«Журналистыр гукIэ матхэмэ…»
Тисэнэхьатэгъоу, гъэзетэу «Майкопские новости» зыфиIорэм иредактор шъхьаIэу Валерий Кондратенкэр непэ къызыхъугъэ маф.
Илъэс 70-кIэ узэкIэIэбэжьмэ, ар Ленинград къыщыхъугъ, илъэс заулэ нахь ымыныбжьэу унагъор Краснодар къэкIожьы. Янэ-ятэхэр ясэнэхьаткIэ спортым пэчыжьагъэх, ау шъэожъыер ицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу футболым ишъыпкъэу пылъыгъ. ЗыкъызеIэтым, профессиональнэ футболыр къыхихыгъ. Краснодар икомандэу «Кубань», Ростов икомандэу «Ростов» ахэтыгъ.
Илъэс 20 ыныбжьыгъэр спортивнэ клубэу «Ростов» зыфиIорэм футбол щешIэ зэхъум. А лъэхъаным футболист цIэрыIоу Виктор Понедельник нэIуасэ фэхъугъагъ. Зыныбжь уцугъэ футболистым къыгурыIощтыгъ спортым игъашIэ зэрэмыкIыхьэр, нэмыкI сэнэхьати кIалэхэм яIэн зэрэфаер. Ар кIэщакIо фэхъуи футболист ныбжьыкIэхэр Ростов дэт къэралыгъо университетым филологиемкIэ ифакультет журналистикэмкIэ икъутамэ чIэхьэгъагъэх. Ау нэбгыри 6-м щыщэу ар къэзыухын зылъэкIыгъэр Кондратенкэр ары ныIэп. ЕтIанэ ащ Валерэ кIэгушIужьэу бэрэ къыхэкIыгъ. Ежь Виктор Понедельники футболым профессиональнэу пылъыгъ, етIанэ спортым ехьылIагъэу тхэрэ журналист хъугъагъэ. Арышъ, ащ къыкIугъэ щыIэныгъэ гъогум Валерэ непэ тет.
ИлъэсыбэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, командэу «Зэкъошныгъэм» хэтэу Валерэ республикэ гъэзетэу «Адыгейскэ правдэм» иредактор шъхьаIэу Христофор Баладжиян нэIуасэ фэхъугъагъ. Редакторым пшъэрылъ къыфишIыгъагъ спортым ехьылIагъэу кIалэр гъэзетым къатхэзэ ышIынэу. Ащ къыщегъэжьагъэу Кондратенкэр гъэзетым къатхэу еублэ. ЕтIанэ Валерэ гъэзетым къырагъэблагъи, къэбархэмкIэ отделым щылажьэу, спортым фэгъэзагъэ зэхъум, цIыфыбэ къыфакIощтыгъ, къыфатхэщтыгъ.
Илъэс 47-рэ тешIагъ Кондратенкэр Мыекъуапэ щыпсэунэу, «Зэкъошныгъэм» футбол щешIэнэу къызыкIуагъэм. Краснодар, Ростов яфутбольнэ командэхэм ахэтыгъэ кIалэр Мыекъуапэ къэкIонэу зэрэхъугъэмкIэ сеупчIы.
— А лъэхъаным «Зэкъошныгъэр» командэ лъэшыгъ, ащ урагъэблагъэмэ, умыкIонэу щытыгъэп. Адрэ къэлэ инхэу сызыщыпсэугъэхэм, гущыIэм пае, Ленинград, Краснодар, Ростов ялъытыгъэмэ, шъыпкъэ, Мыекъуапэ анахь цIыкIугъ, ау ущыпсэущтмэ, мыр къэлэ гупсэф. Мыекъуапэ сыкъыщымыхъугъэми, ар сигупсэ чIыпIэу хъугъэ. Ренэу къэсэIо зэпыт: Краснодар спкъы къыщыхъугъ, Мыекъуапэ спсэ къыщыпыкIагъ, слъэ сыщытеуцуагъ, ныбджэгъубэ щызгъотыгъ, — еIо Кондратенкэм. — «Зэкъошныгъэм» сыкъезыгъэблэгъагъэхэр шIукIэ сыгу къэкIыжьых. Ахэр командэм итренер шъхьаIэу Дзэсэхъу Руслъанрэ командэм ипащэу Эдуард Верочкинымрэ арыгъэх.
— Валер, икIэрыкIэу къебгъэжьэжьынэу амал уиIагъэмэ, уинасып тIэкIу ухэIэзыхьажьыщтгъагъа? — сеупчIы сигущыIэгъу.
— Сэ сыфаталист. Хъущтым ушIокIын, уинасып кIэпшIыкIыжьын умылъэкIыщтэу сэлъытэ. Шъыпкъэ, гъашIэм бэмэ уафегъасэ, гущыIэм пае, зыщимыщыкIагъэм лые горэ къэсымыIомэ нахьышIугъэнкIи хъун, ау сищыIэныгъэкIэ, сэркIэ анахь мэхьанэ зиIэхэр — футболыр ыкIи журналистикэр — къэзгъанэщтыгъэх.
— УищыIэныгъэ лъызыгъэкIотэщтхэр?
— Ахэр зыми езгъапшэхэрэп. Непэ сипшъэшъитIу сабыиплI яI — пшъэшъи 3-рэ зы шъаорэ. Мы чIыпIэм къыщысIомэ сшIоигъу тиунагъо исыр зэкIэри спортыр ясэнэхьатэу зэрэщытыр. Сэ сыфутболист, сишъхьэгъусэ атлетикэ псынкIэмкIэ тренер, типшъэшъитIу спортымкIэ институтэу Краснодар дэтыр къаухыгъ, унагъохэр яIэх, футболистхэр шъхьэгъусэ афэхъугъэх.
Кондратенкэр мы аужырэ илъэси 7-м гъэзетэу «Майкопские новости» зыфиIорэм иредактор шъхьаI. Ащ ыпэкIэ «Советскэ Адыгеим» илъэсыбэрэ Iоф щишIагъ. Непэ Валерэ зипэщэ гъэзетыр анахьыбэу къыратхыкIыхэрэм ащыщ. Совет хабзэм игъом гъэзетым мэхьанэшхо иIэщтыгъ. ЦIыфыр гъэзетым зытхэкIэ, ар IэпыIэгъу къыфэхъунэу ылъытэщтыгъ, джэуапым ежэщтыгъ. Джы нэмыкI амалыбэ щыIэ хъугъэ. Интернетым имызакъоу, хабзэм илIыкIо зыфэбгъэзэщтмэ, нэмыкI амалэу щыIэ хъугъэр макIэп. Ау къэлэ гъэзетым непи зыкъыфагъазэ. ЦIыфэу ащ фэдэу гумэкIым хэтым редакцием иIофышIэхэр IэпыIэгъу фэхъунхэм пылъых. Арын фае ащ итираж къызыкIыщымыкIэрэр.
— Мафэ къэс нэкIубгъуи 8 хъурэ гъэзетыр къыдэгъэкIыгъуай. Гъэзетыр щэ нахьыбэ къызэрэдэмыкIырэм ар нахь гъэшIэгъон, нахь дэгъу тшIынымкIэ ишIуагъэ къэкIо. Сэ сицыхьэ зытелъыр къэсIон —журналистым исэнэхьат шIу ылъэгъоу, гукIэ матхэмэ, гъэзетеджэм псынкIэу къешIэ. Журналистым цIыфхэм ишIуагъэ аригъэкIын фае. Нахь гъэшIэгъонэу тхэрэм иIофшIагъэ гъэзетеджэхэр къежэх. ЕтIани зы къыхэзгъэщымэ сшIоигъу. Мы аужырэ илъэсхэм цIыфхэм район ыкIи къэлэ гъэзетхэм нахь зафагъазэ хъугъэ. Хэгъэгум щыхъурэ-щышIэрэм ыгъэпшъырэ цIыфхэр чIыпIэ гъэзетхэм яжэх, яджэх. Зэо-банэм икъэбар езэщыгъэхэм чIыпIэ къэбарым нахь гупсэфыгъо хагъуатэ.
— Журналист пэпчъ зы лъэныкъо нахь тегъэпсыхьагъэу матхэ, ащ а темэм нахь хэшIыкI фыриIэ мэхъу. ЦIыфыбэ зыIут гъэзетым темэхэр атебгощэнхэр нахь псынкIэу къысшIошIы, шъо сыдэущтэу шъуиIофшIэн зэхашъущэра?
— Сэ сызипэщэ коллективыр нэбгырэ 18 ныIэп зэрэхъурэр. Ащ щыщэу тхэрэр 5. Адрэхэм зэкIэми нэмыкI IофшIэнхэр агъэцакIэх. ЦIыфыр хэшIыкI зыфыриIэм фэгъэзэгъэным мэхьанэшхо иI. ГущыIэм пае, Саша Данильченкэм политикэмкIэ темэр къызэрэзэIуихышъущтым фэдэу нэмыкI журналистым ымышIышъунэу къысшIошIы. «Бэрэ пшIэрэм уриIаз» аIо, илъэсыбэ хъугъэу мы темэм ар фэгъэзагъ, дэгъоу егъэцакIэ. Вера Корниенкэм культурэм, искусствэм хэшIыкIышхо афыриI. А лъэныкъом нэмыкI фэзгъазэмэ, ащ зэригъэцакIэрэм фэдэу фэмышIыщтэу къысщэхъу.
Сергей Бойкэр мэкъу-мэщым фэгъэзагъ. Итемэ хэшIыкIышхо фыриI. Материал дэгъухэр къетхых. Адрэхэри ащ фэдэх. Ау тижурналистхэм IэпэIэсэныгъэу ахэлъым ишIуагъэкIэ зым зыр зэблихъуни ылъэкIыщт. Джыри зэ къэсIожьымэ сшIоигъу: угукIэ уфэмыеу гъэзетыр пшIын плъэкIыщтэп. Материалым узэрекIуалIэрэм, узэрэдэлажьэрэм ялъытыгъ ар зэрэхъущтыр. О пшIомыгъэшIэгъоныр гъэзетеджэм шIогъэшIэгъоныщтэп. — Валер, тхьауегъэпсэу, псауныгъэ пытэ уиIэу джыри бэрэ Iоф пшIэнэу пфэтэIо.
Сихъу Гощнагъу.