ШэнышIу зэрэхъугъэу, Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ исурэт къэгъэлъэгъуапIэ бзылъфыгъэхэм я Дунэе мафэ фэгъэхьыгъэ зэхахьэ игъэкIотыгъэу щызэхащагъ.

Республикэ сурэт къэгъэлъэ­гъуапIэм ипащэу, зэлъашIэрэ сурэтышIэу, архитекторэу Бырсыр Абдулахь Iофтхьабзэр пэублэ гущыIэкIэ къызэIуихыгъ. Зэхахьэм хэлажьэхэрэм, бзылъфыгъэхэм къафэгушIуагъ.

Адыгэ Республикэм исурэтышIхэм я Союз ипащэу Елена Абакумовам къэгъэлъэгъоным изэхэщакIохэм яшIушIагъэ осэ ин фишIыгъ. Бзылъфыгъэм щы­Iэныгъэм чIыпIэу щыриIэр хэгъэ­гум зэрэщагъэлъапIэрэр къыхигъэщыгъ, ащ иобраз къэгъэлъэ­гъогъэным фэшI сурэтышIхэм шIыкIабэ къагъотэу ылъытагъ.

СурэтышI цIэрыIоу Борис Воронкиным икIэлэцIыкIугъор ыгу къыгъэкIыжьызэ, 1948-рэ илъэсым еджапIэм зэрэкIогъагъэр, пшъэшъэжъыехэм зызэрафапэщтыгъэм, шъхьацыр зэгъэфагъэу еджэпIэ щагуми зэрэдэтыщтыгъэхэм, нэмыкIхэм къатегущыIагъ. — Творчествэм упылъ зыхъу­кIэ, плъэгъурэр зэогъапшэ, зэфэ­хьысыжьхэр ошIых. ЩыIэныгъэм къыхэхыгъэ сурэтхэр псэ апытэу къыбдэгущыIэхэу къыпщэхъух, — къыIуагъ Борис Воронкиным.

ЗэхэщакIохэм ягупшысэхэр

Бзылъфыгъэр художественнэ творчествэм зэрэхэщагъэм къэгъэлъэгъоныр фэгъэхьыгъ. Живописым, графикэм, скульптурэм, бгъэфедэн плъэкIыщт искусствэм яхьылIэгъэ сурэтхэу къагъэлъагъохэрэр культурэмкIэ министерствэм исурэт къэгъэлъэгъуапIэ ифонд къыхахыгъэх. Республикэм ипрофессиональнэ сурэтышIхэм, Урысыем исурэтышIхэм я Союз хэтхэм, Адыгэ къэралыгъо университетым искусствэхэмкIэ и Институт, Адыгеим искусствэхэмкIэ иколледж якIэлэегъаджэхэм, студентхэм ашIыгъэх.

Бзылъфыгъэм лъытэныгъэу фашIырэр, бзылъфыгъэмрэ щы­Iэныгъэмрэ язэпхыныгъэ сурэт­хэмкIэ къаIуатэ ашIоигъоу зэ­хэщакIохэм гупшысэу ашIыгъэм уегъэгъуазэ.

УсакIохэр, сурэтышIхэр…

Бзылъфыгъэм фэмыусэгъэ тхэкIо цIэрыIо дунаим тетэпщтын. УсакIомрэ композиторымрэ зэдаусыгъэ орэд анахь дэгъухэр ным, бзылъфыгъэм иобраз, шIулъэгъум афэгъэхьыгъэх.

Урысыем изаслуженнэ артисткэу, Адыгеим инароднэ артисткэу Шъэожъ Розэ исурэт Къуанэ Аслъан ышIыгъ. Сурэтыр щыIэныгъэм иIотакIу. Шъэожъ Розэ «О унитIу», «Синан», зыфиIохэрэм анэмыкI къымыIуа­гъэми, орэдыIо цIэрыIоу дунаим щашIэ. Тхьабысымэ Умаррэ Жэнэ Къырымызэрэ зэдаусыгъэ орэдхэм тамэ язытыгъэ Шъэожъ Розэ исурэт гукIэ удэгущыIэ пшIоигъоу охъу.

Адыгэ бзылъфыгъэм ищыIакIэ ехьылIэгъэ сурэтхэр бэ мэхъух. Адыгэ шъуашэр зыщыгъ бзылъфыгъэм уеплъызэ лъэпкъым къыкIугъэ гъогур зэфэпхьысы­жьы зыхъукIэ, адыгэр адыгэу дунаим къызэрэщыхъугъэр, ичIыгу зэрэфэшъыпкъэр гум къылъэIэсы.

Унагъор зэкIужьэу зэрипIурэм дакIоу, адыгэ бзылъфыгъэм Iашэр къыштэн, заокIэ пыйхэм апэуцун фаеуи бэрэ уахътэ къыхэкIыгъ.

Р. Цырмэм исурэтэу «Тыргъэтау» зыфиIорэм уеплъызэ, адыгэ бзылъфыгъэм щыIэны­гъэр, творчествэр къызэрэгурыIохэрэм уягупшысэ. Iашэр бзылъфыгъэм къыштэныр къызыхэкIыгъэми уигъэрэхьатырэп. Бзылъфыгъэр творчествэм, унагъом ащытлъэгъу тшIоигъоми, Iашэр зэриIыгъым упчIэхэр къегъэтэджых.

СурэтышI цIэрыIоу Гъогунэ­къо Мухьарбый ным исурэтэу ышIыгъэм, сабыимрэ нымрэ ятеплъэ узыIэпащэ. Бзылъфыгъэм щыIэныгъэр лъигъэкIуатэзэ, сабыир ылъэ тырегъэуцо…

Абрэдж Гощэфыжь исурэтхэмкIэ дунаим щызэлъашIэ. Къэгъэлъэгъоным къэкIогъэ ныбжьыкIэхэм искусствэм ехьы­лIэгъэ къэбар гъэшIэгъонхэр къафиIотагъэх. Искусствэм иветеранэу Эдуард Овчаренкэри культурэм иIофышIэхэм гущыIэгъу афэхъугъ.

ЩыIэныгъэм фэуджых

Адыгэ шъуашэр щыгъэу пшъа­шъэр купым хэтэу къызэрэшъо­рэр Бырсыр Абдулахь ышIыгъэ сурэтым хэолъагъо. Къашъомрэ лъэпкъ шэн-хабзэхэмрэ язэпхыныгъэхэр зэрэзэдиштэхэрэм уегъэгушIо.

Бырсыр Абдулахь журналистхэр, искусствэм пылъхэр къэгъэлъэгъоным фэгъэхьыгъэ сурэтыкIэхэм ащигъэгъозагъэх. «Къэгъагъ Iэрамхэр сурэтышI­хэм ашIыныр лъэшэу агу рехьы», — къыIуагъ А. Бырсырым.

Тыгъэм инэбзыйхэм зафэзыщэирэ пшъэшъэжъыем, ныбжьыкIэхэм ящыIэныгъэ сурэтхэмкIэ къегъэлъагъо Елена Абакумовам.

Ю. Кириченкэм, Л. Синявскаям, нэмыкIхэм ятворчествэ бзылъфыгъэм ищыIакIэ, тыкъэзыуцухьэрэ дунаим идэхагъэ афэгъэхьыгъ.

М. Тыгъужъым исурэтэу «Адыиф» зыфиIорэми бэмэ уарегъэгупшысэ. Пшъашъэр шым къефэхыгъ, кIалэр ащ ыпашъхьэ щыт, шыри чэфынчъэу нэплъэгъум къефэ…

Сурэтым уигъэгушIорэп, шIулъэгъу къабзэм щыIэныгъэм гъэшIэ кIыхьэ зэрэщимыгъотыгъэм, кIэлэ ныбжьыкIэм ыгу ихъыкIырэм, усэу зэхилъхьа­гъэм уягупшысэ.

ЕплъыкIэхэр

Адыгэ шъуашэхэр, лъэпкъ тхыпхъэхэр зышIырэ Гумэ Ларисэ къэгъэлъэгъоныр шIогъэшIэгъон.

— Сурэтхэр дахэх, бзылъфыгъэм, ныбжьыкIэхэм ящыIакIэ, тыкъэ­зыуцухьэрэ дунаим итеплъэ къа­хэогъэщы. СиIофшIэн щызгъэфедэн слъэкIыщт шIыкIэ­шIу­хэр къэгъэлъэгъоным хэслъэ­гъуа­гъэх, — къытиIуагъ Гумэ Ларисэ.

Мэфэхьаблэ къикIыгъэ ГутIэ Рэмэдан сурэтышIхэм янэIуас. Бырсыр Абдулахь, Гъогунэкъо Мухьарбый, Къуанэ Аслъан, нэмыкIхэм щыIэныгъэм къыхахыгъэ сурэтхэр Р. ГутIэм шIогъэшIэгъоных.

Студентхэм къэгъэлъэгъоныр агу рихьыгъ, яныбджэгъухэм къэбарыр алъагъэIэсыщт. ЗэпшъэшъэгъуитIумэ сурэтхэм къараIолIагъэм къыхэтхыгъэр бзылъфыгъэм щыIэныгъэр къызэригъэдахэрэр ары.

ЗэхэщакIохэм тафэраз, сурэт­хэм тафызэплъэкIыжьызэ, къэгъэлъэгъуапIэм тыкъычIэ­кIы­жьыгъ.

ЕмтIылъ Нурбый.