягупсэхэм адатхъэхэу щыIэнхэу къафэлъэIуагъ.

Хъунэ Разиет.