Top.Mail.Ru

ЩыIэныгъэм щэIагъэр ылъапс

Image description

Непэ зигугъу къэсшIыщтыр сигукъэкIыжьхэм къахэнэгъэ Гощэфыжь ары.

Мы пшъэшъэ ныбжьыкIэ цIыкIум ыцIэм фэдэр ышъхьэу, шъхьэлъытэжь дахэр хэлъэу, ынэгу нурэр къыкIихэу, шIыкIашIоу ухэтми узыфищэщтыгъ. Итеплъи, ишIуагъи зыдишIэжьэу, мыпагэу, ау уасэ зыфишIыжьэу щытыгъ. Ащ фэдабэ бгъотына! Гощэфыжь псэлъыхъохэр къыфыреплъэкIхэу, гущыIэгъу къа­шIымэ ашIоигъоу, къыфакIохэу аублэгъагъ, ау янэ-ятэхэм тIэ­кIурэ щагъэсымэ ашIоигъоу ипшъэшъэ унапчъэ зэIуахыщтыгъэп. Мырэущтэу араIощтыгъэ: «УкъызфэкIон пшъашъэ тиIэп, хэти шъхьакIо ерэмышI, зерэIаж, ипшъэшъапчъэ зэIухыгъэ хъумэ шъушIэн. ДэмыкIон пшъа­шъи сыд етшIэн?» Акъыл зиIэм къыгурыIуагъ, зимыIэм хэт пылъын? Ежь Гощэфыжь ары ны-тыхэм аIуагъэм ыгъэгушIуа­гъэр. Ащ ушIокIы хъущтыгъэп. Ны-тыхэм аIорэр риутэу, ежь зыхигъэукъомэ — ар зэрэ­шъхьамылъытэжьыгъэри къы­гуры­Iощтыгъэ, щэIагъэ иIагъ. Ыпи ыужи зашIэу, пшъашъэр зыдэщыIэн ашIошIырэ чIы- пIэм зырагъэхьэу кIэлабэ ыуж итыгъ.

Зы илъэс горэм щагъэсыгъэ Гощэфыжь дахэм ипшъэшъапчъи къызэIуахыгъ, гупсэфыгъоу иIагъэри ыухыгъ. Ау илыягъэу къызхигъэщыщтыгъэп, зыфэмые кIэлабэми ариIон къыгъоты­щтыгъ. Зыми ыгу химыгъэкIэу, шъхьакIо амышIынэу адэгущы­Iэщтыгъэ. КъаIорэм едэIущтыгъэ нахь, бащэ ахиIухьэщты­гъэп. КIалэхэри зыфэсакъыжьхэу, Iор­жъорыгъэ ахэмылъэу щы­сыщтыгъэх.

Зы пчыхьэ горэм кIэлэ хэ­кIотэгъэшхо ешъуагъэу, шъхьафитэу гущыIэн гухэлъ иIэу, гъуси имыIэу, изакъоу къэкIуагъ.

«Уай-уай, Гощэфыжь! Уип­чыхьэ шIу!» — еIо. Гощэфыжь ар зэрешъуагъэр шIэхэу къы­шIагъ, аркъыр икIасэу зэраIощтыгъэри ыгу къэкIыжьыгъ. ЗэкIэмэ апэу ыгу къихьагъэр, хъулъфыгъэ кIэлэегъаджэу Мыекъуапэ адыгэ литературэр щязыгъэхьыщтыгъэм къариIо­гъагъэр ары: «КIэлэ ешъуагъэм джэгум ущыIэу, упшъэшъэ тэ­рэзмэ, укъыдэшъонэу укъыдытемыхь».

— Адэ, ащ сыд епIощт, сыдэущтэу укъыдытемыхьащт? — кIэлэегъаджэм Гощэфыжь еупчIыжьыгъагъ.

— Упшъэшъэ Iушмэ, пIощтыри пшIэщтыри пшIэн фае, — джары иджэуапыгъэр кIэлэ­егъаджэм.

Ащ къариIогъагъэри, ежь джэгум къыщехъулIэгъагъэри зы нэгъэупIэпIэгъум Гощэфыжь ынэгу кIэкIыжьыгъэх.

Гощэфыжь пшъэшъэ отэрмэ ахэтэу, пщынэм изэпыугъо горэм, лIы ешъогъэ Iоржъорым пщынаом гурегъаIо къэшъонэу зэрэфаер. Пщынэм иорэд жъын­чи къыхедзэ. Мо Гощэфыжь лIы ешъуагъэр зыпэчIынатIэу къа­кIорэр ымылъэгъурэм фэдэу, цуакъэр къызщегъэпкIы, лъэ­дакъэр кIэзыгъэу еIошъ, къыгот пшъашъэм реIо. Пшъашъэм хьатыякIом реIо ыкIи регъэ­лъэгъу Гощэфыжь лъэкъо лъэныкъокIэ лъапцIэу зэрэщытыр. КIэлэ ныбжьыкIэмэ ащыщ горэм хьатыякIор къеджэ, пшъэшъитIу гъусэ фешIышъ, Гощэфыжь ядэжь арегъэщэжьы. Цуакъэр зэрэпсаур Гощэфыжь пшъа­шъэмэ аримыIоу, адрэ цуакъэри зыщихи лъапцIэу Iэгум дэ­хьажьыгъ. Гощэфыжь пшъа­шъэмэ зи зыкIаримыIуагъэр къехъулIагъэм нэужкIэ рымыгущыIэжьынхэу ары. Ау «нишъэ маплъэ, тхьакIумишъэ мэдаIо» аIо. Хьаулыеу «уай-уай, Гощэфыжьыгъэп» ныIа лIы ешъуа­гъэм къыдэшъонэу! А чIыпIэм пшъашъэм ащ фэдэ хэкIыпIэ къыгъотыгъагъ. Ахэм Гощэфыжь псынкIэу гукIэ арычъэжьи, хъулъфыгъэ ешъуагъэм аркъымэу къыIуихырэр къы­зыкIэом, шъхьаныгъупчъэр Iуихыгъ. «Сыда, шъхьаныгъупчъэм­кIэ укъикIынышъ, укъыздэкIощта?» ыIозэ, Iэо-лъаоу къе­жьэгъэ псэлъыхъом къебгъучъи, унэм къичъыжьыгъ. «Сыд къэ­хъугъэр?» — ыIуи янэ пхъэ­шэ хьазырэу къызеупчIым, Го­щэфыжь гу къызIэпишIыхьи, «Шъхьан­гъупчъэмкIэ уисхыни, усхьын» еIоти, сыкъикIыжьыгъ», — риIуагъ. Яни ыпхъуи аIорэ щымыIэу щысхэзэ, Гощэфыжь ятэ къихьажьыгъ. «Хэт идела шъхьангъупчъэмкIэ икIыжьи хэхьажьыгъэр? Мы унэм пчъэ хэлъба?». Гощэфыжьи укIы­тэжьыгъэу янэрэ ятэрэ яунэ къикIыжьи, адрэ унэм кIо­жьыгъэ.

«КIэлэ гоузым» лIыгъэу зэрихьагъэр шIогъэшIэгъонэу, ешъуагъэм хэтэу зеIотэжьым, дэхьащхыхэу къырагъэжьагъ. «Уай-уай, Гощэфыжь» шъхьаныгъупчъэм укъызырегъалъэм, умылъэпаоу укъызэрэдэкIы­жьыгъэм ущымыгушIукIэу, пчъэ­Iушъхьэм уелъэпэуаIоми, пчъэм­кIэ укъикIыжьыгъэмэ на­хьышIугъ, аущтэу зямыгъэлъэгъоу».

А пчыхьэм Гощэфыжь зэри­Iожьыгъагъ, аркъашъор хэ­гъэкIи, тутынашъуи дэмы­кIонэу. Акъылрэ щэIагъэрэ зиIэгъэ пшъашъэм ари къыдэ­ъугъ.

Адыгэ бзылъфыгъэр зы­гъэ­дэхэрэ щэIагъэм ижъыкIэ имызакъоу, Го­щэфыжь Iэдэбэу хэлъыгъэр тхылъ пчъагъи икъун. Адэ, щыIэныгъэм щэIагъэр щылъа­псэба!

Хъут Сар.