Гъэтхапэм и 10-м хъарзынэщхэм я Мафэ хагъэунэфыкIыгъ. Ахэм ачIэлъ документхэм осэшхо яI, къэралыгъоми, лъэпкъхэми гъогоу къакIугъэм уащагъэгъуазэ. ЛIэшIэгъубэ тешIагъэми, лIэуж пчъагъэ дунаим къытехъуагъэми, хъарзынэщым узычIахьэкIэ хъугъэ-шIэгъэ чыжьэхэр уапашъхьэ къырегъэуцох.

МэфэкI мафэм ехъулIэу Адыгэ Республикэм хъарзынэщ IофхэмкIэ и ГъэIорышIапIэ зэхэ­сыгъо щы­Iагъ. ИкIыгъэ илъэсым республикэм ит хъарзынэщхэм яIофшIэн зэрэзэхащагъэр зэфахьысыжьыгъ. Iофтхьабзэм ипэублэ ГъэIорышIапIэм ипащэу Къулэ Саидэ къекIолIагъэ­хэм шIуфэс къарихыгъ ыкIи мэфэкIымкIэ къафэгушIуагъ. Iофэу ашIэрэм мэхьанэ ин зэриIэр, тарихъым иухъумакIохэу зэрэщытхэр къыхигъэ­щыгъ. ЫпэкIи яIофшIэн зэрифэшъуа­шэу зэхащэнэу, гъэхъэгъэшIу­хэр ашIынхэу къафэлъэIуагъ.

[caption id="attachment_88693" align="aligncenter" width="800"] БрантI Азэмат.[/caption]

Нэужым республикэм ихъарзынэщхэм яIофшIэн зэрэзэхащагъэм изэфэхьысыжьхэр къы­шIыгъэх Гъэ­IорышIапIэм иупчIэжьэгъу шъхьаIэу, культурэмкIэ заслуженнэ IофышIэу Къэ­зэнэ МулиIэт. Ащ къызэри­IуагъэмкIэ, икIыгъэ илъэсым пандемием ыпкъ къикIыкIэ къин хэтыгъэхэми, пэIудзыгъэ шIыкIэм тетэу яIофшIэн зэхащагъ. Пшъэрылъ шъхьаIэу яIэхэм ащыщ документхэр къэралыгъо ухъумэным фэгъэ­хьазыры­гъэн­хэр. Мыщ епхыгъэу районхэм Iоф зэрашIэрэм Къэзэнэ МулиIэт къыщыуцугъ. Къихьэгъэ илъэсым пшъэрылъэу зыфагъэу­цужьыхэрэм Iоф­тхьабзэм къе­кIолIагъэхэр атегущыIагъэх.

2021-рэ илъэсыр пштэ­мэ, республикэм ит хъарзы­нэщхэм организацие 331-мэ Iоф адашIэ. ИкIыгъэ илъэсым ГъэIорышIапIэм иэксперт-уплъэкIун комиссие гъэIорышIэн документацие 6393-мэ япхыгъэ описи 155-рэ, унэе зэхэтыкIэмкIэ 128-рэ, номенклатурэм епхыгъэу 42-рэ ыкIи делопроизводствэмкIэ Iоф зэрашIэщтым епхыгъэ инструкцие 18 агъэцэкIагъ. Унэшъо шъхьаф пылъэу организацие зэфэшъхьафхэм ядокументхэр къаухъумэх. ГущыIэм пае, федеральнэ тхьапэхэр илъэс 15-рэ, рес­публикэ тхьапэхэр илъэси 10, муниципальнэхэр илъэситфэ ежь организациехэм ащаIыгъын­хэ фае, нэужым ахэр хъар­зынэщым къахьы­жьых ыкIи ащ чIэлъых.

[caption id="attachment_88695" align="aligncenter" width="800"] Зарема Исакова.[/caption]

Тарихъыр къызэтегъэнэгъэнымкIэ, ныбжьыкIэхэм ар алъы­гъэ­Iэсыгъэ хъунымкIэ хъарзы­нэщхэм мэхьанэшхо яI. Лъэныкъо пчъагъэхэмкIэ Iоф ашIэ, апэрэмкIэ документхэр гъэIо­рышIапIэ­хэм къаратыжьых, ахэр зэдадэх, егъашIэм чIэлъынхэу агъэхьазырых. Ащ нэмыкIэу унэе фонд яIэу, республикэм ицIыф цIэрыIохэм ящыIэныгъэ гъогу епхыгъэ тхыгъэхэр, сурэтхэр чIэлъых. ГущыIэм пае, апэ­рэ секретарэу Бэрзэдж Нухьэ, апэрэ президентэу Джарымэ Аслъан, УФ-м инароднэ сурэты­шIэу Къат Теуцожь ыкIи нэмыкIыбэмэ афэгъэхьыгъэхэр унэе хъарзынэщым чIэлъых. Ахэм яюбилей къэсы зыхъукIэ тхыгъэхэр агъэхьазырых, къэгъэлъэгъонхэр ашIых.

— Хъарзынэщым чIэлъхэр къызэрэтыухъумэщтхэм тынаIэ тет. ЛIэшIэгъу пчъагъэкIэ узэ­кIэIэбэжьмэ аIыгъыгъэ доку­мент­хэр непэ къэтштэжьын амал тиI. Тарихъыр зэзыгъашIэ зышIоигъоу, джащ фэдэу документ горэ зищыкIэгъэ цIыфхэр къытэуалIэх. Ахэм ящыкIагъэр ятэгъэгъоты, справкэхэр зыщяттыщт, зыщеджэнхэ алъэкIыщт кабинет шъхьафхэр учреждениякIэм тыкъызыкIожьыгъэм къы­щегъэжьагъэу тиIэ хъугъэ, — еIо Къэзэнэ МулиIэт.

Адыгеим щызэлъашIэрэ къэралыгъо ыкIи общественнэ IофышIэшхоу Пэнэшъу Руслъан псаоу щыIагъэмэ мэзаем и 17-м ыныбжь илъэс 80 хъущтыгъэ. Ащ ишIэжь фэгъэхьыгъэ къэгъэ­лъэгъон къызэIуахыгъ. Дунаим зехы­жьым ащ фэгъэхьыгъэ тхыгъэу, медалхэу, сурэтэу иIэхэр АР-м и Лъэпкъ хъарзынэщ къыратыжьыгъэх.

Ащ ипащэу БрантIэ Азэмат къызэриIуагъэмкIэ, цIыфыр щымыIэжьыми иIофшIагъэ, игъэ­хъагъэхэр агъэкIодхэрэп. КъыткIэхъухьэрэ лIэужхэм тарихъыр арагъэшIэным лъэшэу анаIэ тет. ТарихъымкIэ факультетым истудентхэм илъэс къэс практикэ щахьы, гъэтIылъыпIэхэр арагъэ­лъэгъух, Iоф арагъашIэ. Анахь чанхэр IофышIэ къырагъэблагъэх. БэмышIэу учреждениякIэм къэ­кощыжьыгъэх. Ар къати 7-у зэтет. АпэритIум Iоф щызышIэ­хэрэр чIэсых, конференц ыкIи зыщеджэхэрэ зал, справкэхэр зыщаратыхэрэр хэтых. Адрэхэм документхэр ачIэлъых. Мыщ къырахьылIэхэрэр зэрифэшъуа­шэу обработать ашIых. Дизенфекцие зыщашIырэ кабинетым тхьапэр чIахьэ, ащ зычIэлъы­хэкIэ, гъунэгъу кабинетым пол­кэхэм атыралъхьэх, агъэгъу­шъых, язытет дэймэ тхьэпэ зы­рызэу агъэкIэжьых.

[caption id="attachment_88692" align="aligncenter" width="800"] КIуашъ Абрек.[/caption]

Лъэпкъ хъарзынэщым джырэкIэ документ зэфэшъхьаф мин 300-м ехъу щаIыгъ. Анахь осэ ин зиIэ мин 15-м ехъу чIэлъ. Хъарзынэщым чIэлъ материалхэмкIэ Мыекъуапэ фэгъэхьыгъэ тарихъыр зэрэщытэу уугъо­ин плъэкIыщт. Джащ фэдэу революцием ыпэкIэ яIэгъэ документхэри чIэлъых.

Анахь гъэшIэгъоныр метрическэ тхылъхэр арых. 1862-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 1921-рэ илъэсым нэс къалэм къыщыхъугъэхэр, къыщызэрэщагъэ­хэр ыкIи зидунай зыхъожьыгъэ­хэр мыщ дэтых.

Хъарзынэщым къекIуалIэрэ пэпчъ шъэфыбэ къыфызэIухыгъэ мэхъу. Тхьапэхэр зэпыригъа­зэхэзэ, тиреспубликэ, тихэгъэгу тарихъ гъогоу къакIугъэр ащ ынэгу къыкIэуцо. Хъарзынэщхэм яIофшIэн осэнчъэу щыт, кIэзы­гъэ ямыIэу документхэр къау­хъумэх, ахэм къэбарэу арытхэр цIыфхэм алъагъэIэсых. Тари­хъыр къаухъумэ.

ДЕЛЭКЪО Анет. Сурэтхэр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъэх.