«ЦIыфыр дунаим къызытехъокIэ, щэIэфэ къырыкIощтыр ынатIэ тетхагъ» аIо. Опсэуфэ къини, хъяри, гумэкIыгъуи зэпичызэ, ишэн апсыхьэ.

Нэжъ-Iужъхэм япчъагъэ мафэ къэс нахь макIэ мэхъу. Ахэм гъогу къин къакIугъ, гъабли, зауи, бани зэпачыгъ. Бэ агъэшIагъэр, бэ алъэгъугъэр. Тинахьыжъхэм къяхъулIагъэу ­къаIотэжьхэрэр бэмэ джы ашIошъ хъурэп. Арын фае адыгэ­мэ зыкIаIорэр: «Ахэмыхьагъэрэ къамылъфы­гъэрэ зэфэд». Шъыпкъэ, сэ къизгъэкIырэп ащ фэдэ къинхэр непи цIыф­хэм алъэ­гъунхэу. Ау ти­нахьыжъхэм ягъэсэпэтхыдэхэр ныбжьыкIэхэм зэха­хы­мэ, шIуагъэ го­рэ къыхахы­нэу къысшIошIы. ЛэжьэкIо шIагъом игугъу дахэкIэ ашIы­мэ, уемыхъо­псэн плъэкIырэп. Джащ фэд, дэйкIэ ашIыми гур факIорэп.

Непэ зигугъу къэсшIыщтыр лэжьэкIо хьалэлэу, къыгъэшIагъэм игу­гъу дахэкIэ аригъэшIызэ къэзыхьыгъэ цIыф. Ар къуа­джэу Пэнэ­жьы­къуае щыщэу Джэндэрэ Аслъанчэрый Исмахьилэ ыкъор ары. Ащ ­къыгъэшIэгъэ илъэс 90-м щыIэныгъэ гъогу шIагъо къыкIугъ (Тхьэм джэнэт лъапIэ къырет). IофшIэныр зыригъэжьагъэм къыщыублагъэу сыдым фагъэзагъэми, ыужкIэ мыукIытэжьэу ахэр зэкIэ зэшIуихыгъэх. «Сыд къини зыкъебгъэгъащтэ хъущтэп, — ыIощтыгъэ Аслъанчэрые, — къыбдэхъуфэ ыуж уитын фае. Узыпылъ Iофым гухахъо хэбгъуатэу Iоф пшIэмэ, цIыфхэм уасэ къыпфашIыщт, уалъытэщт, уагъэшIощт».

Аслъанчэрые уахътэу къызхиубытагъэр къиныгъ. Тикъэралыгъошхо ошIэ-дэмышIэу нэмыц техакIохэр къытебэнэгъагъэх. А лъэхъаным Аслъанчэрые гурыт еджапIэм чIэсыгъ. Къуаджэм къыдэнагъэхэм къинэу алъэгъу­рэр зэкIэ Аслъанчэрые ынэгу кIэкIыгъ, бэрэ къыIотэжьыщтыгъэр: «Нэмыц техакIохэр тичылэ къызыдахьэхэм, былымэу унагъохэм ящагухэм адэтхэр зэкIэ ашхыгъэх. Унэхэм такъы­рыкIынкIэ тыщынэщтыгъ, остыгъэр дгъэблэн тыфитыгъэп, шIункIым тыхэсыщтыгъ. Тикъуа­джэ дэсыгъэ урыс унагъоу Сорокинхэр аукIыгъэх. Ащ фэдэ хьэкIэ-къокIэ зекIуакIэр зы­щыгъэгъупшэгъуай».

Зэо ужым нэмыц техакIохэм зэщагъэкъогъэ мэкъумэщ хъыз­мэтыр зэтегъэпсыхьажьыгъэн фэягъэ. Къуаджэм къыдэнэгъэ нэжъ-Iужъхэмрэ бзылъфыгъэ­хэмрэ кIэлэцIыкIухэр ягъусэхэу ащ фэдиз IофшIэныр зэшIуахыщтыгъ. Аслъанчэрые губгъом кIохэрэм ахэтыгъ, пхъэIашэм кIэшIэгъэ цухэм апэ итэу жъуа­гъэ, псыр къафырихьакIыгъ, ылъэкIырэр ышIагъ. Зэошхор текIыгъэу я 9-рэ классыр къызеухым, хы-дзэ флотым къулыкъур щихьыгъ. Къулыкъу ужым охътэ гъэкIэкIыгъэм япшIэнэрэ классыр къыухыжьыгъ. Ащ ыужым техническэ училищэу поселкэу Нефтегорскэ дэтым чIахьи, «мо­торист (дизелист), слесарь-высокомонтажник» зы­фиIорэ сэнэхьатыр зэригъэ­гъотыгъ.

Джэндэрэ Аслъанчэрые сэнэ­хьатэу иIэхэмкIэ чIыпIабэмэ ибригадэ игъусэу Iоф ащишIагъ. Заор Афганистан къыщемы­жьэзэ, ащ IофышIэ кIогъагъэ. Хэгъэгум чIыдагъэр имыIэу къычIэкIи, ащ ычIыпIэ гъэстыныпхъэ шхъуантIэр илъэситфэ цIыфмэ къафычIа­щыгъ. Нэужым Ас­лъанчэрые зипэщэ бригадэм хэтэу краим ипсэупIэхэу Березанскэм, Усть-Лабинскэ, Азовскэм, Ильскэм, Северскэм, Ахтырскэм Iоф ащишIагъ. Илъэс 50-м ехъурэ Iоф ышIагъэу пенсием кIуагъэ, тIысыжьыныр къыримыгъэкIоу, Пэ­нэ­жьыкъое гъомылэпхъэшI комбинатым илъэсипшIэ Iоф щи­шIагъ. Ишъхьэгъусэу Люби а комбинатым бэрэ щылэжьагъ.

Аслъанчэрые шъыпкъагъэ зыхэлъыгъэ, хэти ишIуагъэ ригъэ­кIызэ къэзыхьыгъэ цIыф. Ащ пае ар зы­шIэщтыгъэ цIыфхэм бэрэ игугъу шIукIэ ашIы. «Ащ псапэу ышIагъэм изакъоми, джэнэтым игъогу фызэIухыгъ», — аIо.

Илъэс 50-м ехъурэ хьалэлэу Iоф зэришIагъэр пкIэнчъэ хъугъэп. ИIофшIагъэхэм къакIакIоу къэралыгъом тын лъапIэхэр къыфигъэшъошагъэх. ЛэжьэкIо шIагъом бын-унэгъо дахэ иI. Ежьыррэ ишъхьэгъусэрэ нэбгырищ зэдапIугъ, зэдалэжьыгъ. ЗэкIэ илъфыгъэхэр еджагъэх, унэгъо дахэхэр яIэхэу мэпсэух, цIыфхэм агъэлъапIэх, алъытэх. Аслъанчэрые илъфыгъэхэр Iоф­шIэныр шIу алъэгъоу ыпIугъэх. ЩыIэныгъэм ылъапсэр IофшIэныр арэу зэрэщытыр ахилъхьан ылъэкIыгъ.

Хъодэ Сэфэр. IофшIэным иветеран. Хьалъэкъуай.

Сурэтхэм арытхэр: Джэндэрэ Аслъанчэрый (къулыкъум щы­Iэу тырахыгъ); Аслъанчэ­рыерэ икъорэлъфэу Дамиррэ.