Медицинэ сэнэхьатэу къыхихыгъэмкIэ илъэс 44-рэ хъугъэу Iоф зышIэрэ Шъхьэлэхъо Байзэт имэфэкI фэгъэхьыгъэу гущыIэгъу тыфэхъугъ.

— Пшызэ апшъэрэ медицинэ еджапIэр 1977-рэ илъэсым Краснодар къыщысыухыгъ. А уахътэм къыщегъэжьагъэу ­Адыгэ республикэ кIэлэцIыкIу сымэ­джэщым сыIут, — къеIуатэ Шъхьэлэхъо Байзэт. — IэнатIэр зэблэсхъоу къыхэкIыгъэми, сэ­нэхьатыр зы.

— Врачэу ебгъэжьагъ. ХирургиемкIэ отделе­ни­ем илъэс 15 урипэщагъ, кIэлэцIыкIу сымэ­джэ­щым иврач шъхьа­Iэу илъэси 6 Iоф пшIагъэ.

— Илъэси 10-м къехъугъэу шъобж зытещэгъэ сабыйхэм зыщяIэзэхэрэ отделением сырипащ.

— КIэлэцIыкIухэм япсау­ныгъэ гъэпытэгъэнымкIэ пащэу ущытызэ, сыда анахьэу къыбдэхъугъэу плъытэрэр?

— Сымэджэщым чIамыгъэгъуалъхьэхэу узэу сабыйхэм яIэр къызыщыхагъэщырэ IэзапIэр дгъэпсыгъэ. ПщэрыхьапIэр, фэIо-фашIэхэр зыщагъэцакIэхэрэ псэуалъэр, фэшъхьафхэри сы­мэджэщым иIэхэ зэрэхъугъэм щыIэныгъэм мэхьэнэ ин щыриI.

IэпыIэгъухэр

— ПсэолъэшIын Iофым упылъыным фэшI мылъку пIэкIэлъын фаеба?

— Ар упчIэ дэгъу. Мылъкум икъэкIуапIэхэр зэфэшъхьафых. Зэхэт Араб Эмиратхэм (ОАЭ) сомэ миллион 20 зыосэ медицинэ Iэмэ-псымэхэр къытфи­щэфыгъэх. ШIушIэ IэпыIэгъум ишIуагъэкIэ узыр къызэрэбгъотыщтыр, узэреIэзэщтыр, нэ­мыкIхэри дгъэфедэхэ хъугъэ. Сабый къэхъугъакIэм ищыкIэгъэ IэзапIэхэу гум, лъым, жьы къы­зэрищэрэм, нэмыкIхэм япхы­гъэхэр зытэгъэуцухэм, IофшIэным изэхэщэн нахь псынкIэ хъугъэ.

А лъэхъаным Адыгеим ЛIы­шъхьэу иIэгъэ Шъэумэн Хьазрэт, псауныгъэм икъэухъумэнкIэ ми­нистрэу щытыгъэ Жэнэ Адамэ, зэхэщэн Iофхэм апы­лъыгъэ Пэнэшъу Аслъан къыддэхъугъэм пае лъэшэу цIыфхэр афэрэзагъэх.

Сэнэхьатым икъыхэхын

— Байзэт, медицинэр орыкIэ сыда?

— Врач сыхъунэу сыфэягъ. Германием дзэ къулыкъур щыс­хьызэ, медицинэм фэгъэхьы-гъэу мэзи 6 седжагъ. Медицинэр псэ зыпыт сэнэхьат, сэ ар сищыIэныгъ.

— КIэлэцIыкIухэм уяIэзэныр къызхэкIыгъэр къэо­шIэжьа?

— Ылъэ темыуцуагъэу, гущыIакIи ымышIэу къыоплъырэ сабыим гукIэ узыфещэ. УишIуа­гъэ ебгъэкIыщтми ащ ышIэрэп шъхьае, узыр зыщыгъупшэкIэ, икIэрыкIэу къыоплъымэ, укъе­шIэжьы. Сабыеу гъырэм уедэIун плъэкIын фаеу зылъытэхэрэм адесэгъаштэ. Сабыйхэр шIу зыплъэгъухэкIэ, уакъыхэкIы­жьыныр къин.

— Урамым сабыйхэм укъыщашIэжьа?

— Сабыим ылъэгъурэр гум реубытэ. КIэлэеджакIохэм яза­къоп, унагъо зиIэ хъугъэхэри къысIокIэх, ярэзэныгъэ гущыIэ­хэр дышъэм нахь лъапIэхэу къысщэхъу.

Псауныгъэм игъэпытэн

— КIэлэцIыкIум ипсауныгъэ игъэпытэн къытегущыIэба.

— Игъом уеIазэмэ, ищыкIэгъэ фэIо-фашIэхэр бгъэцакIэмэ, пытэу ылъэ теуцощт.

— Iэзэгъу уцхэм ауасэ хахъомэ, лэжьапкIэр уна­гъом фимыкъурэмэ сабыим зэхишIыкIырэп…

— КъызгурэIо зыфапIорэр. Сабыир дэгъоу шхэн, спортым пылъын фае. Мылъкур къызыдикIырэр, унагъом икъиныгъохэр ащ ышIэхэрэп. Обществэу тызыхэтыр сабыим нахь фэгумэкIы сшIоигъу.

— Непэ сыда сабыим къегуаорэр?

— Тыкъэзыуцухьэрэ дунаим изытет, Интернетым, телефонхэм, телевидением икъэтын «мы­къабзэхэм» сабыим игу­пшысакIэ зэщагъакъо. КIэлэцIыкIур щыгъын дахэм, зэхъопсэрэ пкъыгъохэм ащыбгъакIэ мы­хъущтми, ебгъэлыекIыныр тэрэзэп. ЩыIэныгъэр къызыгурыIо- рэ кIэлэцIыкIум гукIэгъоу хэ­лъыр къэошIэ.

— Псауныгъэр пIуны­гъэм еопха?

— Ащ фэдэ упчIэм сыкъежэщтыгъ. ТикIэлэцIыкIухэм адыгагъэ ахэтлъхьаным, цIыфмэ зэрахэтыщтхэ шIыкIэм, фэшъхьаф­хэм афэбгъасэхэмэ, щыIэны­гъэм чIыпIэу щыряIэщтыр нахь IэшIэхэу къыхахыщт.

— Физкультурэр, спортыр щыIэныгъэм щыщых.

— Спортым цIыфыр епIу. Атлетикэ псынкIэм, гимнасти­кэм, бэнакIэхэм, футболым, нэмыкI джэгукIэхэм сабыир игъом афэбгъэсэныр нахьышIу. Спорт лъэпкъ пстэури кIэлэ­цIыкIумкIэ федэп, ащи уегу­пшысэн фае.

— КъэшъуакIэ ышIэн фаеба?

— Лъэпкъ шэн-хабзэхэр къа­шъом хэлъых. Адыгэ къашъом псауныгъэр егъэпытэ. Пкъыр ищыгъэу ныбжьыкIэхэр къызэрэшъохэрэр зыслъэгъукIэ, ясабыигъор нэгум къыкIэуцо. Адыгэ шъуашэр щыгъэу къэшъорэ кIэ­лэцIыкIур тыгъуакIо кIощтэп, урамым шэн-хабзэхэр щызэрихьащтых.

— Пчэдыжьым итыгъэ нэ­бзый­хэм сабыир афэб­гъа­дэу къысщэхъу.

— Гу къабзэ иIэу сабыир щыIэныгъэм къыщэтэджы. Тэ, врачхэм, типшъэрылъыр шIум фэтпIухэзэ, япсауныгъэ дгъэпытэныр ары.

— Узыр сабыим къыхэбгъэщыным фэшI шIыкIабэ зэрэбгъэфедэрэр уиныбджэгъумэ къысаIуагъ.

— КIэлэцIыкIур къэзгъэ­тэджмэ е зэрэкIорэ шIыкIэр зэз­гъэлъэгъумэ, иузхэм ащыщ­хэр къэсэшIэх. Пытэу ылъэ те­тым удэгущыIэныр нахь IэшIэх.

— УиIофшIэн ущыщы­нэу уахътэ къыхэкIа?

— Адыгэмэ зэраIоу, къэшъуа­кIэ умышIэу джэгум умыкIу. КIэлэцIыкIум ынэгу укIаплъэмэ, IэпыIэгъу узэрэфэхъущтыр, гу­кIэгъу зэрэпхэлъыр къышIэнхэ фае. УгумэкIыщтыр фэ­шъхьаф, ау ущынэу кIэлэцIыкIум земыгъэлъэгъу. «Бэ сшIэрэр» пIоу имыщыкIагъэр цIыфым емыIу.

ГукIэгъум икъежьапI

Шъхьэлэхъо Байзэт медицинэ шIэныгъэхэмкIэ доктор, профессор хъун фэягъэу сэлъытэ, ау шIэныгъэм пылъынэу хъугъэп. Унэгъо дахэ иI.

Ишъхьэгъусэу Асыет медсестрау республикэ сымэджэщым Iоф щешIэ. Пшъэ­шъи 2 зэдапIугъ. Саидэ янэ фэдэу Iоф ешIэ, Фатимэ врач.

Пхъорэлъфи 2 яI. Муратэ Моск­ва дэт апшъэрэ еджапIэм ще­джэ, Данэ кIэлэеджакIу.

ЩытхъуцIэхэр

Б. Шъхьэлахъор СССР-м псауныгъэм икъэухъумэнкIэ иотличник, Адыгэ Республикэм псауныгъэм икъэухъумэнкIэ изаслуженнэ IофышI, Урысыем изаслуженнэ врач, нэмыкI щытхъуцIэхэр иIэх. Лъыр бэрэ зэритыгъэм фэшI Урысыем идонор гъэшIуагъ.

Шъхьэлэхъо лIакъом изэха­хьэ­хэм ахэлэжьэныр, икъоджэ гупсэу Пэнэхэс икъэбархэр къыIотэнхэр шэнышIу фэхъу­гъэх.

Шъхьэлэхъо Байзэт медицинэм ылъэныкъокIэ Адыгеим аужырэ илъэсхэм хэхъоныгъэ инхэр ышIыгъэхэу елъытэ, АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат Iофыгъуабэмэ кIэщакIо зэра­фэхъугъэм шIуагъэу къыхьыгъэм хэшIыкI фыриI.

Мэлылъфэгъум и 2-м Шъхьэ­лэхъо Байзэт ыныбжь илъэс 70-рэ мэхъу. Врач IэпэIасэм, цIыфышIум тыфэгушIо. Ихэгъэгу, иреспубликэ ыгу къафытеозэ зэрэпсэурэр тэшIэ. БэгъашIэ хъунэу фэтэIо. Опсэу, Байзэт! О уишIушIагъэ цIыфхэм алъэ­Iэсы.

ЕмтIылъ Нурбый.