Сабыим нахь тхъагъуи, нахь шIагъуи зи щы­мыIэу, хъярым ипчъаблэ ащ къытфызэIуихэу, кIэлэцIыкIухэмрэ хьайуанхэмрэ такъыкъуанэу, ахэм апае дунаир зэтетэу тинахьыжъхэм бэ­рэ аIоу зэхэсхыгъ. ЫкIи ар зэрэшъыпкъэм седжэнджэшыщтыгъэп.

Сыда пIомэ, къэралыгъом къырыкIощтыр, инеущырэ мафэ зыфэдэ хъущтыр бэкIэ зэлъытыгъэ тикIэлэцIыкIухэр ары ти­щыIэныгъэ тфэзыгъэдахэрэр, ткIуачIэ къезыгъэблырэр, къиныгъохэр зэпытэзыгъэчырэр, лъапсэ уиIэмэ, шъхьапэ зэрэуи­Iэщтыр зэхэтэзыгъашIэрэр.

Сабый щхы макъэм сыкIэдэIукIмэ, ЧIылъэм имафэ нахь фабэ сфэхъу. ГушIом къыхэкIэу нэр зиуцIыргъурэм Тыгъэр щышIэтэу ынэгу къысщэхъу.

Сабый щхы макъэм сыкIэдэIукIмэ, Шъэбэгъэ IэшIур гум къыщетаджэ, Ящхы мэкъамэу псынэкIэчъ къабзэм Зэрэдунаеу зэлъерэгъаджэ!

ЩыIэкIэ дахэу пшысэм хахъыкIрэм ШIум, лIыгъэм сабыйхэр фещэ. Тихэгъэгу кIасэ насып къэкIуапIэм ИпчъэIу зафэ ицIыкIухэр Iуещэ.

Ау насып тхьапшмэ атемыфагъэу Ясабыигъо нэпскIэ щыугъа? Хьалыгъу такъырыр пкIыхьлъэгу афэхъоу, Нэ цIыкIухэр лъаIоу Iэ тхьапш щэигъа?

Зы чIылъэ щэпсэух, къафепсрэр зы тыгъ, ГугъэпIэ IэшIухэр гум зыдиIыгъ. Адэ сыд пае ящыIэныгъэ ЗыщиукIыхьра зэфэмыдэныгъэм?

Мы усэр сикъэлэмыпэ къыпыкIыным ыпэкIэ сегупшысагъ цIыф насыпынчъабэ дунаим зэ­рэтетым, ежьхэм аIэкIэ ахэм янасып зэрэпаупкIыжьырэм. Анахь тын лъапIэр — сабыир Тхьэм къызэраритырэм ахэр къызхигъэшхъожьхэрэп, гъогу пхэнджэу зытехьагъэхэм къыте­зыщыжьыщт, яакъыл къэзыгъэу­щыжьыщт амалым елъэпэкIаох, зыфыщыIэхэри амышIэу, Тхьэри апыкIыжьыгъэу, гунахьыбэ агъа­хъэзэ ягъашIэ къахьы.

Адэ ахэм къапыхъорэ сабыйхэу ны-тыхэм яIэшIугъэрэ ягукIэгъурэ икъоу зэхэзымышIагъэхэм сыдэущтэу ящыIэныгъэ зэпыфэра? Тхьэм къырипэсыгъэ насып Iахьым хэти IокIэ. Нымрэ тымрэ зытеунэхъогъэ гъогум зыр рэкIо, ны-тыхэр зышъхьарымытыжьхэмрэ кIэлэцIыкIу ибэхэмрэ зыщаIыгъхэрэм адрэр чIэфэ. Нахь насыпышIохэм янасып къехьы гукIэгъурэ Iэдэб­рэ зэрылъ унагъом щапIунхэу.

Иваненкэхэм яунэгъо зэгуры­Iо­жьэу зигугъу къэсшIыщтыр ахэм зэу ащыщ. Мы бын-унэгъо Iу­жъум непэкIэ сабый 21-рэ щапIу. Тхьэм Филиппрэ Верэрэ сабыиплI къарипэсыгъ. Пшъэшъэ нахьыжъэу Сари, ащ къыкIэ­лъыкIорэ Лизи Адыгэ къэралыгъо университетым щеджэх, Эм­мануил я 9-рэ классыр, Але­нэ я 6-рэ классыр къау­хыгъ.

Иваненкэхэм яунагъо сыдигъуи цIыфкIуапIэу щытыгъ. Яныб­джэгъухэр ядэжь зэ къэкIуагъэ­хэу Хьакурынэхьэблэ еджэпIэ­-интернатым чIэсхэм ащыщхэр гъэмафэрэ ядэжь зэрэщагъа­Iэхэрэр, илъэси 8 зыныбжь Надя Голуб кIэлэцIыкIу ибэхэм атегъэпсыхьэгъэ унэу Мыекъуапэ дэтым зэрэщаIыгъыр къараIуагъ. Джащыгъум Сарэ илъэси 4, Лизэ илъэси 2 ныIэп аныбжьыгъэр. Зэшъхьэгъусэхэм псынкIэу ищыкIэгъэ тхылъхэр агъэхьазырхи, Наде апIунэу аштагъ. Пшъэшъэжъыер гурыт еджапIэм чIагъэхьагъ. Апэрэ классым исыгъэ Наде еджэнри, тхэнри, лъытэнри къыфэкъи­ныгъ, ишIэныгъэхэмкIи илэгъу­хэм ауж къинэщтыгъ. Зыгорэ къыдэмыхъу зыхъукIэ ащ зызэкIоцIигъанэти, «сфэшIыщтэп» ыIо­щтыгъ. Ау Верэ ащ ыуж икIы­щтыгъэп, еджэным ар нахь зэ­рэригъэгушIущтым ренэу пы­­лъыгъ.

Наде ышыпхъухэм лъэшэу афэзэщыщтыгъ, ахэм ягугъу бэрэ къышIыщтыгъ. Арти, зэ­шъхьэгъусэхэм пшъэшъэжъыер Хьакурынэхьаблэ дэт еджэпIэ-интернатым ащэу, ышып­хъуищ рагъэлъэгъоу, анахьыкIэу Тане гъэпсэфыгъо лъэхъанымрэ мэфэкIхэмрэ ядэжь къащэу аублагъ. Илъэс 11 зыныбжьыгъэ, я 2-рэ классым джыри исыгъэ шыпхъу нахьыкIэр ыужкIэ ядэжь къащэжьыгъ. Гъэмэфэ мэзищ зыгъэпсэфыгъом Верэ пшъэшъэ­жъыем дэгъоу дэлажьи, я 2-рэ, я 3-рэ классхэм япрограммэ ригъэкIуи, илэгъухэм афэдэу бжыхьэм я 4-рэ классым ри­гъэхьагъ. ЫужкIэ Тане гурыт еджапIэри, колледжри, Мые­къопэ технологическэ университетри къыухыгъэх, джыдэдэм шъхьафэу мэпсэу, илъэси 3 зыныбжь шъэожъые иI.

Тане имызакъоу, Голуб зэш­зэшыпхъухэу Кати, Насти, Сергеий Иваненкэхэм яунагъо ща­пIугъэх. Кате пщэрыхьакIу, Насте — модельер, Сергей ав­томеханик сэнэхьатыр аIэ къы­рагъэхьагъ, шъхьафэу мэпсэух.

Сергей апIунэу къызаштэм илъэс 17 ыныбжьыгъ. Бысымгуа­щэр ащ нахьи зэрэнахьыжъыгъэр илъэси 10 ныIэп. Ау ащ игъэсэни, ипIуни лIым ыпшъэ зэрэрилъхьажьырэр ишъхьэгъусэ къызыреIом, тIэкIу нахь къэIэсагъ. А илъэс дэдэм Иванен­кэхэм шъэожъыеу къафэхъу­гъэм Эммануил фаусыгъ.

Мы унагъом етIани зы шъэо­жъые къыхэхъуагъ. Голубхэм джыри шы зэряIэр, зипсауныгъэ пыч фэхъугъэхэм ар зэращыщыр зэшъхьэгъусэхэм амышIэу охътэ шIукIае кIуагъэ. Илъэси 4 зыныбжьыгъэ Валерэ къыза­хьым зекIошъущтыгъэп, изэхэшIыкIи мэкIагъэ. Верэрэ Филиппрэ ащ гукIэгъоу, шIулъэ­гъоу пагъохыгъэм, массажхэм, медицинэ фэIо-фашIэу рашIылIагъэ­хэм яшIуагъэ къэкIуагъ. ТIэ­кIу-тIэкIузэ зекIуакIи, гущыIакIи ащ зэригъэшIагъ, я 8-рэ классыр мыгъэ къыухыгъ.

КIымафэ горэм чъыIэшхуагъэти, псэупIэ гъэнэфагъэ зимыIэ цIыфхэм хьадэгъур къа­зэралъыIэсырэм фэгъэхьыгъэ къэбархэр радиоми, телевидениеми зэпымыоу къатыщтыгъ. Голуб зэш-зэшыпхъухэр янэ-ятэхэу хэкIитэкъупIэр зипсэу­пIагъэхэм къарыкIощтым зэригъэгумэкIыхэрэр зэшъхьэгъусэхэм зызэхашIэм, Краснодар дэт реабилитационнэ гупчэм къащарагъэIэзэнхэу ахэр ащагъэх. Ау мэзэ заул ныIэп ахэм афэ­къудыигъэр, зэсэгъэхэ щыIакIэм шIэхэу фагъэзэжьыгъ. Бэ темышIэуи кIалэхэм ятэ идунай ыхъожьыгъ. Ащ ыуж илъэсрэ ныкъорэ нахь темышIагъэу ахэм яни инсульт къеуагъ.

Сабыйхэри ягъусэхэу Иваненкэхэр ренэу кIэупчIакIо сы­­мэджэщым кIощтыгъэх. Бзылъфыгъэр къызычIатхыкIыжь­ми ядэжь къащи, ылъэ теуцо­жьыфэ нэс мэзи 9 къыдекIо­кIыгъэх, документхэр фагъэ­псыгъэх. ЦIыф фэдэу агъэпсэу ашIоигъуагъ, ау Татьянэ зэсэгъэ хэкIитэкъупIэм ыгъэзэжьыгъ. ЫужкIэ лыгъу-лыстышхор ылъа­къо къегуауи, етIани сымэ­джэщым чIэфагъ, нэжъ-Iужъхэр зы­щаIыгърэ унэм ар раты ашIоигъоу бэрэ ыуж итыгъэх. Джыдэдэм Татьянэ ыкъо на­хьыжъэу Сергей кIэлъырыс.

2007-рэ илъэсым Верэрэ Филиппрэ къафэхъугъэ пшъэшъэ­жъыем Алена фаусыгъ. Ащ ыуж илъэсищ тешIагъэу илъэс 16 зыныбжь Лизэ Иваненкэхэм яунагъоу зэгурыIоныгъэрэ нэ­хъойрэ зэрылъым щыпсэоу ыублагъ, ау ыныбжь илъэс 18 зэрэхъоу шъхьаф зишIыгъ. Ащ ышыпхъоу илъэс нахь зымыныбжьыгъэри Иваненкэхэм апIугъ, джыдэдэм Альбинэ я 3-рэ классыр къыухыгъ.

Валерэ иIэ дагъохэм афэдэ зиIэ Свети мы унагъом ща­пIугъ. Пшъашъэм я 9-рэ классыр къеу­хы, техникумым чIахьэ, сурэтышI сэнэхьатыр ыIэ къыри­гъахьэ шIоигъу.

ЦIыфхэм ялъэIу афагъэцакIэзэ, ыужкIэ Ирини, Максими, зэшхэу Сергеий, Ростислави Иваненкэхэм яунагъо щапIу-гъэх. Иринэ джыдэдэм илъэс 19 ыныбжь, техникумыр къыухыгъ, псэолъэшIынымкIэ мастер, Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым чIахьэ шIоигъу, шъхьафэу мэ­псэу. Сергей ыныбжь илъэс 18 зэхъум унэ къыратыгъэу шъхьа­фэу мэпсэу. Ростислав а 1-рэ классыр, Максим я 6-рэ классыр, Кристинэ я 5-рэ классыр, Руслан я 3-рэ классыр, Артем я 2-рэ классыр къаухыгъ.

Иваненко зэшъхьэгъусэхэм орденэу «Родительская слава» зыфиIорэр къазэрафагъэшъошагъэр, ыпкIэ хэмылъэу транспорткIэ зекIонхэу кIэлэцIыкIухэм фитыныгъэ зэряIэр, къатитIоу зэтет унэр зыща­гъэпсыгъэ чIыгу Iахьыр къаратынымкIэ Мыекъуапэ имэр ишIуагъэ къы­зэригъэкIуагъэр, ны мылъкури хагъахъуи, ежьхэм яахъщэкIэ унэр зэрагъэ­псыгъэр бысым­гощэ нэгушIом къысфиIотагъ.

«КIэлэцIыкIу 21-р «тянэкIэ» къыоджэныр насыпыгъэшхоба?» сIуи сызеупчIым, Верэ шъабэу IугушIукIи, Сергей закъо ахэмытэу, адрэхэр зэкIэ а цIэ лъа­пIэмкIэ къызэреджэхэрэр, «сэсые-оуиекIэ» сабыйхэр зэрэзэхимыдзырэр джэуапэу къыситыжьыгъ.

Адыгэ гущыIэжъэу «Бын Iужъур гъэбэжъу» зыфиIорэм купкIышхоу кIоцIылъыр нахь зызэхэсшIагъэр Иваненкэхэм яунагъоу тынчыгъорэ зэгурыIоныгъэрэ зэрылъым сызехьэр ары. Гъогу зэхэкIыпIэм дэжь ны-тыхэм къыIуанэгъэгъэ, зинасып гъогу аузэнкIыжьырэ кIэлэцIыкIухэр зэрапIурэмкIэ, щыIэныгъэм чIыпIэ гъэнэфагъэ ахэм щаубытыным зэрэфэба­нэхэрэмкIэ псэпэшхо зэрагъа­хъэрэр, а Iофыр зэрэмыпсынкIэр бысымгуащэм зыфыхэсэгъэпсым, зэрихабзэу, IущхыпцIыкIи, сыд фэдэрэ Iофи уегугъузэ, ппсэ хаплъхьэзэ бгъэцэкIэн зэрэфаер, хьалыгъугъэ­жъэнри Iоф къызэрыкIоу зэрэщымытыр, сабыйхэм узэрадэу­лэурэм ипэгъокIэу Тхьэр къызэрэотэжьыщтыр къысиIуагъ.

Ябын-унэгъо Iужъу дэтхъэжьхэу, хъярыр къябэкIэу илъэсыбэрэ щыIэнхэу бысымхэм са­фэлъаIуи, зэрэгъэчэф мэкъэ­шхор къызыдэIукIырэ щагум сы­фэмыяхэу сыкъыдэ­кIыжьыгъ.

ЛIышэ Саныет.