ЩыIэх цIыфхэр IофшIагъи, гъэхъагъи мымакIэу яIэхэу, ау а зэпстэумэ ягугъу пшIыныр ямыкIасэу. Ахэм ащыщ зигугъу къэтшIыщтыр. Июбилееу къэблагъэрэм фэшI гущыIэгъу дашIыныр ыдагъэп, «цIыф ымышIэрэ сшIагъэп» ыIуагъ.

Хъут Юрэ Теуцожь районым ит къуаджэу Гъобэкъуае 1941-рэ илъэсым къыщыхъугъ. Гурыт еджапIэм ыуж ар Тбилиси икъэ­ралыгъо университет чIэхьагъ. Ащыгъум аущтэу чыжьэу ихэку зыIокIым, ар зэгъогогъу зэрэмыхъущтыр, нахь чыжьэуи щыIэныгъэм зэрихьыщтым егупшысэгъагъэп. Биофизик сэнэхьат ащ къыщызэригъэгъотыгъ. Дэгъоу зэреджагъэм, Iофым сыдигъокIи зэримыгъэ­шъхьахырэм яшIуагъэкIэ къэ­нэжьынышъ а еджэпIэ дэдэм щылэжьэнэу рагъэблэгъагъ, ау ар ымыштэу Адыгеим къыгъэзэжьыгъ.

Къызщыхъугъэ къуаджэм игъунэгъу Къунчыкъохьаблэ иIоф­шIэн щыригъэжьэгъагъ, физи­кэмкIэ ригъаджэщтыгъэх, ау дзэ къулыкъум кIуи къызегъэ­зэжьым икъуаджэ иIофшIэн щыпидзэ­жьыгъ. Ащ идиректор игодзагъ, нэужым а еджэпIэ дэдэм, Къунчыкъохьаблэ, къуты­рэу Шевченкэм адэтхэм япэ­щагъ.

Юрэ ишIэныгъэ хигъэхъоныр, кIэу зыгорэ къызIэкIигъэхьаныр сыдигъокIи икIэсагъэу аIо. Ащ ишыхьат 1981-рэ илъэсым Мос­ковскэ къэралыгъо лингвистическэ университетэу Морис Торез ыцIэ зыхьырэм португальскэ бзэмкIэ курсхэр къызэрэщиухыгъэр. А лъэхъаным ар жъугъэу зэрагъа­шIэрэ бзэхэм ащыщыгъэп, псынкIэу къыпIэкIэхьанэуи щытэп. Ащ нэмыкIэуи Юрэ грузиныбзэ зэригъэшIэгъагъ.

Иныдэлъфыбзэ адыгабзэм имызакъоу, ащ фэдиз бзэ зышIэрэ кIэлэегъаджэм, ащыгъум партийнэ IофшIэными опыт щыриIэ хъугъагъэ, хэгъэгум дип­ломатическэ пшъэрылъ фи­шIыгъ. Курсхэр къызэриухыгъэ­хэм тетэу ар Мозамбик къэралыгъом Iоф щишIэнэу агъэ­кIуагъ.

Бзэ зэфэшъхьафхэр зэри­шIэхэрэр, зэхэщэкIо IэпэIасэу зэрэщытыр, партийнэ Iофым хэшIыкI зэрэфыриIэр къыдалъы­ти, къалэу Келимане хэхьэрэ провинциеу Замбезия зыфи­Iорэм агъэкIуагъ. Юрэ ыпэкIэ Советскэ Союзым икIыгъэу зы нэбгыри мыщ щыIагъэу щытыгъэп, ежь апэрагъ. IофшIэкIо куп зэхищэнышъ, нэужым щылэжьэнэу къэкIощтхэм гъогур къафызэIуихын, зэпхыныгъэр ыгъэпытэн фэягъэ.

УзфэмынэIосэ къэралыгъом, етIани ащ ичIыпIэу «цивилизацие» гущыIэр джыри зынэмысыгъэм ащ фэдэ пшъэрылъыр щыпхырыпщыныр IэшIэхэу зэрэщымытыр къэшIэгъуаеп. А лъэхъаным джы техническэуи, нэмыкIэуи амалэу тIэкIэлъхэм афэдэ щыIагъэп. Арэу щытми, Юрэ пшъэрылъэу иIэр ыгъэцэкIагъ. Провинцием ар илъэситIурэ къэтыгъ, физикэмкIэ егъэджэн программэм изэхэ­гъэуцонкIэ просвещениемкIэ министрэм иупчIэжьэгъугъ, ащ дакIоу а предметымкIэ еджапIэм щыригъаджэщтыгъэх. А зэпстэумэ анэмыкIэуи провинцием икультурэ изегъэушъомбгъункIэ IэпыIэгъу афэхъугъ, спорт Iоф­тхьабзэхэр афызэхищэхэзэ, а лъэныкъомкIи адеIагъ.

Тыдэ щыIэми иIофшIэн хэшIыкI фыриIэу зэригъэцэкIагъэм, хэт фэдэрэ цIыфи жабзэ къыдигъотын, гурыIон, купэу зыхахьэрэм зыригъэштэн ылъэ­кIынэу зэрэщытым ишыхьат мы къэралыгъом ащ тетэу лъэныкъо зэфэшъхьафыбэ зэдихьызэ Iоф къызэрэщишIагъэр.

ИлъэситIурэ мыщ къызэтым ыуж ихэгъэгу къыгъэзэжьын гу­хэлъ иIагъ, ау ежь зэриIоу хъугъагъэп. Джыри зы илъэсрэ Iоф къышIэнэу къагъэнагъ, ау къалэу Келимане къыдащыжьи, Мапутэ къащэжьыгъагъ. Мозамбик гъэсэныгъэмкIэ и Министерствэ упчIэжьэгъоу иIагъ. А лъэхъаным ащ и Президентыгъэ Машел Самор щэгъогогъурэ ригъэблэгъагъ.

Юрэ ыпэкIэ зэдэгущыIэгъу горэм къыщиIогъагъ Мозамбик къызэтым иуахътэ гъэшIэгъонэу зэрэкIощтыгъэр, цIыф зэфэшъхьафыбэмэ зэраIукIагъэр, къиныбэ ыпэ къэкIыгъэми, шIуа­гъэу къыхихыгъэр зэрэмымакIэр. Арэу щытми хымэ къэралы­гъоу зыдэщыIэм ыгу илъыгъэп, къыгъэзэжьыным ренэу егу­пшы­сэщтыгъ. А лъэхъаным дипломатическэ IофшIэныр лъигъэ­кIотэнэуи амал имыIагъэу щы­тыгъэп, ау ащи фэягъэп.

Къызегъэзэжьым икъоджэ гупсэу Гъобэкъуае игурыт еджа­пIэ чIэхьажьыгъ. Ащ лъыпытэуи ащ ипэщэ IэнатIэр къыратыгъ. Илъэсищырэ ащ Iутыгъэу Мые­къуапэ къагъэкIожьыгъ ыкIи 1997-рэ илъэсым нэс АР-м гъэсэныгъэмкIэ иминистрэ игуа­дзэу Iоф ышIагъ.

Ащ ыуж ар хэдзынхэмкIэ Гупчэ комиссием зыхэхьагъэр. 1998-рэ илъэсым ащ итхьаматэ игуадзэу агъэнэфагъ, 2002-м тхьаматэу хадзыгъ, 2012-рэ илъэсым нэс а IэнатIэм Iутыгъ. КъыгъэшIагъэм инахьыбэр гъэсэныгъэм исистемэ ритыгъэ нахь мышIэми, хэдзынхэм егъа­шIэм ахэтыгъэм фэдэу, Хъут Юрэ ыцIэ ащ рапхыныр ары къызхэкIыгъэр.

Юрэ «Народнэ гъэсэныгъэм и Отличник», Адыгеим итын анахь лъапIэу «Адыгеим и Щытхъузехь», АР-м и Къэралыгъо Совет – Хасэм итамыгъэу «Закон. Пшъэрылъ. ЦIыфыгъ» зыфиIохэрэр къыфагъэшъошагъэх, нэмыкI тынхэмкIэ мызэу, мытIоу къыхагъэщыгъ, къызщыхъугъэ къуаджэу Гъобэкъуае ицIыф гъэшIуагъ.

Гъэтхапэм и 1-м ащ ыныбжь илъэс 80 мэхъу. ЩыIэныгъэ гъогу гъэшIэгъон, хъугъэ-шIагъэ­хэмкIэ баеу ащ къыкIугъ. КъыдеIэн, лъызгъэкIотэн, къыкъоуцон имыIэу, ежь-ежьырэу, ыкIуачIэкIэ, ишIэныгъэкIэ, Iоф­шIэным шIулъэгъоу фыриIэмкIэ зыцIэ зыфэзышIыжьыгъэхэм ар ащыщ. ЦIыфыр пэщэ IэнатIэм IукIыжьэу, пенсием зыкIокIэ нахьыпэкIэ къэзыуцухьэщтыгъэ­хэм янахьыбэм ащэгъупшэжьы аIо. Юрэ ахэм ащыщэп. Сыд фэдэ IэнатIэ Iутыми цIыфыгъэр зэрэчIимынагъэр, ныбджэгъу дэгъоу, Iахьыл гукIэгъоу зэрэщытыгъэр ащ къеушыхьаты.

Къиныби ищыIэныгъэ къыхэфагъ, ау ыгу кIодыгъэу, чэфынчъэу зыми ригъэлъэгъугъэп, къызхигъэщыгъэп, ау о гумэкIыгъо уиIэу уетхьаусыхылIэмэ, угу зыгъэрэхьатын къыуиIо­шъущт. ЦIыфэу зышIэхэрэм зэкIэми ар къыкIагъэтхъы. Пхъэшагъэ зы­хэлъ пэщагъэу, уипшъэрылъхэр икъоу умыгъэцакIэхэмэ къып­шIомыкIыщты­гъагъэу, ау ащ дакIоуи коллективыр зэгуригъэ­Iон, ежьыри затыримыIэтыкIэу захигъэ­­кIокIэн, нэбгырэ пэпчъ игу­къауи, игушIуагъуи дигощын ылъэ­кIыщтыгъэу аIо.

Пхъэшагъэм дакIоуи Юрэ сэмэркъэушхо хэлъ, удэгущыIэ зэпытыгъэкIи уемызэщынэу щыт. Жъи, кIи, цIыф къызэрыкIуи, пэщэ IэнатIэм Iути жабзэ къыздимыгъотышъун щыIэпын фай, купэу зыхахьэрэм чэф къыхэзылъхьэрэ цIыф.

Юрэ ащ тетэу нэшIо-гушIо зэпытэу, ипсауныгъэ къыщымкIэу, ыгу къихьэрэр къыдэхъоу джыри илъэсыбэ къыгъэшIэнэу тыфэлъаIо, июбилееу къэблагъэ­рэмкIэ тыфэгушIо!

Ныбджэгъу куп.