Я ХIХ-рэ лIэшIэгъум щыIэгъэ Кавказ заом фэгъэхьыгъэ сурэт къэгъэлъэгъоныр Мыекъуапэ къыщызэIуахыгъ.

Адыгэ Республикэм исурэтышIхэм я Союз итхьаматэу Елена Абакумовар тарихъым лъапсэу иIэр тщыгъупшэ зэрэмыхъущтым къытегущыIагъ, зэгъэп­шэнхэр ышIыгъэх. Урыс офицерхэу заом хэлэ­жьагъэхэм, шIэныгъэлэжьхэм, шIэжьым ипIуныгъэ мэхьанэ щыIэныгъэм къыщыхэзыгъэщы зышIоигъом къатхыжьыгъэхэу шъыпкъагъэ зыхэлъхэм непи гукIэ зафэтэгъазэ. Хъугъэ-шIагъэхэм къапкъырыкIыхэзэ, сурэтышIхэм заор къезыгъэжьагъэхэр аумысых.

Адыгэ Республикэм изаслуженнэ сурэтышIэу Хъуажъ Рэмэзан зэхахьэр зэрищэзэ, сурэтышIхэр тарихъым икъэгъэлъэгъон, цIыфым игъэсэныгъэ зэрэ­хэлажьэхэрэм къатегущыIагъ.

ЗэлъашIэрэ сурэтышIэу Абрэдж Гощэфыжь искусствэм лIэужхэр зэрэзэфищэхэрэм, заом упэуцун зэрэфаем иеп­лъыкIэхэр къариIолIагъ.

Тыркуем къикIыжьыгъэу Мыекъуапэ щыпсэурэ Чэтэо Ибрахьимэ къэгъэлъэгъо­ным изэхэщакIохэм яIофшIагъэ осэ ин фишIыгъ. Кавказ заом ехьылIагъэхэ сурэтхэр япчъагъэкIэ нахьыбэ хъугъэу Iофтхьабзэм къыщагъэлъагъохэ зэрэшIоигъор И. Чэтаом къыIуагъ.

Тарихъым, тыкъэзыуцухьэрэ дунаим идэхагъэ яхьылIагъэхэ сурэтхэу С. Ума­рэм, П. Филиппенкэм, В. Чэмышъом, А. Манакьян, Н. ЛэупакIэм, нэмыкIхэм ашIыгъэхэр фондым къыхахыгъэх.

Графикэм къыпкъырыкIыхэзэ, адыгэ лъэпкъым итарихъ, мамыр щыIакIэм цIыфхэр нахь фэщагъэ шIыгъэнхэм сурэ­тышI­хэр пылъых. Къат Теуцожь, ПэтIыощэ Феликс, Бырсыр Абдулахь, Къуанэ Аслъан, Юрий Кириченкэм, Тыгъужъ Мыхьамодэ, фэшъхьафхэм ясурэтхэр лъэгъупхъэх, гупшысэу ахэлъым узыIэпещэ.

Тыркуем къикIыжьыгъэ Дыгъу Айтэч исурэтхэр гъэпсыкIэу яIэмкIэ къахэщых.

Пэсэрэ лъэхъаным адыгэ шыум псэукIэу иIагъэр сурэтым хэгъэщагъ. Шыур уахътэм диштэу фэпагъэ. Дунаир рэхьатэу зэрэщымытыр шыум ынэгу укIаплъэмэ къэошIэ. ГумэкI-гупшысэу ащ иIэр иунагъо, ичIыгу гупсэ яопхы.

ШыкIэпщынэр зыIыгъ шыум унаIэ зытыреогъадзэ. Сурэтым псэ пытым фэд. Заом иилъэсхэм уакъыпкъырыкIмэ, гушIуагъо шыум къыпфиIотэщтэу угугъэ­рэп. Iашэр къыштэн фаеу чIыпIэм зэриу­цуагъэр къыхэбгъэщызэ, гукIэ гъусэ уфэхъу. ШыкIэпщынэр зыIыгъ шыум мэ­къамэу къыригъаIорэм, орэдэу къыхи­дзэрэм уакъытегущыIэ зыхъукIэ, шIэжым нахь куоу зыфэогъазэ. ГушIуагъо зимыIэ шыум инеущырэ мафэ нахьышIу зэрэхъу­щтым уицыхьэ телъэу лъэхъаным уфызэплъэкIы.

ЕплъыкIэхэр

СурэтышI цIэрыIоу Гъогунэкъо Мухьарбый, Урысыем итхакIохэм я Союз хэтэу Хъурмэ Хъусенэ, бзэхэр зыщызэрагъа­шIэрэ Гупчэу «Активым» ипащэу Едыдж Мэмэт, фэшъхьафхэм язэгъэпшэнхэм къахагъэщыгъ къэгъэлъэгъоным лIэужхэр, лъэпкъхэр зэрэзэфищэхэрэр. НыбжьыкIэм яшIэжь зыфэбгъазэмэ, тарихъыр нахьышIоу зэрагъэщэн фаеу тэлъытэ. СурэтышI ныбжьыкIэхэм Кавказ заор къазэрэгурыIорэм, мамыр щыIакIэр нахьышIу шIыгъэным зэрегупшысэхэрэм, фэшъхьафхэм яхьылIэгъэ сурэтхэр нахьыбэрэ ашIы тшIоигъу.

Елена Абакумовам, Абрэдж Гощэфыжь, Гъогунэкъо Мухьарбый, ГъукIэ Замудинэ, Хъуажъ Рэмэзанэ яIофшIагъэхэр Кавказ заом, щыIакIэу тызыхэтым къапкъырэкIых. Сурэтыр къыбдэгущыIэзэ, удэгущыIэжьы пшIоигъоу уахътэ къыокIу.