Шэуджэн районымкIэ Пщыжъхьаблэ анахь къоджэ цIыкIухэм ащыщ. Мыщ дэс цIыфхэм зэгурыIоныгъэ азыфагу илъэу, зы унэгъо Iужъум фэдэу мэпсэух. Ахэр зыщызэIукIэнхэ, зызщагъэпсэфын, шIуагъэ къытэу яуахътэ зыщагъэкIон алъэкIырэр культурэм и Унэу къуаджэм дэтыр ары.Мы аужырэ илъэсхэм ар игъэкIотыгъэу зэтырагъэпсы­хьа­жьыгъ. Псэуалъэр зыдэт щагур къабзэ, дахэ, ежь унэр кIэм фэдэу ашIыжьыгъ. ЛIэшIэгъу- ныкъо хъугъэу ар ашIыгъагъэми къыхэщыжьырэп. 1960-рэ илъэ­сым ар къызэIуахыгъагъ, загъэу­цугъэм къыщегъэжьагъэу цIыф кIуапIэу щытыгъ. Ащ къыщагъэ­лъэгъорэ фильмэхэм яплъынхэу цIыфхэр къекIуалIэщтыгъэх, кIэлэеджакIохэм Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр афыщызэхащэщтыгъэх. Аужырэ шапхъэхэм адиштэу агъэпсыжьыгъэ культурэм и Унэ непэ чанэу Iоф ешIэ. Къуаджэм дэс кIэлэцIыкIухэр ыкIи ныбжьыкIэхэр ащ къекIуалIэх, ясэнаущыгъэ хагъахъо. Пщыжъ Мурат мыщ зипащэр илъэс 11 хъугъэ, чанэу Iоф ешIэ. — Культурэм и Унэ жъы хъугъагъэ, ыпэкIэ игъэкIотыгъэ гъэцэкIэжьын зыкIи рашIылIа­гъэу щытыгъэп. КъызэраIожьырэмкIэ, 1988-рэ илъэсым колхозэу «Родинэм» ипэщагъэу Вэрэкъо Алый IэпыIэгъу къафэхъуи гъэ­цэкIэжьын мыинхэр ашIыгъа­гъэх. Илъэс зэкIэлъыкIохэм къа­мыгъэфабэу, унашъхьэм къыкIэщхэу щытыгъ. 2019-рэ илъэсым федеральнэ программэу «Развитие культуры и туриз­ма на 2019 — 2024 гг.» зыфиIорэм ыкIи лъэпкъ проектэу «Культурэм» яшIуагъэкIэ игъэ­кIотыгъэ гъэцэкIэжьынхэр етшIылIагъэх. Тиучреждение загъэкIэжьыгъэм къыщегъэжьа­гъэу тиIофшIэн джыри нахь гухахъо хэдгъуатэ хъугъэ, ыпэкIэ тылъэ­кIуатэ, гъэхъагъэхэр тэшIых. Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат гъэцэкIэжьынхэр зэрэлъыкIуатэхэрэр инэп­лъэгъу ригъэкIыгъэп, ащкIэ лъэшэу тыфэраз. Джащ фэдэу АР-м культурэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юрэ, ащ игуадзэу Шъэуа­пцIэкъо Аминэт, район администрацием ипащэу Аулъэ Рэщыдэ, культурэм и ГъэIорышIапIэ ипащэу Бэчмыкъо Альбинэ ренэу къэкIуагъэх, Iофым изытет лъыплъагъэх. Мурат къызэриIуагъэмкIэ, федеральнэ, республикэ, район бюджетхэм къахэхыгъэу культурэм и Унэ изэтегъэпсыхьажьын пэIухьагъэр сомэ миллиони 6,9-м ехъу. Унашъхьэр, шъхьаныгъупчъэхэр, пчъэхэр ыкIи инженернэ коммуникациехэр зэблахъугъэх. Гъэстыныпхъэ шхъуантIэр ыкIи псыр ращэлIагъэх. Унэм итеплъэ ыкIи ыкIоцI зэтырагъэпсыхьагъ, джэха­шъор зэблахъугъ. Сценэр нахь ины ашIыгъ, щагури умышIэ­жьынэу агъэпсыгъ. Хэгъэгу зэошхом щыфэхыгъэ дзэкIолIхэм ясаугъэ­ти агъэкIэжьыгъ. — Чылэм щыщ кIалэхэми лъэшэу яшIуагъэ къытагъэкIыгъ, — еIо Пщыжъ Мурат. — Шъхьадж иамал елъытыгъэу ахъщэ къаугъоигъ, ащкIэ залым чIэтыщт пхъэнтIэкIухэр, аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ техникэр къэтщэфыгъэх, джащ фэдэу кIэлэцIыкIухэм апае шъошэ зэфэшъхьафхэр зэдгъэгъоты­гъэх. ЫпэкIэ къызэрэтIуагъэу культурэм и Унэ чанэу Iоф ешIэ. Творческэ куп пчъагъэ къыщызэIуахыгъ, къуаджэм дэс кIэлэцIыкIухэр гушIохэзэ кружок зэфэшъхьафхэм къякIуалIэх, ясэнаущыгъэ хагъахъо. Орэд къэIонымкIэ, къэшъонымкIэ, театральнэ лъэныкъомкIэ зыкъа­гъэлъагъо. КIэлэцIыкIухэм Iоф адэзышIэхэрэр Датхъужъ Фатимэрэ Устэ Саидэрэ. Къэбзэныгъэм фэгъэзагъэр Iэшъхьэмэфэ Ирин. Культурэм и Унэ щылажьэ­хэрэм пшъэрылъ шъхьаIэу яIэр ныбжьыкIэхэм яуахътэ шIуагъэ къытэу зэрагъэкIощтыр ары. Зы мэфэкI мафэ бламыгъэ­кIэу хагъэу­нэфыкIы, къуаджэм дэс­хэр ащ къырагъэблагъэх. Сэ­къатныгъэ зиIэхэр къекIолIэнхэ амал яIэнэу культурэм и Унэ фытырагъэпсыхьагъ, пандусхэр ашIыгъэх. Волонтер отрядэу «Вместе мы сила» зыфиIорэм чанэу Iоф ешIэ. Зыныбжь хэкIотагъэхэм, тылым иветеранхэм IэпыIэгъу афэхъух. Джащ фэдэу заом хэлэжьагъэхэм афэгъэхьыгъэ къэбархэр ныбжьыкIэхэм къаугъоих. Пщыжъхьаблэ щыщэу зэпэуцужьым хэкIодэгъэ Чэркэе Юрэ ишIэжь агъэлъапIэ, материалхэр аугъоих. — Пандемием ыпкъ къикIыкIэ икIыгъэ илъэсым къиныгъо­хэм тахэтыгъ, арэу щытми тиIофшIэн зэпыдгъэугъэп, кIэлэцIыкIухэм пэIудзыгъэ шIыкIэм тетэу Iоф адэтшIагъ. Бэдзэо­гъум къыщегъэжьагъэу IофшIэныр лъыпыддзэжьыгъ, Роспотребнадзорым ишапхъэхэм атетэу Iоф тэшIэ. Инстанграмым нэкIубгъо къыщызэIутхыгъэу Iофтхьабзэу зэхатщэхэрэр ащ къетэгъахьэх, — еIо культурэм и Унэ ипащэ. КъыткIэхъухьэрэ ныбжьыкIэхэм яхэгъэгу шIу алъэгъоу пIугъэнхэм мэхьанэшхо раты. Хэгъэгу зэошхор заухыгъэр илъэс 75-рэ зэрэхъугъэм фэ­гъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэр зэхащагъэх. «Бессмертный полк», «Окна Победы» «Свеча Памяти» зыфиIохэрэм чанэу ахэлэжьагъэх. Лъэпкъ творчествэм икъэу­хъумэн дэлажьэ кIэлэцIыкIу театрэу «Емлыч» зыфиIорэр. Ащ нэбгырэ 30-м ехъу хэт. Шэн-хабзэхэм афэ­гъэхьыгъэ сцен­кэхэр агъэу­цух, адыгэбзэ къабзэкIэ мэгущыIэх. Театрэм хэтхэр зэнэкъокъу зэфэшъхьаф­хэм ахэлажьэх, текIоныгъэхэр къыдахых. Культурэм и Унэ Iутхэм творческэ гъэхъэгъэшIу­хэр ашIыхэзэ ыпэкIэ лъэкIуатэх. ЗэкIэмкIи 2020-рэ илъэсым Iофтхьэбзи 144-рэ щызэхащагъ. Учреждением джащ фэдэу тхылъеджапIэ къыдыхэт. НыбжьыкIэхэм Интернетыр джы жъугъэу агъэфедэми, мыщи къекIуалIэх, тхылъхэр аштэх. Илъэс пчъагъэ хъугъэу тхылъеджапIэм ипащэр Къохъужъ Алин. Ар цIыфхэм нэгушIоу апэгъокIы, шъхьадж ищыкIэгъэ тхылъыр къыфыхехы. ДЕЛЭКЪО Анет.