Ныбджэгъуныгъэ-шъэогъуныгъэу илъэс 60-рэ хъулъфыгъиплIыр зэзы­пхы­гъэр ахэмкIэ насыпыгъэу ыкIи байныгъэу алъытагъ.

Тэ тилъэхъан шъэогъуныгъэ шъыпкъэ зэфызиIэхэ цIыфхэр щымыIэжьхэу зыIохэрэр макIэп. Арэу щытми цыхьэ зэфашIэу, ягумэкIи ягушIуагъуи зэдэзыгощэу, тхьамыкIагъо къызфыкъо­кIырэм ыдэжь иIахьылхэм апэу нэсыхэрэр къытхэтых, тэлъэ­гъух.

1952-рэ илъэсым Кобж Батырбый, Шъхьэлэхъо Хъалид, Рыков Геннадий аIоу Мыекъуа­пэ дэт мэз техникумым чIэ­хьэгъагъэх. Общежитиеми зы унэ щызэдифэгъагъэх, еджэныр зэ­дырагъэжьагъ, зэгъусагъэх, зэфэсакъыжьыщтыгъэх. Джащ фэдэу унэм къызыкIожьыхэкIи яIэр зэфэдэу зэдагощыщтыгъ ыкIи зэдашхыщтыгъ. ИлъэситIу тешIагъэу Хьагъур Казбеки тех­никумым къычIэфэгъагъ.

ПлIыри чIыпIэ зэфэшъхьаф­хэм къарыкIыгъагъэх, Геннадий Армавир щыщыгъ, Хъалидэ къэлэжъым къикIыгъагъ, Батыр­бый — ШэхэкIэй цIыкIур, Каз- бек мыекъуапэ зыщыпсэущтыгъэхэр. КIалэхэр ятеплъэкIи, яшэнхэмкIи, язекIокIэ-шIыкIэ­хэмкIи зэфэдагъэхэп, ау плIыми язэфыщытыкIэхэм уяхъо­псэнэу щытыгъ.

Еджэныр къызаухым специалист ныбжьыкIэхэр зэбгы­рыкIыжьыгъагъэхэми, тыдэ Iоф ща­шIагъэми анаIэ зэтетыгъ, зэщыгъупшагъэхэп, язэIукIэни зэпагъэугъэп.

Батырбыйрэ Хъалидэрэ илъэ­сыбэрэ Тыгъэмыпс Iоф ща­шIагъ. Мэз хъызмэтым щылэжьагъэх, ясэнэхьат агъэлъэпIагъ, ежьхэм яIофшIакIи уасэ къыфашIыгъ. Нэужым Шъхьэлэхъо Хъалидэ Ленинград дэт лесотехническэ академиер къыу­хыгъ, кандидатскэ диссертацие ытхыгъ, Лоо мэз хъызмэтэу ушэтын-къэгъэлъэгъонхэр зыщашIыхэрэм иапэрэ директо­рыгъ. Мы лъэхъаным ащ итхыгъэхэр Шъачэ къыщыдэкIхэрэ гъэзетхэм къарагъахьэх, хы ШIу­цIэ Iушъом щыIэхэ мэз бай­хэмрэ чIыопсым изытетрэ якъэухъумэнкIэ Iофыгъоу къэтэ­джыхэрэм афэгъэхьыгъэ тхылъ къыдигъэкIыгъ.

Рыков Геннадий илъэс зау­лэрэ ПсышIуапэ имэзхэм ащы­лэжьагъ, нэужым лесотехни­ческэ институтыр Воронеж къыщиухыгъ. Армавир къыгъэзэжьи, IофшIэныр ригъэжьагъэу Краснодар ащэжьыгъ, краим мэзхэмкIэ игъэIорышIапIэ щылажьэзэ ошIэ-дэмышIэу Москва щыпсэунэу зигъэзэжьыгъагъ. Исэнэхьати зэблихъугъ, дипломатическэ Iофыгъохэм илъэс 37-рэ апылъыгъ. IэкIыб къэралыгъохэу Пакистан, Индием, Иран, Афганистан ащыIагъ. Хьагъур Казбеки Краснодар зыщыпсэугъэр. Зэригъэ­гъо­тыгъэ сэнэхьатымкIэ Iоф ышIэ­нэу хъугъэп, къалэм ия 1683-рэ автоколоннэ ипащэ игуадзэу щытыгъ.

ЗэшъэогъуиплIыми илъэс 70-р къызэранэкIыгъ. Унагъохэр яIэх, сабыйхэр, пхъорэлъф-­къорылъфыхэр апIугъэх, агъэсагъэх, рагъэджагъэх. Илъэс 50-м ехъурэ зэIукIэхэзэ къызщыхъугъэхэ мафэхэм язакъоп хагъэунэфыкIыгъэр ныбджэгъу хьалэл зэрэзэфэхъугъэхэри, зэшыхэм афэдэу шъыпкъэныгъэ зэрэзэфыряIэри ары.

Казбек, Геннадий, Хъалидэ ыкIи Батырбый илъэс 60 хъугъэ зызэшъэогъухэр! Аныбжьы­хэр зэрэхэкIотагъэми емылъытыгъэу япсэупIэхэри зэпэчы­жьэхэми, Iофыгъохэр яIэхэми зэIукIэнхэу уахътэ къыхагъэкIыщтыгъ, гукъэкIыжь чыжьэхэр ягушIуагъохэу яныбжьыкIэгъу зыфагъэзэжьыщтыгъ.

— Ныбджэгъуныгъэу тазыфагу илъыр тэ зэрэдгъэлъапIэрэм фэдэу тиунагъохэми, тисабыйхэми, тиIахьылхэми агъэлъапIэ, — еIо Рыков Геннадий. — ЦIыф къызэрыкIоу, тызэдеIэжьэу, тигушIуагъуи тикъини зэдэдгощэу тызэрэщыIэм сыдигъуи тырыгушхозэ къэтхьыгъ.

— Сэ сишъэогъухэм апае сымышIэн щыIэп, — ыгу илъы шъыпкъэр къыIуагъ Казбеки. «КIалэхэр» ыIозэ ахэм бэрэ яджэщтыгъ. — КъыхэкIыщтыгъ ахэм ягущыIэ зафэ, яIэпыIэгъу охътэ къинэу сызэрыфагъэм сыкъыращыжьэу. КIалэхэм сэ бэшIагъэ сшым фэдэу сызя­плъы­рэр. Ныбджэгъу тызэфэ­хъугъахэу тыкъэхъугъэм фэд. Ащ фэдэ зэфыщытыкIэхэр зымыуасэ щыIэп.

Зэшъэогъухэр зыщызэIукIэгъэгъэхэ 1952-рэ илъэс чыжьэм кIэлиплIыми Iогъэ пытэ зэда­шIыгъагъ зэшым фэдэу зэрэлъэ­гъунхэу, зэхэтхэу сурэт зы­ты­рарагъэхыгъагъ. Илъэс 55-рэ текIыгъэу, 2007-рэ илъэсым джыри зы сурэт Тыгъэмыпсэ ащатырахыгъэу яI. Ащыгъум ахэм языгъэпсэфыгъо уахътэ (пенсиер) къэсыгъэхагъ. Зэныбджэгъу-зэшыхэм ятIонэрэу гущыIэ атыгъагъ къызэкIэлъыкIощт юбилейхэр яунагъохэри якIалэхэри, якъорылъф-пхъо­рэлъфхэри ягъусэхэу зэдыха­гъэунэфыкIынхэу.

ГъашIэм узфэе пстэури къыб­дигъэхъурэп. Илъэс заулэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, апэу игъонэмысэу зидунай зыхъожьыгъэр Рыков Геннадий. Джащ фэдэу, ошIэ-дэмышIэу Хьагъур Каз­бекрэ Кобж Батырбыйрэ зэ­лъыкIожьыгъэх. Зэныбджэгъухэм ащыщэу къэнэгъэ Шъхьэлэхъо Хъалидэ Шъачэ щэпсэу. Янэ къылъфыгъэхэм афэдэу къыпэблагъэхэ хъугъэхэм гущы­Iэу аритыгъагъэм фэшъыпкъ. ШъхьакIэфэ ин зыфишIырэ, шIу ылъэгъущтыгъэ кIалэхэм яшIэжь зы мафи ыгъэкIуасэрэп.

Ныбэ Анзор.