Ушэтыным гъэсэныгъэри пхырыкIыгъ
Илъэс еджэгъум икIэух къэралыгъо ушэтынхэр зытыщт кIэлэеджакIохэр шэпхъакIэу зыпхырыкIыщтхэр, гъэсэныгъэм ылъэныкъокIэ лъэпкъ проектэу щыIэм зэрэдэлажьэхэрэр, ныбжьыкIэхэм шIэныгъэхэр агъотынымкIэ шIыкIэ-амалышIоу щыIэхэм ягъэфедэнкIэ Iофыгъоу зэшIохыгъэ хъухэрэр зэдгъашIэхэмэ тшIоигъоу АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ иминистрэу КIэрэщэ Анзаур тиупчIэхэр фэдгъэзагъэх.
— 2020-рэ илъэсым лъэпкъ проектхэм ягъэцэкIэн диштэу сыдэущтэу кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэр ыкIи гурыт еджапIэхэр техникэм ылъэныкъокIэ ижъугъэкъунхэ шъулъэкIыгъэха? 2021-рэ илъэсым сыдэущтэу а IофшIэныр лъыжъугъэкIотэщта?
— ГъэсэныгъэмкIэ лъэпкъ проектым хэхьэрэ шъолъыр проектэу «Джырэ еджапIэр» («Современная школа») зыфиIорэм ипшъэрылъ шъхьаIэхэр мыщ фэдэх: гъэсэныгъэ-пIуныгъэм шэпхъакIэхэр хэгъэхьэгъэнхэр, предметэу «Технологиер» зыфиIорэмкIэ, гъэсэныгъэм инэмыкI лъэныкъохэмкIэ кIэлэеджакIохэм арагъашIэхэрэм ахагъэхъоныр. Мы пшъэрылъхэр гъэцэкIагъэ хъунхэм пае гъэсэныгъэм непэрэ уахътэм диштэрэ инфраструктурэ фэгъэпсыгъэн, кIэлэеджэкIо чIыпIакIэхэр зэтегъэпсыхьэгъэнхэ фае.
Урысые Федерацием ишъолъырхэм еджэпIэ чIыпIакIэхэр къуаджэхэм ыкIи къэлэ плъышъо зиIэ псэупIэхэм къащызэIухыгъэнхэм пае 2020-рэ илъэсым станицэу Ханскэм кIэлэеджэкIо чIыпIэ 250-рэ зиIэ еджапIэ кIэу къыщызэIуахыгъ. Ащ сомэ миллион 272,88-рэ пэIуагъэхьагъ (федеральнэ бюджетым — сомэ миллион 270,14-рэ, республикэм ибюджет — сомэ миллиони 2,74-рэ къарыкIыгъ). Джащ фэдэу Мыекъуапэ урамэу Мартым и 12-м чIыпIэ 1100-рэ хъурэ еджапIэу щашIырэм псэолъэшI IофшIэнхэр щаухыгъэх. Ащи сомэ миллион 719, 26-рэ пэIухьагъ (федеральнэ бюджетым сомэ миллион 647,33-рэ, республикэм ибюджет — миллион 71,92-рэ , чIыпIэ бюджетым — миллион 0,01 къарыкIыгъ).
Ащ нэмыкIэу Мыекъуапэ 2021 — 2022-рэ илъэсхэм чIыпIэ 1100-рэ хъурэ еджапIэ джыри щашIынэу рахъухьагъ. Сомэ миллион 717,34-рэ ащ пэIухьащт (федеральнэ бюджетым — сомэ миллион 710,17-рэ, республикэ бюджетым — миллиони 7,17-рэ къарыкIыщт).
Урысые Федерацием и Президент иунашъоу 2018-рэ илъэсым жъоныгъуакIэм и 7-м къыдэкIыгъэу N 204-рэ зытетэу «2024-рэ илъэсым нэс Урысые Федерацием хэхъоныгъэ ышIынымкIэ пшъэрылъэу ыкIи лъэпкъ пшъэрылъэу щыIэхэм яхьылIагъ» зыфиIорэм игъэцэкIэнкIэ Адыгэ Республикэм зыныбжь илъэсищым нэмысыгъэу щыпсэурэ кIэлэцIыкIухэм япроцентишъэ 2021-рэ илъэсым гъэсэныгъэм хэщагъэ хъунхэмкIэ шъолъыр проект хэушъхьафыкIыгъэ тыгъэгъазэм и 14-м 2018-рэ илъэсым щызэхэщагъ. Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ ар аригъэштагъ. Федеральнэ проектэу «Демография» зыфиIорэм иунашъохэм ягъэцэкIэн ар фэIорышIэ.
Мы шъолъыр проектым игъэцэкIэн хэтэу 2019-рэ илъэсым федеральнэ бюджетым иIэпыIэгъу хэтэу кIэлэцIыкIу IыгъыпIи 4 къыщызэIуахыгъ. Ахэм чIыпIэ 960-рэ къадыхэлъытагъ, ащ щыщэу чIыпIэ 480-р зыныбжь илъэсищым нэмысыгъэ сабыйхэм апай.
ЧIыпIэ бюджетхэм ямылъкукIэ 2019-рэ илъэсым гъэсэныгъэм ипсэуалъэхэм чIыпIэ 240-рэ къащыхэхъуагъ. Ахэм ащыщэу чIыпIи 120-р зыныбжь илъэсищым нэмысыгъэ сабыйхэм апай. Лажьэрэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм аIыгъ псэуалъэхэм икIэрыкIэу ахэплъэжьхи чIыпIэ 508-рэ ахагъэхъуагъ. IофшIэнэу зэшIуахыгъэ пстэум яшIуагъэкIэ 2019-рэ илъэсым республикэм зыныбжь илъэсищым нэмысыгъэу щыпсэурэ сабыйхэм апае зэкIэмкIи чIыпIэ 1108-рэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм къащыхэхъуагъ. Федеральнэ бюджетым имылъкукIэ 2020-рэ илъэсым республикэм чIыпIэ 1200-рэ зиIэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIи 5 къыщызэIуахыгъ. Зыныбжь илъэсищым нэмысыгъэ сабыйхэм апае ахэм чIыпIэ 600 къадыхэлъытагъ. ЧIыпIэ бюджетхэри а IофшIэным хэлэжьагъэх. Илъэсрэ ныкъорэм щыублагъэу илъэсищым нэс зыныбжь сабыйхэм апае унэе кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэми чIыпIэ 50 къащызэIуахыгъ. ЗэкIэ зэхэбгъэхьажьмэ, 2020-рэ илъэсым зыныбжь илъэсищым нэмысыгъэ сабыйхэм апае республикэм чIыпIэ 1076-рэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм къащыхэхъуагъ.
2021-рэ илъэсым федеральнэ бюджетым имылъкукIэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIи 4 щашIыщт, ар чIыпIэ 480-рэ хъущт, ызыныкъо зыныбжь илъэсищым нэмысыгъэ сабыйхэм апай. ЧIыпIэ зыгъэIорышIэжьыпIэхэми мы илъэсым щыIэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм илъэсрэ ныкъорэм щыублагъэу илъэсищым нэсыгъэ сабыйхэм апае чIыпIэ 600 къафыхагъэхъонэу пшъэрылъ зыфашIыжьыгъ.
Зигугъу къэтшIыгъэ Iофыгъохэм апкъ къикIыкIэ зыныбжь илъэсищым нэмысыгъэ сабыйхэм гъэсэныгъэ ягъэгъотыгъэнымкIэ ыкIи илъэсищым щыублагъэу илъэсиблым нэс зыныбжьхэм якупхэр нахь гупсэф шIыгъэнхэмкIэ яшIогъэшхо къэкIощт.
— Гъэсэныгъэм игупчэу «Полярис — Адыгея» зыфиIорэр зэрэзэхащагъэм сыда ишIуагъэу къэкIуагъэр? Сабыйхэм сыд фэдэ амалхэр ащ къаритыгъа? — Гупчэу «Полярис – Адыгеир» хьисапымкIэ республикэ еджапIэм изы къутамэу щыт. ШIыкIэ-амал хэхыгъэхэмкIэ кIэлэеджакIохэр ащ щырагъаджэх. Ар хьисапымкIэ, информатикэмкIэ, естественнэ шIэныгъэхэмкIэ олимпиадэхэм афэгъэхьазырыгъэнхэмкIэ Урысыем икъыблэ лъэныкъо иеджапIэхэм апэ ит.
Лъэпкъ проектэу «Гъэсэныгъэм» хахьэрэ шъолъыр проектэу «Сабый пэпчъ къыдэхъурэр» зыфиIорэм игъэцэкIэн диштэу, Шъачэ дэт гупчэу «Сириусым» техыгъэу, 2019-рэ илъэсым «Полярис — Адыгеир» ашIыгъагъ. ШIэныгъэм, культурэм, спортым атегъэпсыхьэгъэ гъэсэныгъэ программэхэу мэфипшIым щыублагъэу мэфэ 21-м нэс кIощт десэхэр ащ къыделъытэх. Адыгэ къэралыгъо университетым ыкIи Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым гупчэм илабораториехэр ащэлажьэх. Гъэсэныгъэ программэхэм япащэхэр ыкIи яэкспертхэр зыцIэ къесIогъэ апшъэрэ еджапIэхэм якIэлэегъаджэхэр арых. КIэлэеджакIор ушэтакIо хъуным, шIэныгъэм хэщэгъэным гъэсэныгъэ амалэу шъолъырым щызэхэщагъэхэр дэгъоу афэIорышIэх. Техническэ амал дэгъухэри гупчэм иIэх. ШIэныгъэ-гъэсэныгъэмкIэ гупчэ инхэм ялIыкIохэри къырагъэблагъэх.
ЫпкIэ хэмылъэу кIэлэеджакIохэр мыщ щырагъаджэх. Зэнэкъокъум пхырыкIыгъэхэр арых ныIэп гупчэм щеджэнхэ зылъэкIыхэрэр. КIэлэеджакIохэм пшъэрылъэу къафагъэуцухэрэмкIэ ежьхэм зэхагъэуцорэ программэхэр къагъэшъыпкъэжьых, ахэм экспертхэр, ушэтакIохэр ахэплъэх, уасэ къафашIы, шIэныгъэм икъэкIуапIэ ар фэлажьэ.
ГущыIэм пае, блэкIыгъэ илъэсым ишэкIогъу мазэ я 3-рэ Дунэе урысые-индийскэ гъэсэныгъэ программэм икIэух ти Гупчэ ипроектнэ еджапIэхэр къэзыухыгъэ нэбгыритIу хэхьагъ. Программэр «Сириусым» зэхищэгъагъ. КIэухым кIэлэеджэкIо 50-у ушэтынхэм апхырыкIыгъэхэр хэхьагъэх. (Урысыемрэ Индиемрэ къагъэлъэгъогъэ ныбжьыкIэхэм япчъагъэ зэфэдэу — лъэныкъо пэпчъ нэбгырэ 25-рэ къызхагъэкIыгъ). Ащ нэмыкIэу Гупчэм иеджапIэхэм япроектхэр «Сириусым» ригъэкIокIырэ урысые шIэныгъэ-технологическэ зэнэкъокъухэм якIэух ятIонэрэ илъэс хъугъэу нэсых. Культурэм ылъэныкъокIи «Сириусым» игъэсэныгъэ программэхэм проектнэ еджапIэхэр къэзыухыхэрэр ренэу ахэлажьэх, шъолъыр, урысые, дунэе зэнэкъокъухэм лауреат ащэхъух.
Спорт лъэныкъомкIи муниципальнэ, шъолъыр ыкIи урысые зэнэкъокъухэу кушъхьэфачъэхэмкIэ яIагъэхэм текIоныгъэхэр къащыдахыгъ. Гъэсэныгъэ программэ гъэкIэкIыгъэхэм анэмыкIэу кIэлэеджакIохэр кружок зэфэшъхьафхэм ахэхьэх, гупчэм ащ фэдэ амалхэр къареты. Илъэс еджэгъум къыкIоцI а IофшIэныр лъэкIуатэ.
— Непэрэ мафэм республикэм иеджапIэхэм зэкIэми кIэлэеджакIохэм апае пчэдыжьышхэ ыкIи щэджэгъошхэ стырхэр ащызэхэщэгъэныр афызэшIокIа? Чылэ еджапIэхэр шапхъэмэ адештэха?
— Республикэм иеджапIэхэм а 1 — 4-рэ классхэм ащеджэхэрэм апае Iоныгъом и 2-м 2020-рэ илъэсым щыублагъэу пчэдыжьышхэ ыкIи щэджэгъошхэ стырхэр ащызэхэщагъэх. 2021-рэ илъэсым мэлылъфэгъум иапэрэ мафэ ехъулIэу къызэралъытагъэмкIэ, ыпкIэ хэмылъэу ублэпIэ классхэм ащеджэрэ сабый мин 24820-рэ агъашхэх. Ахэм ащыщэу зэ щышхэхэрэр мин 23516-рэ, тIо — сабый 1304-рэ. Республикэм ит еджапIэхэр зэкIэ, къуаджэхэм адэтхэри ахэтэу, 2020-рэ илъэсым ишышъхьэIу мазэ ехъулIэу процентишъэкIэ ащ фэхьазырыгъэх.
— Пандемием ижъотыпIэ пэIудзыгъэ егъэджэнэу еджапIэхэр зытрагъэхьэгъагъэр кIэлэеджакIохэм къягоуагъа? ШIэныгъэу а уахътэм арагъэгъотыгъэр екъуа, дэгъоу ыкIи дэеу а шIыкIэм къыгъэнэфагъэхэр сыд фэдэха?
— Iо хэмылъэу, ащ иягъэ къэкIуагъ. Ар тэри, ны-тыхэми, ежь сабыйхэми зэхашIагъ. Ау ащыгъум пшъэрылъхэр нэмыкIыгъэх — сабыйхэм япсауныгъэ изытет къэтыухъумэн ыкIи гъэсэныгъэ IофшIэныр амалэу щыIэхэмкIэ лъыдгъэкIотэн фэягъэ. ЫкIи ар къыддэхъугъ. Бжыхьэм кIэлэеджакIохэм ядгъэтыгъэ ушэтынхэм (ВПР) яшIэныгъэхэм къазэрэкIичыгъэр къагъэлъэгъуагъ. Iоф зыдэтшIэн фэе лъэныкъохэр ащ нафэ къытфишIыгъ. ПэIудзыгъэ егъэджэныр къафэкъиныгъэми, щыкIагъэхэр иIагъэхэми, а уахътэм амал закъоу щыIагъэр ары ныIэп. Ащ ишIуагъэкIэ мэзитIум кIэлэеджакIохэр гъэсэныгъэ Iофтхьабзэхэм къахэтымгъэзыхэу илъэсыкIэ еджэгъум къетщэлIэнхэ тлъэкIыгъ. Сыд фэдэрэ ушэтыпIэ упхырыкIми зэрэхъурэм фэдэу, мы егъэджэн шIыкIэми лъэныкъуакIэхэр къыхытигъэгъэщыгъ, ахэм ягъэфедэн чанэу тапэкIэ тыдэлэжьэщт. Зэпэчыжьэ егъэджэным Урысыем игъэсэныгъэ системэ, Адыгэ Республикэри хэтэу, зэрэщытэу ыушэтыгъ. Гъэсэныгъэм иучреждениехэм яинфраструктурэ изытет заушэтым къызэрэнэфагъэмкIэ, пэIудзыгъэ егъэджэнымкIэ амалэу щыIагъэхэм еджакIохэм япроцент 25-рэ ныIэп гъэсэныгъэм ипрограммэхэр зыIэкIагъэхьан алъэкIыгъэр. Зэпэчыжьэ егъэджэным Урысыем игъэсэныгъэ платформэхэр нахь ящыкIагъэу ышIыгъ, хахьэ зышIоигъохэм япчъагъэ зэрэбагъэм къыхэкIэу зиIофшIэн зэщыкъуагъэхэр къахэкIыгъэх. Ащ фэдэу зыцIэ къесIон слъэкIыщтхэ Адыгеим иеджапIэхэми агъэфедэхэу гъэсэныгъэ ресурсхэу «Дневник.ру», «ЯКласс». КIэлэегъаджэхэм мессенджерхэр (WhatsApp), социальнэ хъытыухэр (ВКонтакте, instagram), видеоконференциехэр резгъэкIокIырэ программэхэр (Zoom, Skype), электроннэ почтэхэр, мобильнэ зэпхыныгъэхэр агъэфедагъэх. Урысыем гъэсэныгъэмкIэ и Министерствэ платформэу «ЯКласс» зыфиIорэм щызэхищэгъэ егъэджэнхэм ыкIи IэпыIэгъу интернет- амалхэу къытфыхигъэщыгъэхэм яшIуагъэкIэ илъэс еджэгъур итхышъугъ. Унэм зэрисхэу кIэлэеджакIохэр рагъэджагъэх, техникэм нахь хэщагъэ хъугъэх. Лъэпкъ проектэу «Гъэсэныгъэм» хэхьэрэ федеральнэ проектэу «Цифровая образовательная среда» зыфиIорэм ишIуагъэкIэ (2020-рэ илъэсым еджэпIэ 90-рэ, 2021-рэ илъэсым — джыри еджэпIэ 50) техникэ Iэмэ-псымэхэр гъэсэныгъэм иучреждениехэм аIэкIагъэхьагъ. А зэпстэур тиIэпыIэгъущт, пэIудзыгъэ егъэджэныр гъэсэныгъэм щыдгъэфедэзэ тшIыщт тищыкIагъэ хъумэ, ащ къыкIэсэгъэтхъы.
— ОГЭ, ЕГЭ-кIэ заджэхэрэ къэралыгъо ушэтынхэр сыдэущтэу мыгъэ зэхэщэгъэщтха, сыда кIэлэеджакIохэм къяжэрэр?
— БлэкIыгъэ илъэсым фэмыдэу, мыгъэ я 9-рэ классыр къэзыухыхэрэм аттестат къаратыжьыным пае шIокI имыIэу ОГЭ-р атын фае. Ау мыгъэрэ зэхъокIыныгъэхэм къыдалъы-тэрэ къэралыгъо ушэтынхэр урысыбзэмкIэ ыкIи хьисапымкIэ атыщтых, къыхахыщтыгъэ предметитIум ачIыпIэ зы предметымкIэ еджэгъу илъэсым икIэух уплъэкIун IофшIэн атхыщт. ЕджапIэу зыщеджэхэрэм ар щатхыщт, къэралыгъо ушэтыным екIолIэнхэм пае контрольнэмкIэ къахьырэм иягъэ къэкIощтэп. Къэралыгъо ушэтынхэр зэратыщт предмет пэпчъ мэфэ тIурытIу афатIупщыщт. Зы предмет зытырэ кIэлэеджакIохэр купитIоу гощыгъэхэу, мэфэ зэкIэлъыкIохэм арагъэтыщт ушэтынхэм къякIуалIэрэ цIыф пчъагъэр нахь макIэ хъуным пае. ЖъоныгъуакIэм ыкIэ нэс къэралыгъо ушэтынхэр атынхэу кIэлэеджакIохэр игъо ифэщтых.
Я 11-рэ классыр къэзыухыхэрэми зэхъокIыныгъэхэр къяжэх. Апшъэрэ еджапIэхэм ачIэхьащтхэр аттестатым икъыдэхын паекIэ урысыбзэмкIэ зыкI къэралыгъо ушэтыныр атыщт ыкIи чIэхьанхэм пае къыхахырэ, ящыкIэгъэ предметхэмкIэ ушэтынхэр атыщтых. УрысыбзэмкIэ атыщт ЕГЭ-р ары ныIэп аттестатым икъыдэхынкIэ мэхьанэ зиIэщтыр. Ушъхьагъу горэхэм апкъ къикIыкIэ ушэтынхэр IэпыIэгъу пIалъэхэм атыгъэхэми, ятхылъхэр апшъэрэ еджапIэхэм арахьылIэнхэу игъо ифэщтых, сыда пIомэ къычIэкIыгъо ыкIи чIэхьагъу пIалъэхэр зэдиштэхэу зэхэгъэуцуагъэх.
Апшъэрэ еджапIэм чIэмыхьажьыщт кIэлэеджакIохэм ЕГЭ-м ычIыпIэ къычIэкIыгъо къэралыгъо экзамен (ГВЭ) атынэу къыхахынэу фитых. Зипсауныгъэ изытеткIэ къычIэкIыгъо къэралыгъо ушэтынхэр зытыхэрэм ахэр ахэбгъэкIокIэнэу щытэп. Аттестатыр къаратыжьыным пае урысыбзэмкIэ ыкIи хьисапымкIэ къычIэкIыгъо къэралыгъо ушэтынхэр ахэм атышъун фае. Ахэм апае ушэтынхэр ЕГЭ-м ыпэкIэ жъоныгъуакIэм и 25-м ыкIи и 28-м арагъэтыщтых.
— ЫпкIэ зэратырэ кIэлэегъаджэхэр ясабыйхэм афаубытыхэзэ ны-тыхэм ушэтынхэм ахэр афагъэхьазырых. Анахь макIэмэ мазэм сомэ мин 15-20 фэдизкIэ унагъом ар къыфыдэкIы. КIэлэеджакIохэм гурыт еджапIэм ипрограммэ афэмыукIочIэу хъугъа, хьаумэ кIэлэегъаджэхэр зэрегугъухэрэм къыщыкIагъа? Сыда ар зыпкъ къикIырэр ыкIи сыд фэдэ хэкIыпIа плъэгъурэр?
— КIэлэегъэджэ тедзэхэр штэгъэнхэр тищыIэныгъэ щыщ шъыпкъэ зэрэхъугъэр нэрылъэгъу. Ащ ушъхьагъубэ иI, ау кIэлэегъаджэхэр зэремыгугъухэрэр аужырэхэм ащыщ. Сабыйхэр оценкэу къахьыщтым нахь егъапэх шIэныгъэу агъотыщтым нахьи. ШIэныгъэр зэрагъэуIун зыкIыфаер тэрэзэу анэгъэсыгъэ хъурэп. Ащ ыпкъ къикIэу а зы классым кIэлэегъэджэ IэпыIэгъу зимыIэу дэгъоу еджэрэ сабыйхэри кIэлэегъэджэ IэпыIэгъур зэряIэзэ дэгъоу емыджэшъухэрэри зэдычIэсых. ЕджапIэм шIэныгъэ къащырамытышъоу зылъытэрэ кIэлэеджакIохэу кIэлэегъэджэ IэпыIэгъухэр зыубытыхэрэми япчъагъэ макIэп. Апшъэрэ еджэпIэ цIэрыIохэм ачIахьэ зышIоигъо сабыйхэри гуетыныгъэшхо яIэу, къахьырэ балл пэпчъ гъунэ лъафэу, кIэлэегъэджэ IэпыIэгъухэм адэжь макIох, яшIэныгъэхэм ахагъахъо, апшъэрэ еджапIэу зыкIэхъопсыхэрэм чIэхьанхэмкIэ нахь амалыбэ яIэ хъуным Iоф дашIэ.
КIэлэегъэджэ IэпыIэгъу штэгъэным дезгъаштэхэрэри дезымгъаштэхэрэри щыIэх. Гурыт еджапIэм гъэсэныгъэмкIэ шапхъэу щыIэр къыуеты, ау ар зышIомакIэхэри, шIэныгъэ нахь куухэм афаехэри, хэушъхьафыкIыгъэ екIолIакIэхэм акIэхъопсыхэрэри кIэлэегъэджэ IэпыIэгъухэм якIуалIэх. Ащ хадэхэрэр ны-тыхэр арых. Ахэм мылъкумкIэ яамалхэр зэфэдэхэп. Мыщ дэжьым тикIэлэегъаджэхэми зэхагъэуцогъэ видеодесэхэу хъытыум итхэр IэпыIэгъушIу хъун алъэкIыщтых. Гъэсэныгъэ платформэ зэфэшъхьафхэри агъэфедэнхэ алъэкIыщт. Ежь еджапIэхэми ушэтынхэм афэзыгъэхьазырхэрэ егъэджэнхэр ащызэхащэх. ХьисапымкIэ Мыекъопэ еджапIэри (РЕМШ), гъэсэныгъэ гупчэу «Полярис —Адыгея» зыфиIорэри зэрэтиIэхэр зыщыдгъэгъупшэхэ хъущтэп.
Сыдэу хъугъэми, амал зэфэшъхьафхэр агъэфедэхэзэ ушэтынхэм зафагъэхьазырынэу зыхэдэнхэ щыI, гурыт еджапIэхэм къатырэ шIэныгъэхэм анахьыбэ зышIэрэ кIэлэеджакIохэри тиIэх, шIэныгъэхэр къызIэкIагъэхьаным зыгу фаблэрэ ныбжьыкIэхэмкIи тыбай, а зэпстэур апшъэрэ гъэсэныгъэ дэгъу тиныбжьыкIэхэм агъотыным, сэнэхьатэу хахырэмкIэ тапэкIэ хахъохэр ашIышъуным фэIорышIэ.
Тэу Замир.