Тыгъуасэ АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм искусствэхэмкIэ я Къэралыгъо музей ипащэу Александр Седовым IукIагъ. ЗэдэгущыIэгъум хэлэжьагъ АР-м культурэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юрэ.

ТапэкIэ зэрэзэдэлэ­жьэщтхэм, Темыр КавказымкIэ музеим и Къутамэ республикэм икультурнэ ыкIи общественнэ щыIакIэ зэрахэлэжьэщтым, къэгъэ­лъэгъонхэр зэрэзэхащэщтхэм лъэныкъуитIур атегущыIагъ.

ХэушъхьафыкIыгъэу къу­тамэм изэтегъэуцон ыкIи хэхъоныгъэхэр егъэшIы­гъэнхэм Кушъу Нэфсэт иIа­хьэу хилъхьагъэм игугъу ашIыгъ. Щылэ мазэм ар дунаим зехыжьым, рес­пуб­ликэм чIэнэгъэшхо зэ­ри­шIыгъэр АР-м и ЛIы­шъхьэ къыхигъэщыгъ.

Кушъу Нэфсэт КъокIыпIэ лъэпкъхэм искусствэ­хэмкIэ я Къэралыгъо музей Темыр КавказымкIэ и Къутамэу Мыекъуапэ дэтым 1997-рэ илъэсым къы­щыублагъэу пэщэныгъэ дызэрихьагъ. Iофэу зыфэгъэзагъэм хэшIыкIы­шхо фы­зиIэ пэщагъ, общественнэ IофшIэкIошхуагъ.

— Къутамэр Урысыем и Къыблэ шъолъыр культурнэ ыкIи шIэныгъэ зыщарагъэгъотырэ гупчэшхоу итхэм зэу ащыщ хъугъэ. ИдеякIэхэр ренэу пхырещых, искусствэм щызэлъа­шIэгъэ цIыфхэри, езы­гъэ­жьэгъакIэхэри иплощадкэ щеугъоих. ЦIыфхэм художественнэ дунэе хэплъакIэ ахэлъхьэгъэнымкIэ, къыткIэхъухьэрэ лIэ­уж­хэм хэ­хъоныгъэхэр ягъэ­шIыгъэнхэмкIэ ахэм мэхьанэ яI, — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Республикэм ипащэ КъокIыпIэ музеим зэпхыныгъэу дыряIэм зегъэу­шъомбгъугъэным зэрэфэ­хьазырхэм къыкIигъэт­хъыгъ. АР-м и Лъэпкъ му­зей игъэкIэжьыни лъагъэкIуатэ. Музейхэм яIоф­шIэн зегъэушъомбгъугъэныр тарихъ-культурнэ щы­IэкIэ гъэнэфагъэ ти­шъо­лъыр щыгъэпсыгъэным, Адыгеим итарихъ кIэн къэ­гъэнэжьыгъэным фэIорышIэщтэу КъумпIыл Мурат елъытэ.

Александр Седовыр Кушъу Нэфсэт дунаим зэ­рехыжьыгъэм фэшI рес­публикэм иобщественность къыфэтхьаусыхагъ. Къута­мэм иIофшIэн ынаIэ зэрэтетым, ишIуагъэ зэрэри­гъэкIырэм пае республи­кэм ипащэ къыфэразэу ащ къыкIигъэтхъыгъ, язэпхыныгъэ зегъэушъомбгъу­гъэным мэхьэнэ ин ритэу ыIуагъ. Илъэсэу тызыхэхьагъэм ибжыхьэ КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм искусствэхэмкIэ я Къэра­лыгъо музей икъэгъэлъэгъонэу «Неувядающий сад» зыфиIорэр къутамэм щызэхащэн гухэлъ яI.

Мы музеир 1918-рэ илъэсым агъэпсыгъ. Ащ Темыр КавказымкIэ и Къу­тамэ Мыекъуапэ къызщызэIуахыгъэр 1985-рэ илъэ­сым ичъэпыогъу мазэр ары. ШIэныгъэлэжь-искусствоведэу, АР-м искусст­вэхэмкIэ изаслуженнэ Iоф­шIэкIошхоу Кушъу Ас­лъан иапэрэ пэщагъ. 1997-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу а IофшIэныр Кушъу Нэфсэт лъигъэкIотагъ.

Мы уахътэм Къутамэм ифондхэм пкъыгъо 10500-рэ ачIэлъ. Ижъырэ искусствэхэм ахэм чIыпIэ ин ащаубыты. Шъугу къэдгъэ­кIыжьын, археологическэ ушэтынхэм яшIуагъэкIэ тызыхэт эрэм ыпэкIэ я V — VI-рэ лIэшIэгъухэм Темыр Кавказ исыгъэ меотхэм якультурэ къэз­гъэ­лъэгъорэ произведе­ниехэр къаIэкIэхьагъэх. Ахэм къахэщы тыжьыным хэшIыкIыгъэу тамэ зыгот шы сурэтым фэдэу шIыгъэ пкъыгъор.

Къутамэм ифондхэм яятIонэрэ Iахь непэрэ лъэ­хъаным фэгъэхьыгъ. Урысыем и Къыблэ лъэпкъхэм ялIыкIохэм яIэшIагъэхэр ахэм ачIэлъых.

АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу