Поселкэу Инэм икIэлэцIыкIу IыгъыпIэу «Нэфсэт» зыцIэр лъэхъаным диштэу зэтегъэпсыхьагъэу республикэм щашIыгъакIэхэм ащыщ. 2019-рэ илъэсым итыгъэгъэзэ маз ар къызызэIуахыгъэр. IыгъыпIэм ипащ гъэ­сэныгъэм исистемэ анахь опытышхо щызиIэхэм ащыщэу СултIан Асе.

Джырэблагъэ мы учреждением тызеблагъэм, ащ нэIуасэ зыфэтшIыныр ары ушъхьагъу шъхьаIэу тиIагъэр. Бысымгощэ нэгуихыгъэу Асе хьакIэхэм къапэгъокIыгъ, ау тизэдэгущы­Iэгъу тэ зэритхъухьагъэу едгъэ­жьэнэу хъугъэп.

Асе IыгъыпIэ дахэу, пшысэхэм яперсонажхэмкIэ гъэкIэ­рэкIагъэ ищагу дэт джэгупIэхэр, спортым зыщыпылъхэ площадкэр, электричествэм зэпыу фэхъумэ, ежьхэм ар къязытыщт псэуалъэу яIэр арыгушхоу пстэу­мэ апэ къытигъэлъэгъугъэх. Нэужым ыкIоцI тыригъэблэгъагъ. Ащ ипщэрыхьапIэ къыщегъэжьагъэу, музыкэм ыкIи спортым зыщапылъхэ залхэм, кIэлэцIыкIу купхэр зыщаIыгъхэм анэсыжьэу нэIуасэ тафишIыгъ. ЗэкIэри лъэхъаным диштэу шIыгъэ, IофшIэкIэ амалышIухэри, кIэлэцIыкIухэм япIун, ялэжьын ищыкIагъэхэри хэзыгъэ имыIэу къыщыдэлъытагъэх.

IыгъыпIэм рыгушхоу, къогъу­пэу иIэр зэкIэ къызытегъэлъэгъум ыуж ныIэп тизэдэгущыIэгъу тэ зэритхъухьагъэу къедгъэгъэ­зэн зытлъэкIыгъэр.

СултIан Асе илъэс 30-м ехъу­гъэу гъэсэныгъэм исистемэ щэ­лажьэ. Ащ инахьыбэр кIэлэцIыкIур еджапIэм чIэмыхьэзэ гъэсэныгъэ егъэгъотыгъэным рипхыгъ. Къызщыхъугъэ къуа­джэу Псэйтыку игурыт еджапIэ ыуж Адыгэ кIэлэегъэджэ ин­ститутым IэкIыб къэралыгъуа­бзэхэмкIэ ифакультет къыухыгъ. Икъоджэ гупсэ иIофшIэн щыригъэжьэгъагъ. Инэм иеджапIэу N-у 17-м французыбзэмрэ нэмыцыбзэмрэкIэ икIэлэегъэ­джагъ, нэужым ипэщагъ. Ащ Iоф щишIэзэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэу «Ивушка» зыфиIорэм пэщэныгъэр дызэрихьанэу агъэ­кIогъагъ. Илъэсыбэрэ ащ Iу­тыгъэу, джы мы IыгъыпIакIэу «Нэф­сэткIэ» зэджагъэхэр аухи затIупщым, гъэсэныгъэмкIэ рай­он ГъэIорышIапIэм ащ къыгъэ­кIуагъ.

Iофэу ышIэрэми, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэу зипащэми, сабыеу ащ чIэсхэми, Iоф щызышIэхэрэми ыгуи ыпси зэрахэлъыр къыхэщэу, ащ якъэбархэр Асе къыIотагъэх.

— Сабыйхэр щыпIыгъыщтхэми, Iоф щыпшIэщтыми амалы­шIухэр къытатыгъэх, зэпстэур кIэ, лъэхъаным дештэ, уфэса­къызэ бгъэфедэнэу ары ныIэп ищыкIагъэр, — ыIуагъ ащ. — Командэу сыугъоигъэми щыкIэгъэнчъэу Iоф ышIэнэу сыфай, лъэшэу ащ сыщэгугъы.

Асе IыгъыпIакIэм къызагъа­кIом, гъусэ зыпари зэримыIагъэр нафэ. Охътэ кIэкIым коллективыр ыугъоин фэягъ. Ар зэ­рэмыIэшIэхыгъэр, анахь къиныгъ пIоми узэрэхэмыукъощтыр ежьыми къыхегъэщы. Сабыйхэм Iоф адэзышIэщтым ащ ифэшъошэ гъэсэныгъэ иIэныр шIокI зимыIэ Iоф, ащ опытыр кIигъужьыни фае. Ар гъотыгъуае. Поселкэр Краснодар пэблагъ, нахьыбэхэм ащ Iофы­шIэ кIонхэр нахьышIоу къыхахы.

Арэу щытми, пшъэрылъэу къыфашIыгъэр сыд хъущтыми ыгъэцэкIэн шэнэу иIэм ишIуагъэ къекIыгъ. КIэлэпIухэри, ахэм яIэпыIэгъухэри ныбжьыкIэ за­кIэу Асе зэхиугъоягъэх. Опыт зи­Iэу ахэтыр мэкIагъэ, ау ащи къыгъэщтагъэп. Ежь илъэс Iоф­шIэгъабэу системэм щыриIэм зиIофшIэн гуетныгъэ фыриIэу зыгъэцэкIэщтыр апэрэ такъикъ дэдэм къыхихын ылъэкIынэу сэнаущыгъэ къызэрэхилъхьагъэр ыгъэфедагъ.

— Сабыйхэм ыпсэ ахэмытIагъэу, непэ ымышIэрэр неущ зэригъэшIэн, ыпэкIэ лъыкIотэн, зигъэсэн зышIомыигъо, ащ фэдэ IэпэIэсэныгъэ зыхэмылъ зы-­ пари ахэтэп, — къыIуагъ ащ.

КIэлэцIыкIу IыгъыпIэм адыга­бзэм, адыгэ культурэм, шэн-­хабзэхэм язэгъэшIэн лъэшэу щы­пылъых. Асе уиныдэлъфыбзэ, шэн-хабзэхэр зыщыбгъэ­гъупшэнхэр, умыгъэфедэнхэр зы­шIоемыкIухэм сыдигъокIи ащыщыгъ. Адыгабзэм изэгъэшIэн фытегъэпсыхьэгъэ проект щыпхыращынэу гухэлъ зыфашIыгъэ IыгъыпIэм пащэ фашIыным ушъхьагъу фэхъугъэхэм зэу ари ащыщ.

Адыгабзэр ащызэрагъашIэу купитIу ыгъэпсыгъ, кIэлэегъаджэ яIэу ахэр регъаджэх. Ижъырэ адыгэ лъэпкъ шъуашэхэр, Iэмэ-псымэ зэфэшъхьафхэр зы­чIэлъхэ музеи IыгъыпIэм щагъэ­псыгъ. ТызэрэщигъэгъозагъэмкIэ, ащ чIэлъхэм ащыщхэр ны­-тыхэм къахьыгъэх, Iоф щы­­зышIэхэрэм къаугъоигъи ахэт, республикэ Парламентым идепу­татхэм къафащэфыгъэхэри яIэх.

Асе ежь игъашIэм Iофэу зы­фэгъэзагъэ хъурэр, еджэныр арми, IофшIэныр арми, унэгъо хъызмэтыми, хэзыгъэ имыIэу, ищыкIагъэм нигъэсызэ ыгъэцэкIэным пылъ. Аущтэу щымытэуи ыгу къыфидэщтэп. Ащ тетэу икомандэ хэтхэм Iоф амышIэуи ашIокIырэп.

ИIофшIэгъу мафэ кIэлэцIыкIу купхэр къыкIухьанхэмкIэ ре­гъажьэ. Зыпари къымыгъанэу зэкIэми ачIэхьэ, непэ ны-тыхэм IыгъыпIэм къащагъэр е къамыщагъэр, ар къызкIамыщагъэр, сымэджагъэу къэмыкIощтыгъэу къыдащыжьыгъэр зэрегъашIэ, пчэдыжьышхэр зыгъэхьазыры­хэрэми ахэлъадэ, аупщэрыхьагъэр еуплъэкIу, етIанэ нэмыкI Iофэу иIэхэм ауж ехьэ.

Непэ зытIо-зыщэ сабыйхэм ахэмыхьажьэу къызэрэхэкIырэр мэкIэ дэд. Зы чIыпIэ исэу ашIэщтыр ариIомэ иIофшIэн ащ щиухыгъэ фэдэу зылъытэрэ пащэхэм ащыщэп. ГущыIэм пае, мэфэкI горэ къэблагъэу, ащ фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэр кIэ­лэпIухэм агъэхьазырыхэмэ, ащкIэ IэпыIэгъу афэхъуныри шIоемыкIоп. КIэлэцIыкIухэм къадэшъощт, орэд къадиIощт, усэхэр аригъэшIэщтых, театрэ цIыкIоу зэхащагъэм хэтхэм за­къыдишIыщт. IыгъыпIэм сабый 263-рэ чIэс. Нэбгырэ пэпчъ ыцIи ылъэкъуацIи ешIэ, унагъоу къызэрыкIыгъэм ищы­IакIи щыгъуаз.

— А зэпстэумэ сэ кIочIэшхо къысхалъхьэ, — еIо Асе. — Си­щыIэныгъэ къэзгъэдахэрэр джа сабыеу сызхэтхэр ары. Ахэр нэшIо-гушIохэу, анэ цIыкIухэр жъыухэу къызыспэгъокIыхэрэм, зэкIэ сщагъэгъупшэ. Ахэм яни-­яти ямыгъусэу мыщ чIэсых, а уахътэу IыгъыпIэм щагъакIорэм зыщыгугъыхэрэр тэры. Арышъ, ягуапэу къытфэкIонхэм, уахътэр шIуагъэ хэлъэу агъэкIоным, дахэм, шIум фэдгъэсэнхэм тыпылъын фае. КIэлэпIухэм пшъэ­рылъ шъхьаIэу яIэр ахэр ары. Асе щыIэныгъэм цIыфым щырищыкIагъэр зэкIэ, бзылъфыгъэ насыпи, гухахъо зыхи­гъуатэрэ IофшIэни, дэхагъи, IэпэIэсэныгъи Тхьэм къыри­тыгъэх, ау а зэпстэумэ анахь лъапIэр Iихыгъ. Асерэ ишъхьэгъусэрэ зэдапIугъэ кIэлэ за­къор игъонэмыс хъугъэ…

Джы ащ ны шIулъэгъоу иIэри, гукIэгъуныгъэу хэлъыри, имыгупсэфыгъи, ишъэбагъи, ипытагъи… сабыеу кIэлэцIыкIу Iы­гъыпIэм къащэхэрэм ареты. ЫкIуачIи, ишIэныгъи, иамали, иIэпэIэсэныгъи, иуахъти ахэр ары зыхилъхьэхэрэр. ИIофшIэн, джа сабыйхэр, зэпстэумэ анахь дэгъу хъумэ шIоигъоу зытеубгъогъэ иколлектив арэу еIо щызыгъаIэрэр.

Нэу зилъфыгъэ чIэзынагъэм ыгу ихъыкIырэр къэшIэгъуаеп, ау IофшIапIэм щыIэу ар кIэлэцIыкIухэми, коллективыми къахимылъхьанэу, къызхимыгъэщынэу кIуачIэ къызхегъотэжьы. УдэгущыIэ зыхъукIэ онтэгъоу ыгу телъыр ынэхэм къакIэщы, ау такъикъ заулэ тешIагъэу сабыйхэм захахьэкIэ ынэгу нэмыкI шъыпкъэу къызэокIы. А такъикъхэм зэпстэур зэрэща­гъэгъупшэрэр къэошIэ. Ежьыми джары къыIуагъэр.

ИлъэсыбэкIэ узэкIэIэбэжьымэ СултIан Асе IэкIыб къэралы­гъуабзэхэмкIэ ригъэджэнхэу сэ­нэхьат зызэрегъэгъотым, кIэ­лэегъаджэм нэмыкI Iоф ыгъэцэкIэным зыпарэкIи егупшысэгъагъэп. Ау щыIэныгъэр нэмыкIэу зэпыуцуагъ.

— Зы такъикъи сыкIэгъожьэу къыхэкIыгъэп. КъызэрэчIэкIыгъэмкIэ, кIэлэпIу сэнэхьатыр къыздэхъугъ, — ыIуагъ ащ.

ХЪУТ Нэфсэт.