Регистратурэм укъызынэсырэм, пытэу уиузын­чъа­гъэ узэрэфежьагъэр нахь къыбгурэIожьы. Апэрэу уинэплъэгъу зэптырэ цIыфыми мэхьа­нэ еоты. Гугъэ дахи ошIы — къыс­шъхьа­пэ­щтых.

Уасэ фамышIэу, щытхъу къы­мылэжьыгъэу зы унагъуи дэсэп ти Улапэ, Тхьэм нахьышIум фещэх зэкIэ. ТицIыфхэр лэжьэ­кIо унагъомэ къарыхъухьагъэх.

Гъатхэу тызхэтым дунаири къытфызэIуехыжьы, лэжьэкIогури ащ къыдэущыжьы.

ЦIыфмэ хабзэм къыIорэр агъэцакIэ ашIоигъу, вакцина­цием зыратыгъ, хэти псау шIоигъу, лэжьэнхэу, шхэжьынхэу рахъухьэ.

Мары непэ тифельдшер-мамыку IэзапIэ районым къикIынхэшъ, врачхэр къэкIонхэу макъэ къытагъэIугъ. ЦIыфхэр регистратурэм дэжь Iутых. ЗэпэIудзыгъэ уахътэм ты­хэтзэ, тызэрэмылъэгъузэ ты­зэ­фэзэщыгъ, ау нэгуихъохэр зэ­рэтIулъхэм къыхэкIэу псынкIэ дэдэу тыкъызэрэшIэжьырэп.

Регистратурэм ишъхьангъуп­чъэ цIыкIу Iус бзылъфыгъэр къэсымышIэжьын сыфитыгъэп, ар дэгъу дэдэу бэшIагъэу сшIэрэ езгъэджэгъэ пшъэшъэжъые хъуп­хъэ Iушъабэу ШъхьахъутIэ Ась ары.

Зы такъикъым Асе ищыIэныгъэ гъогу сшъхьэ къыщыре­чъэ­кIыгъ, шъори ащ нэIуасэ шъу­фэсшIын.

1978-рэ илъэсым чъэпыогъум и 12-м ШъхьахъутIэ Нурбыйрэ Нуриетрэ яунагъо ятфэнэрэ сабыеу Асе къихъухьагъ. Ыныбжь илъэситф нахь мыхъу­гъэу еджапIэм чIэхьагъ, 1995-рэ илъэсым улэпэ гурыт еджапIэр дэгъоу къыухыгъ, къутырэу Хан­скэм дэт сэнэхьат училищым щеджагъ, «пщэрыхьакIу», «да­кIо», «делопроизводитель» зы­фиIохэрэр къызIэкIигъэхьагъэх, дахэу тхэщтыгъэ.

Сыда етIани адыгэ бзылъ­фыгъэ къызэрыкIом ищыкIагъэр? «Насып ерэгъоти, икъущт» пIон. Бэ темышIэу унагъо ­ихьагъ, пшъэшъитIу иIэ хъугъэ, ау ишъхьэгъусэ кIэлэ дэдэу идунай ыхъожьыгъ, ащ ыуж Асе илъэс 15-рэ изакъоу исабыйхэр ыпIужьхэу щысыгъ.

Пшъэшъэ дэхэ шIагъохэр къы­Iэтыгъэх, нахьыжъыр, Маринэ, медколледжыр къыухи, МКъТУ-м «Лечебное дело» зыфиIорэ лъэныкъом ия 3-рэ курс щеджэ, нахьыкIэр, Миланэ, я 9-рэ классыр къызеухым, Мыекъуапэ иполитехни­ческэ техникум чIэхьагъ, 2-рэ курсым ис.

Ежь Асе 2001-рэ илъэсым щегъэжьагъэу Улэпэ амбулаторием Iут, шышъхьэIум и 2-м илъэс 20 хъущт зэпымыоу Iоф зишIэрэр.

БэшIагъэп Асе, ипшъашъэхэр акъылэгъу къыфэхъухи, ятIо­нэ­рэу зиIэтынэу зыхъугъэр. Шъэф­рэкъо Салбый ишъхьэгъусэ хъугъэ. НэбгыритIуми уащыгу­шIукIынэу щытых, унэгъо дахэ яIэ хъугъэ, зэдэIужьых, зэдеIэх, шэн-хэбзэ да­хэхэр ахэлъых. Салбый ислъам диныр ышта-гъэу иIофыгъохэр егъэцакIэх, ар зымыуасэ щыIэп, унагъом рэхьатныгъэ илъ, Асе ипшъа­шъэхэми тхьэшIошъхъуныгъэ яI, нэкIыри аIыгъ, псапи ашIэ. ЦIыфым ыгу Тхьэр илъмэ — ар ЦIыф шъыпкъ зыфаIорэр ары. Унагъор зэрэ­псэущтым пылъ, унэгъо хъыз­мэтым зы­къырагъэIэты ашIоигъу. Къуа­джэм удэсыщтмэ тхъагъоба, пшъхьэ Iоф фэпшIэ­жьымэ упсэущт, чылэр гупсэфыпI, гуIэтыпI. Асе узэрыгушхон цIыф, IофшIакIу, адыгэмэ «Iофыр зэшIозыутырэ бзылъфыгъ» зыфаIорэм фэд.

Ар сэ бэшIагъэ зысшIэрэр: еджапIэм зэрэщыхэбзагъэу, еджакIохэр колхозым IофышIэ тщэхэу бэрэ къыхэкIыщтыгъэ, ащ дэжьым сыд фэдэ Iофыгъо тиIагъэми, Асе фэдэ хъуныр зыфэлъэкIын къахэкIыщтыгъэп. Ащ дэжьым сэ сшIэщтыгъэ пшъэшъэжъыер лэжьэкIошхо уна­гъо къызэрикIыщтыгъэр.

ЦIыфым ежь зыгорэ къыдэ­хъоу ылъ хэлъэу щытмэ, Асе IофшIакIоу, гъэцэкIакIоу къэ­хъу­гъагъэу слъытэгъагъ, ар цIы­фым хэплъхьан плъэкIынэу щытэп. А шэнэу хэлъыр псынкIэу зэкIэми халъагъо: Джэджэ районым и «Черкес чъыгхатэхэм» пандемием къыхэкIэу цIыфхэр лэ­жьакIо кIо хъугъагъэх. МэфитIу нахь Iоф ымышIагъэу Асе чъыг­хатэм итхьаматэ гу къылъити, звеньевоеу ыгъэнэфагъ, джы тиулэпэ бзылъфыгъэхэр къе­сэмэркъэух — «Ася, уизвено тыхатх!».

Асе цIыф лъэгъупхъ, мэшэла­хьэу дахэ, ащ епэсыжьыгъэуи ицIыфыгъи дештэ. Мы охътэ гумэкIэу блэкIыгъэм, нэгуихъор Iулъын фаеу зэхъум, зимыджэгъо цIыфмэ къыраIоу хъугъэ шъхьэихыгъэу: «сыдэу гухэкIа мы пIулъым уидэхагъэ зэрэтимыгъэлъэгъурэр!».

Асе цIыф гупсэф, хэти къы­лэжьырэ шъхьэкIафэр фишIын елъэкIы, чылэ Iофхэм ахэлажьэ. Республикэ зэнэкъокъоу хьалыжъом фэгъэхьыгъэм хагъэу­нэфыкIырэ чIыпIэр къыщыди­хыгъ, щытхъу тхылъ къыратыгъ, сертификати къыхьыгъ.

Бзылъфыгъэ хъупхъэ IэпкIэ­-лъапкIэр Iофым щыщынэрэп, иунагъо дахэу зэрехьэ, къэ­­бзэ-лъабзэу иIофхэр егъэцакIэх, тIысыни шъхьахыни ышъхьэ къихьэхэрэп, адэ джыри кIалэба! Унагъом хатэри елэжьы, шкIэхэри, псычэтхэри аIыгъ, кIы­мафэми фэхьазыр зэпыт, ярызыкъ утIупщыгъэу, шIушIэным пылъых, пщэрыхьаныр Асе икIас.

СеупчIы: Сыда анахьэу шIу плъэгъурэр?

Джэуапыр: Си Улапэ сикIас! ТицIыфхэри шIагъох!

БэгъашIэ охъу, утхъэжьэу ущэI!

Пщыкъэнэ Май. къу. Улап.