ТхакIоу Хъалыщ Сэфэрбый ыныбжь илъэс 80 зыщыхъугъэм ехъу­лIэу ихэшыпыкIыгъэ тхыгъэхэр дэтхэу «Тхьапэ гъожьым иорэд» зы­фи­­Iо­рэр Адыгэ Республикэм итхылъ тедзапIэ ипчъагъэ 300 хъоу къыщы­тырадзагъ.

КIэлэегъэджэ сэнэхьатым пен­сием окIофэ рылэжьагъэу, ныбжьыкIэзэ усэн-тхэныр гъу­сэгъу зыфэхъугъэ Хъалыщ Сэ­фэрбый щыIэныгъэр ришIыкIыпагъ. Иадыгэ лъэпкъ иныдэлъфыбзэ, егъэшIэрэ шэн-хабзэхэр къыгъэгъунэхэу, ыгу къыриIоу, зэхишIэрэм тетэу, уцIыфэу ущы­Iэныр зэрэнасыпыгъэр кIигъэтхъэу мэусэ.

МэфэкI къыдэкIыгъор адыгабзэр зышIэхэу тхылъхэр зи­кIа­сэхэмкIэ шIухьафтын лъапI. Сэ­фэрбый итхылъыкIэ бжыхьэ пкIэшъэтэкъожь лъэхъан шъотеплъэр иI, зы бгъумкIэ адыгэ тхыпхъэхэр теолъагъох. Уса­кIомкIэ анахь мэхьанэ зиIэр гущыIэ кIочIэшIур, тэрэзыр, да­хэр, зафэр къыгъотынышъ, еджэхэрэр, зэхэзыхыхэрэр а усэхэм агъэрэзэнхэр ары. ­Ахэлъ мэхьанэми ушъый хахыныр, адыгабзэм ибаигъэ-кIэрэкIагъэ зэхашIэныр ыкIи рыгущы­Iэнхэр.

ТхылъыкIэм къыдэхьагъэх усэ 64-рэ, поэмэхэу «ХьарзитIу Iуашъхь», «ШIуфэс, чылэжъэу Хьатрамтыку!», «Чэтэ чIэгъым», «Поэмэр», «Тхьапэ гъожьым иорэд» ыкIи «БзэмыIу шы­хьатхэр». Мыхэм къакIэлъэкIох кIэ­лэцIыкIумэ апае усэхэмрэ поэмэхэмрэ, 30 фэдиз мэхъух. Ныбжь зиIэхэми, кIэ­лэцIыкIу­хэми зэрилъэкIэу афэусагъ Хъа­лыщ Сэфэрбый, адыга­бзэр зые лъэпкъым къыфигъэгъунэ ыкIи ыкокI рилъхьажьы шIоигъу.

Сэ сшъхьэкIэ, адыгэ тхы­лъыкIэ слъэгъугъэу сыдэмы­плъэу сыблэкIын слъэкIырэп, ары къэс сызаджэрэ пэпчъ къысэтэ, къысхегъахъо, тхакIо пэпчъи сыфэразэу фызэшIокIыгъэмкIэ «Опсэу!» сыдигъуи есэIо.

Хъалыщ Сэфэрбый ихэшыпыкIыгъэ тхыгъэ­хэр усэу «Сиадыгабз» зыфиIорэм къызэ­Iуехы, уеджэнджэшыжьынэу щы­тэп, уадыгэу зыолъы­тэжьымэ, апэрэ гъусэшIоу пIупэ ренэу телъын фаер уиадыгабзэу зэри­лъытэрэр ащкIэ тха­кIом кIигъэтхъыгъ.

… Сиадыгабзэу сыбзэ бзэрабз, Уипсалъэ пэпчъы хъишъэр къеIуатэ, Дэхагъэу пхэлъыр гъашIэм хэкIуатэ. Адыгэ бзэгум пщынэу укIэлъ, Адыгэ хабзэм пкъэоу укIэт, Оры сэ сIулъыр, сиадыгабз, Сянэ ынапэ уфэдэкъабз.

Аужырэ сатырэр тефэ шъып­къэу усакIом къыгъотыгъ, мыщ бэ гупшысэу уакокI къырита­­къорэр, нэм къыкIигъэуцорэр, шIугъэ горэм уфегъэ­чэфы. Усэу «Си Мыекъуап» зыфи­Iорэми уеджэ зыхъукIэ, ти­къэлэ шъхьаIэ иурамхэм гукIэ уарэ­чъэжьы, ахэм язэнкIагъэ, ицIыф­хэм ядэхэгъэ-хъупхъагъэ, тикъа­лэ икъэбзэгъэ-кIэрэкIагъэ къеушыхьаты. Къушъхьэ псыхъо чъэрэу Шъхьэгуащэ иджабгъу нэпкъ кIэрыс Мыекъуапэ ичIы­опс зэрэщытэу гум хапкIэу зэ­рэджэнэтыпIэр пшIошъ мэхъу. УсакIор ащ фэдиз зидэхэгъэ къалэу зыщеджагъэм, иныбжьыкIэгъу илъэсхэр зыщыкIуагъэм ебгъукIона — фэусагъ.

Сыпфэзэщэу, услъэгъу сшIоигъоу, Уадэжь сыкъэкIо, си Мыекъуап. СызэрэпIуплъэу, IаплIыкъорэгъэу УкъыспэгъокIышъ, лъэшэу сигуап.

Псы ехьыжьагъэу, Шъхьэгощэ псыхъом, Сыкъызэрэсэу, инэпкъ сикIуапI. Зы чIыпIэ закъоп гум щыщ хъугъэр, НитIум ылъэгъурэр зэкIэ сиплъапI.

ПыIухьанчъэу усэ гохь дэд, фабэ, зафэ.

Усэу «Мэзэтыгъ» (мэзэ зи­шIугъо-хъурэешхор — полно­луниер) зыфиIорэр сурэт дахэу нэм къыкIегъэуцо тхакIом:

Чэщыр къаргъо, Упхырэплъы — ГуIэтыгъу. Мазэр тыгъэу Огум къеплъы — Мэзэтыгъ.

Iэм Iэпызрэр Нэм къегъоты — Мэзэтыгъ.

ГуитIоу плъызрэм Жабзэ реты — Мэзэтыгъ.

УсакIом икIас къешIэкIыгъэ дунаир, илъапI щыIэныгъэр ыкIи «Сыпфэраз о, щыIэныгъэр, Къысэптыгъэшъ Нэты­хъуае», — еIо. НэмыкI усэм къыщеIо: «Тхьауегъэпсэу о, тыгъэр! Мэфэ ошIу къытэптыгъэр». «Шыкур!» иI ыкIи хьалэлэу, гу зэIухыгъэу хэплъэ дунэе нэфым:

Шыкур!

Огур нашхъо, ЧIыгур къашхъо. Гъэтхэжь къабзэр Къытэубзэ. Шыкур! Гум упчIабэу КъытеIабэу КъокIыпIэ шэплъыр КъыткIэлъэплъэ. Шыкур!

Тхылъым дэт усэхэр, поэ­мэхэр, кIэлэцIыкIумэ апаехэр да­хэу зэгъэкIугъэх, гупшысэ гъэ­шIэгъонхэр ащэIорышIэх, адыгэбзэ къэбзэ дахэкIэ тхыгъэх. Мыщ фэдиз тхыгъэ дэгъу зэфэшъхьафыбэр зыIапэ къыпы­кIыгъэ тхэкIо нахьыжъэу Хъа­лыщ Сэфэрбый гъэзетеджэхэм, тхылъеджэхэм, адыгабзэр зи­кIасэхэм ацIэкIэ тыфэлъаIо псауныгъэ иIэу, агъашIоу, алъы­тэу бэрэ щыIэнэу, усэнэу. Тхы­лъыкIэм «Лъэпэмафэ!» ыдзы- нэу фэтэIо.

Мамырыкъо Нуриет.