Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэр республикэм игъэкIотыгъэу щэкIох.

Адыгэхэр итэкъухьагъэхэу дунаим щэпсэух нахь мышIэми, яшэн-хабзэхэр, Iэпэщысэхэр къаухъумагъэх, щыIэныгъэм щылъагъэкIотагъэх.

2020-рэ илъэсым культурэм, искусствэм яхьылIэгъэ зэхэхьэ 20 фэдиз Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ зэхищагъ. Фестивальхэр, пчыхьэзэхахьэхэр, сурэт къэгъэлъэ­гъонхэр, нэмыкIхэри цIыфхэм ашIогъэшIэгъоныгъэх.

IэпэIасэхэм яшIушIагъэхэр

Мыекъуапэ ипчэгу шъхьаIэу В. И. Лениным ыцIэ зыхьырэм лъэпкъ IэпэIасэхэм яIофшIагъэ къызыщагъэлъагъом, тагъэгушхуагъ.

Урысыем, Адыгеим, Ингушетием культурэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу ШъэуапцIэкъо Аминэт зэхэщэкIо купым хэтхэм къащытхъугъ. Ащ анахьэу ынаIэ зытыридзагъэр лъэпкъ шIэжьыр IэпэIасэхэм яIофшIагъэ къызэрэхэщырэр ары.

Пэсэрэ лъэхъаным къыщегъэжьагъэу адыгэмэ IэшIагъэу яIэр зэхахьэм къыщагъэлъэгъон алъэкIы. Адыгеир къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъурэм ипэгъокI фестивалыр дунэе зэхэхьэшхом фэдгъэдагъ.

Унагъом ищыкIэгъэ Iэмэ-псымэхэр, адыгэ шыум ишъуашэ щыIэныгъэм зэрэхэмыкIуакIэрэр, адыгэ лъэпкъ шъуа­шэр, фэшъхьафхэри лъэгъупхъэх.

ОсэшI купым тхьамэтагъор щызезыхьэу, Адыгэ Республикэм изаслуженнэ сурэтышIэу Хъуажъ Рэмэзан къытиIуагъ IэпэIасэхэм яIофшIагъэ дунэе мэхьанэ иIэу къызэрагъэлъа­гъорэр.

Адыгэхэр итэкъухьагъэхэу дунаим щэпсэух нахь мышIэми, яшэн-хабзэхэр, Iэпэщысэхэр къаухъумагъэх, щыIэны­гъэм щылъагъэкIотагъэх. Тэхъутэмыкъое районым къикIыгъэ Дыды Фатимэ нысэщэ джэгум щыщ едзыгъохэр IупкIэу къыгъэлъэгъуагъэх. Пчы паIор, дэжъые бэщыр, пчым паIор зэрэпалъхьэщтыгъэр, нысащэм хьатыякIом мэхьанэу щыриIэр, нысэищ орэдым диштэрэ лъэпкъ Iэмэ-псымэхэр, фэшъхьафхэри къыгъэлъагъохэзэ, тызыгъэгъозэрэ къэбархэр къыIотагъэх.

Адыгэ шъуашэр зыдыхэрэ Боджэкъо Бэлэрэ Цурмыт Рузанэрэ яIофшIагъэхэр фестивалым имызакъоу Адыгэ Респуб­ликэм и Къэралыгъо филармоние, Мые­къуапэ щыкIорэ мэфэкIхэм ащытлъэгъу­гъэх.

Лъэпкъ шъуашэр

— Тилъэпкъ ишъуашэ идэхагъэ дунаим щашIэ, — игупшысэхэр къытфеIуатэх Боджэкъо Бэлэ. — СиIофшIэн сшIогъэшIэгъон. ЦIыфыбэ къытIокIэ, ялъэIухэр афэтэгъэцакIэх.

Унагъом ищагу, унэр

Красногвардейскэ районым щыпсэурэ ЛIышэ Ахьмэд иIофшIагъэ Москва, Мые­къуапэ, фэшъхьафхэм къащигъэлъэ­гъуагъ. Адыгеим имэфэкI ехъулIэу ышIыщтхэм ягупшысэ.

ПхъэкIычыр, шыкIэпщынэр, унагъом ищыкIэгъэ пкъыгъохэр иIофшIагъэхэм ахэтэлъагъох. Адыгэ унагъом ищагу дахэу зэгъэфагъэу сурэтхэмкIэ, IэшIагъэхэмкIэ къызэригъэлъагъорэр зэдгъэ­пшэщтыр тшIэрэп.

— Адыгэр адыгэу зэрэпсэурэр ищагу гъэпсыкIэу иIэмкIэ къыгъэлъэгъон ылъэкIыщт, — еIо ЛIышэ Ахьмэд. — Пхъэм хэсшIыкIыхэрэр лъэпкъэу сызыщыщым итарихъ, шэн-хабзэхэм ясэпхых.

Битэ Азэрэ Джарымэкъо Зурыетрэ яIэшIагъэхэри зэхахьэхэм бэрэ ащытэлъэгъух. ШIухьафтын пшIын плъэкIыщт пкъыгъохэр дахэх, лъэгъупхъэх, лъэпкъ шIэжьым къыпкъырэкIых.

СурэтышIхэр, гупшысэхэр

Нэм ылъэгъурэр гум шъхьапэ зэрэфэхъурэр адыгэ гущыIэжъхэм ащызэхэтэхы. Бырсыр Абдулахь, Къат Теуцожь, Къуанэ Аслъан, Хъуажъ Рэмэзан, фэшъхьафхэм ясурэтхэр музейхэм, еджапIэхэм, сурэт къэгъэлъэгъуапIэхэм ащытэлъэгъух.

Къуаджэм щыпсэурэ нахьыжъхэм язэIукIэ, упчIэжьэгъу зэфэхъухэрэм ясурэтхэр Къат Теуцожь зыми фэмыдэхэу ышIыгъэх. Бырсыр Абдулахь Сирием, Адыгеим ащыпсэухэрэм яшэн-хабзэхэр сурэтхэм къащегъэлъагъох.

Гуащэм, нысэм, унагъом исабыйхэм язэдыщыIакIэ Къуанэ Аслъан къыгъэлъа­гъозэ, сурэтым псэ къыпегъакIэ, щыIэныгъэм куоу ухещэ.

Хъуажъ Рэмэзан нахьыбэрэмкIэ исурэт­хэр пхъэм хешIыкIых. Унагъом иIофшIакIэ, шэн-хабзэхэр гум ихъыкIыхэрэм адештэх. Сурэт пэпчъ екIолIэкIэ хэхыгъэ фешIы. Адыгэ лIыжъым, кIэлэцIыкIум дунаир зэралъэгъурэр сурэтым къыхэщы.

ЩысэшIухэр

IэпэIасэхэу Сетэ Сафиет, Абрэдж Гощэфыжь дунаим щашIэх. НыбжьыкIэхэр рагъаджэх, шIумрэ дэхагъэмрэ афагъасэх.

Iэшъынэ Муминат Гъобэкъуае щигъэ­сэгъэ ныбжьыкIабэ республикэм изэ­нэкъокъухэм ахэлажьэ.

МэфэкIым фэгъэхьыгъэх

Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ изэхахьэхэм Адыгеир къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ унашъохэр щырахъухьагъэх.

ШъэуапцIэкъо Аминэт къыIуагъ Адыгеим итарихъ фэгъэхьыгъэ фильмыр зэрэтырахыщтыр, республикэм и Лъэпкъ музей итарихъ ехьылIэгъэ каталогыр зэрагъэхьазырырэр. Адыгеим икъэралыгъо гъэпсыкIэ къизыIотыкIырэ альбомэу сурэтхэмкIэ гъэкIэрэкIагъэр дунаим щалъэгъущт.

2018-рэ илъэсым Адыгеим икъэралыгъо гъэпсыкIэ илъэси 100 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэу Iофтхьэбзэ шъхьаIэхэу зэхащэщтхэр агъэнэфагъэх. ЗэхэщэкIо купым итхьаматэр Урысые Федерацием и Правительствэ и Тхьаматэ игуадзэу Д. Н. Чернышенкэр ары. ЗэхэщэкIо купым итхьаматэ игуадзэр Адыгэ Рес­публикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат.

МэфэкI зэхахьэхэр республикэм зэрэщылъыкIуатэхэрэм шъуащыдгъэгъо­зэщт.

ЕмтIылъ Нурбый.