Ныпыр лъэпкъым итыгъуас, инеп, инеущ. Зы гущыIэкIэ – игъундж. Арышъ, адыгэ ныпыр лъэпкъ гъунджэм итэлъагъо. Адыгэм ишъуашэ Кавказым зэрэщаштагъэр, Кавказым щымыщхэми тицые зызэрырагъэдэхагъэр, лъэпкъ гъунджэм лъэпкъым къыкIугъэ гъогууанэри непэ хэгъэгу зэфэшъхьафыбэмэ итэкъухьагъэу тызэращыпсэурэри итэлъагъо. Лъэпкъ гъунджэм итэлъагъо Хэкужъыр зиплъэпIэ, зипкIыхьэпIэ хэхэс адыгэри, ахэм апаплъэрэ хэкурысри. Лъы­псырэ нэпсырэкIэ гъэшъокIыгъэ тинып — ти­лIыгъ, тизыкIыныгъ.

Лъэпкъым ыцIэ зыхьырэ Адыгэ Рес­публикэм лъэпкъ ныпыр хэгъэгу ныпэу къыштэныр инасып къыхьыгъ, зэрэлъэпкъэу зэдэтIэтыгъ, адыгэ лъэпкъыр Урысые Федерацием изы пкъы­гъоу фитыныгъэ иIэн зэрилъэкIыщтым инэры­лъэгъу, Урысыем, хэхэс тикъошхэм ячIыгужъ аригъэгъотыжьын зэрилъэкIыщтым игугъапI. ЦIыфыгъэ зыхэ­лъым янэжъ-ятэжъхэр егъэлъапIэ, янэ-ятэмэ уасэ афешIы. ЦIыфыгъэ зыхэлъым ышъхьэ елъы­тэжьы, ибын егъашIо, тегуIыхьэ, епIу, елэжьы. Ыгъа­­шIозэ ыпIугъэ ибын гугъапIэхэр репхы. Янэжъ- ятэжъхэр зыгъэлъэпIэрэ цIыфым иныпи шъхьэ­кIафэ фешIы. Янэ-ятэ уасэ фэзышIырэ, ышъхьэ зылъы­тэжьырэ цIыфыр инып рэпагэ, ащ гугъэпIэшIухэр репхы. Илъэпкъ рыгушхорэ цIыфым лъэпкъ ныпыр лъагэу еIэты.

Ныпым ыкIуачIэ гъунэнчъ. Ау зыми щыгъупшэ мыхъущтыр, ныпым иIусыр, зые лъэпкъым игъэ­шIуабз, идэхэIуагъ, чIым зэрэнимыгъэсыщтымкIэ ицыхьэу телъыр ары.

Шъугу ишъумыгъэкIыщтыр зы: зэ уетэмэ, ныпыр фэдэ пчъагъэкIэ къыотэжьыщт.