Мэкъуогъум и 12-р — лъэпкъ зы­кIыныгъэм итамыгъ, ти Хэгъэгу ине­пэкIэ, икъэкIощт уахътэкIэ пшъэ­дэкIыжьэу цIыфым ыхьырэр зэ­хишIэным уфещэ.

Зыфэдэ къэмыхъугъэ кIэн ыкIи лIэшIэгъухэм къапхыры­кIыгъэ тарихъ бай зиIэ къэралыгъошхом ыцIэ мы мафэм аIэты. Ар ишъхьафитыныгъэ къыухъумэным бэрэ фэбэнагъ. Урысыер — зыкIыныгъэр зыщыпытэу, зэхэт къэралыгъошхоу зэрэщытыр зэрэдунаеу нэры­лъэгъу къафишIыгъ.

Мы мэфэкIым имэхьанэ къы­зэрагурыIорэм, еплъыкIэу фыряIэм зыщыдгъэгъозагъ. Тызэ­упчIыгъэхэм ащыщыбэмэ ар зыкIыныгъэм итамыгъэу алъытэ, мэхьанэшхо раты, зыхэмкIэ мы мафэр зыгъэпсэфыгъо мафэу зэрэщытыр къыхагъэщыгъ, нэбгырэ заулэхэм ар зэрэхагъэунэфыкIырэр амышIэу къычIэкIыгъ, мэхьэнэ гъэнэфагъэу ащ ра­тырэр къа­Iотагъ, ащыщхэм къа­Iуагъэр мыры:

Хъут Эмм, къутырэу Шевченкэм игурыт еджапIэу N 11-м ипащэ игуадз:

— Урысыем и Мафэ — анахь къэралыгъо иным ыкIи лъэшым имэфэкI. Тикъэралыгъо культурнэ кIэнышхо, анахь чIыгу ыкIи чIыопс къэкIопIэ байхэр иIэх. Сыд фэдэрэ зао зызэпечи илъэшыгъэ къызэтыригъэнэн ылъэ­кIыгъ. Ащ итарихъ нэ­кIубгъохэр, ыпшъэкIэ ­къэспчъыгъэхэр тиеджа­кIохэм зэралъыдгъэIэсыщтхэм ыуж тит. Къэралыгъом ибыракъ, игимн, игерб апылъ къэбархэр къафэтэIуатэ. МэфэкI Iофтхьабзэхэм тиеджапIэ илъэс къэс чанэу ахэлажьэ. Я хэгъэгу шIу алъэгъоу ныбжьыкIэхэр къэтэджынхэм тыдэлажьэ.

Надежда Бутенко,  илъэс 23-рэ ыныбжь:

— Урысыем и Мафэ — цIыфхэр зэфэзыщэхэрэ мэфэкI. Тикъэралыгъо дунаим чIыпIэу щиубытырэр ащ тыгу къегъэ­кIыжьы. Ащ дакIоу, мэкъуогъу мэфэ фабэм тыгукIэ къытпэблэгъэ цIыф­хэм таIукIэныр шэны тфэхъугъ. Зэныб­джэгъухэм тызэхэтэу мэфэкI Iофтхьабзэхэм илъэс къэс тахэлажьэ, джыри амал зэриIэкIэ тызэрэугъоищт.

Ж. Громская, предприниматель, илъэс 46-рэ ыныбжь:

— Сэ сшъхьэкIэ мы мафэм зысымыгъэпсэфэу Iоф сэшIэ. МэфэкI мафэхэм япхыгъэ пкъыгъохэр сэщэх, арышъ, илъэс къэс сэлъэгъу сабыйхэм янэ-ятэхэм Урысыем ибыракъ цIыкIухэр афащэфыхэу, ашъхьэ Iэтыгъэу, чэфхэу урамым зэрэрыкIохэрэр. Ащ се­гъэгушхо. ЦIыфым ицIыкIугъом къыщегъэжьа­гъэу ихэгъэгу итарихъ ебгъэшIэн фае.

Iэшъынэ Сусан.