КъэбарлъыгъэIэс амалхэр къызфагъэфедэзэ гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIагъэу зэрахьэхэрэр зыфэдэхэм, бзэджашIэхэм цIыфхэр ащыухъумэгъэнхэмкIэ шIэгъэн фаехэм защытегущыIэгъэхэ пресс-конференцие АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ щыIагъ.

Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх министерствэм ипресс-къулыкъу ипащэу Гъомлэшк Байзэт, АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ уголовнэ лъыхъунымкIэ игъэIорышIапIэ ипащэу Эдуард Кобзарь, отделениеу «К» зыфиIорэм ипащэу ЖакIэмыкъо Руслъан, Лъэпкъ банкым икъутамэу Адыгэ Республикэм щыIэм иIофышIэу Мыгу Адам.

Пресс-конференцием къырагъэблэгъагъэх республикэ ыкIи муниципальнэ къэбарлъыгъэIэс амалхэм яIофышIэхэр, апшъэрэ еджапIэхэм къащыхаутырэ гъэ­зетхэм ыкIи журналхэм ялIыкIохэр.

Iофтхьабзэр зэрищагъ пресс-къулыкъум ипащэу Гъомлэшк Байзэт. Ащ къызэриIуагъэм­кIэ, зытегущыIэнхэу агъэнэфэгъэ Iофыгъор анахь гумэкIыгъо лъэныкъохэм ащыщ. Сыда пIомэ, умышIэрэ цIыфым цыхьэ фэпшIы, банкым къыуитыгъэ картэм иномер нэмыкIхэм япIо зэрэмыхъущтым фэгъэхьыгъэ къэбарыр хэбзэухъумэкIо къулыкъухэм цIыфхэм ренэу алъа­гъэIэсми, ащ къыгъэуцухэрэп, гъэпцIакIохэм зарагъэгъэделэ.

Гъомлэшк Байзэт щысэхэр къыхьыхэзэ, гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIагъэу республикэм щызэрахьагъэхэм ягугъу къы­шIыгъ. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, чэщ-зымафэм къыкIоцI гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIэгъи 6 тишъолъыр щызэрахьагъэу агъэунэфыгъ. Ащ дакIоу бзэ­джашIэхэм апэшIуекIогъэнымкIэ хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ къулыкъушIэхэм пэшIорыгъэшъ Iоф­тхьабзэу зэхащэрэм къатегущыIагъ.

ГъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIагъэу зэрахьэхэрэр зыфэдэхэм ыкIи ащкIэ шIыкIэ-амалэу агъэ­федэхэрэм ягугъу къышIыгъ уголовнэ лъыхъунымкIэ гъэIоры­шIапIэм ипащэу Эдуард Кобзарь.

«2020-рэ илъэсым гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIэгъэ 700-м ехъу Адыгеим щызэрахьагъэу агъэунэфыгъ. Зэрарыр сомэ миллион 50-м кIахьэ. Зэфэхьысыжьхэм къызэрагъэ­лъэгъуагъэмкIэ, мыщ фэдэ бзэджэшIагъэхэр нахьыбэу къызщыхагъэщыгъэхэр Мые­къуапэ ыкIи Тэхъутэмыкъое районыр арых. 2021-рэ илъэсым мыщ епхыгъэ хъугъэ- шIагъэу агъэунэфыхэрэм япчъагъэ хэпшIыкIэу хэ­хъуагъ. Мы илъэсым имэзищэу пыкIыгъэм гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIэгъи 165-у зэрахьагъэм ылъэныкъокIэ зэрарэу аригъэшIыгъэр сомэ миллион 20-м кIахьэ. Ащ уимы­гъэгумэкIын плъэкIырэп. ПэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэу зетхьэхэрэм тызэрэфаем фэдэу яшIуагъэ къакIоу пфэIощтэп», — къыIуагъ Эдуард Кобзарь.

ГъэпцIагъэ зыхэлъ шIыкIэу агъэфедэхэрэр едзыгъо пчъагъэу зэрэзэтеутыгъэр Э. Кобзарь къыIуагъ ыкIи ащкIэ щысэхэр къыхьыгъэх. ГущыIэм пае, гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIагъэу зэрахьэхэрэм ащыщ СМС шIыкIэр бзэджашIэхэм къызфагъэфедэзэ, банкым икартэу цIыфым ыIыгъым кIуа­чIэ имыIэжьэу макъэ зэрэрагъэIурэр. КъэIогъэн фае, бзэ­джа­шIэхэм анахьэу къызфагъэ­федэхэрэр сбербанкым икартэ­хэр ары. Мы гумэкIыгъор дэгъэ­зыжьыгъэным фэшI картэм ыкIыб пчъэгъищ хъурэ кодэу тетхагъэр къараIон фаеу цIыфым макъэ рагъэIу. СМС шIыкIэм тет мэкъэгъэIур сбербанкым къыгъэхьыгъэу бэмэ къащэхъу ыкIи кодыр бзэджа­шIэхэм араIо. Нэужым цIыфым иахъщэу картэм илъыр зэкIэ гъэпцIагъэкIэ рахы.

Джащ фэд цIыфым имылъку епхыгъэ щэфын-щэжьыныри. Анахьэу сайтэу «Авито» зыфиIорэр ары бзэджэшIагъэхэр нахьыбэу зыщызэрахьэхэрэр. Имылъку ыщэу ыIозэ, бзэ­джашIэм цыхьэ къызфарегъэшIы, ар зыщэфы зышIоигъом зыIуимыгъакIэу, ащ тефэрэ ахъщэм изы Iахь гъэпцIагъэкIэ къыIихын елъэкIы.

ГъэпцIагъэ зыхэлъ шIыкIэу бзэджашIэхэм къызфагъэфедэ пэпчъ зэтефыгъэу щыт. Ау ахэр зэкIэ зэзыпхыхэрэр цIыфхэм егъэлыящэу бзэджашIэхэм цыхьэ зэрафашIырэр ары. Мыщ фэдэ бзэджэшIагъэхэр къыхэбгъэщынхэр псынкIэ Iофэу зэрэщымытыр гъэIорышIапIэм ипащэ къыIуагъ. Сыда пIомэ, гъэпцIагъэ зызэрахьэгъэ нэуж бзэ­джашIэхэм псынкIэу зэрэтеогъэ­хэ телефон номерхэр чIадзы­жьых. Ащ къыхэкIэу ахэм яна­хьыбэр зэхафын алъэкIырэп.

КъэбарлъыгъэIэс амалхэр къызфагъэфедэзэ цIыфхэр зэрагъапцIэхэрэм къытегущыIагъ ЖакIэмыкъо Руслъан. Банкым, яIахьыл гупсэхэм, официальнэу Iоф зышIэрэ къэралыгъо учреждениехэм, джащ фэдэу хэбзэухъумэкIо къулыкъухэм яномерхэр бзэджашIэхэм зэблахъух. Мыщ фэдэ бзэджэшIагъэхэм цIыфхэр ащыухъумэгъэнхэм фэшI екIолIакIэу щыIэхэм ягугъу къышIыгъ министерствэм иIофышIэ. ТелефонымкIэ къафытеохэрэ ыкIи къафатхэрэ бзэджашIэхэм цыхьэ афамышIынэу, апэрапшIэ къэбар лъапсэр зэрагъэшIэнэу ар цIыф­хэм къяджэ. «Социальнэ хъытыумкIэ цIыфым иаккаунт нэкIубгъо хъункIакIом ытыгъоу бэрэ къыхэкIы. Джащ фэдэу мобильнэ телефоныр къызфа­гъэфедэзэ зэрар къэзыхьырэ программэхэр фагъэхьых. Ащ къыхэкIэу телефоныр зыем икартэ къэбарэу пы­лъыр бзэджашIэхэм къыз­IэкIагъахьэ, нэужым ахъщэр рахы. ГъэпцIагъэ зыхэлъ мыщ фэдэ шIыкIэм зыщыухъумэныр къинми, ащ упэшIуекIон плъэкIыщт. Ащ пае вирусым пэуцужьырэ базэу телефоным хэтыр ренэу бгъэкIэ­жьын фае», — къы­Iуагъ ЖакIэмыкъо Руслъан.

Зыныбжь хэкIотагъэхэм пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэу адызэрахьэхэрэм, яIофшIэн зэрагъэпсырэм къатегущыIагъ Мыгу Адам.

— Банкым икартэ зыгъэфедэхэу, ащ ахъщэ изылъхьэ­хэрэм алъэныкъокIэ гуцафэ горэ къыхагъэщымэ, банкым иIофышIэ цIыфым фытеон ылъэкIыщт. Ау шъунаIэ тешъозгъадзэмэ сшIоигъу, цIыфым фэIо-фашIэр ыгъэцэкIагъэу къеуцолIэжьымэ ары ныIэп банкым иIофышIэ зыкIэупчIэн ылъэкIыщтыр, — къыIуагъ банкым иIофышIэ.

Мыгу Адам къызэриIуагъэмкIэ, чIыфэ зытырэ организациехэм къяуалIэхэрэм финанс шIэны­гъэу аIэкIэлъым хэгъэхъо­гъэным мы аужырэ уахътэм анаIэ тырагъэ­ты. ЗэкъодзакIо­хэм банкым иIофышIэхэу зыкъагъэлъагъозэ, ар цIыфхэм ашIошъ агъэхъухэзэ, ахъщэ чIыфэ банкым къырырагъэхы. Ащ пае мобильнэ телефоным епхыгъэ онлайн-приложениемкIэ заявкэ арагъэты, ахъщэр «щы­нэгъончъэ» счетым рагъэхьанэу араIозэ, бзэджа­шIэхэм ар ратыгъукIы.

— Къытфэгъэхьыгъэ къэбар игъэкIотыгъэр тэр-тэрэу социальнэ хъытыум инэкIуб­гъохэм арытэгъахьэ, нэужым гъэпцIакIохэм ар яIэубытыпIэу тагъапцIэ. ШIуагъэ къы­тэу мы гумэкIыгъом узэрэпэшIуекIон плъэкIыщт закъор Iэпэдэлэл умышIэу, ренэу мы Iофыгъом утегущыIэныр ыкIи цIыфхэм къэбарыр икъоу алъыбгъэIэсыныр ары, — къыIуагъ Гъомлэшк Байзэт.

Пресс-конференцием хэлэжьагъэхэм журналистхэм яупчIэхэм игъэкIотыгъэ джэуап­хэр къаратыжьыгъэх. Полициер, общественностыр ыкIи къэ­барлъы­гъэIэс амалым иIофы­шIэхэр зэгъусэхэу мы гумэкIыгъом къекIуалIэхэмэ, ар дэгъэзыжьыгъэ зэрэхъущтым щэч хэлъэп.

КIАРЭ Фатим.