Урысые зэнэкъокъоу «2020-рэ илъэсым икIэлэегъадж» зыфиIорэм иаужырэ едзыгъо Волгоград щыкIуагъ. Ащ икIэух зэфэхьысыжьхэмкIэ Урысыем икIэлэегъэджэ анахь пэрытхэу нэбгыритф къыхагъэщыгъ. Ахэм ясатыр хэхьагъ Мыекъопэ гурыт еджапIэу N 7-м хьисапымкIэ икIэлэегъаджэу Сергей Левченкэр.

Мыекъуапэ къыгъэзэжьыгъэу, кIэлэегъэджэ пэрытым иIоф­шIэгъу тхьамафэ пидзэжьыгъэу десэхэр кIэлэеджакIохэм арегъэхьых. Гуфэбэныгъэ хэ­лъэу иIофшIэгъухэр, ригъэджэрэ кIэ­лэеджакIохэр ащ пэгъо­кIыгъэх. КъызыкIожьыгъэм ще­гъэжьа­гъэу зэхэшIэ зэфэшъхьафхэу ыгу щы­зэблэкIыхэрэмкIэ Сергей Левченкэр къыддэгощагъ. Гъогум къытекIыжьыгъэ къодыеу щытыгъ нахь мы­шIэми, апэрэ интервью-зэдэгущыIэгъур ­лъэпкъ гъэзетым пае игуапэу къызэритырэр хигъэунэфыкIыгъ.

С. Левченкэр: СицIыкIу­гъом, шъэожъые пстэуми афэ­дэу, мэшIогъэкIуасэу е полицей­скэу сыхъуным сыкIэхъопсыщтыгъэп. Сыартистынэу, сценэм сытетынэу сыфэягъ. Ау сабыигъом игугъэпIэ IэшIоу ар къэ­нэжьыгъ. Ныбжьым зыхахъом, сянэрэ сянэшыпхъумрэ ялъагъо къыхэсхыгъ. Сянэ — Оксана Юрий ыпхъур — химиемкIэ, биологиемкIэ кIэлэегъадж, ­илъэс 20-м къехъугъэу мы сэнэхьатым рэлажьэ, сянэшыпхъур — физикэмкIэ, хьисапымкIэ кIэлэ­егъадж. Сятэу Виктор Виталий ыкъор хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ министерствэм икъулыкъухэм ащылэжьагъ, джыдэдэм пен­сием щыI. КIэлэегъэджэ сэнэхьатыр къызыхэсэхым, тарихъым ыкIи обществознанием сягупшысэщтыгъ. Ау сянэшыпхъум хьисапым ылъэныкъокIэ сыдихьы­хыгъ. Ащ тетэу Ермэлхьаблэ икIэлэ­егъэджэ университет къэсыу­хыгъ. Тызщыпсэущтыгъэ Краснодар краим и Тимашевскэ район ит гурыт еджапIэу N 9-м IофшIэныр щыдэсхьыщтыгъ. Ащ илъэсищрэ сыщылэжьагъэу, сянэ Мыекъуапэ щыщти, мыщ къэдгъэзэжьыгъ ыкIи я 7-рэ гу­рыт еджапIэм хьисапымкIэ кIэлэ­егъаджэу Iоф щысшIэнэу сыублагъ. Сэнэхьатым сызхэтыр зэкIэмкIи илъэсих.

Тэу З.: Хьисапыр шIэныгъэ анахь къинхэм ащыщэу бэмэ алъытэ. КIэлэеджакIохэм ащыщэу ар шIу зылъэгъурэр зырыз. Сыдэущтэу десэхэм язэ­хэщэн уекIуалIэра?

С. Левченкэр: ШIэныгъэ дэй хъурэп. КIэлэегъаджэм бэ елъытыгъэр. Ар сабыйхэм зэра­фыщытыр ары зэкIэмэ анахь мэхьанэ зиIэр. УиIофшIэн уфэшъыпкъэмэ, шIу олъэгъумэ, къа­пIорэм мэхьанэ еотымэ, пшIогъэшIэгъонмэ, сабыйхэм гу лъатэ. ШIэныгъэр IэкIэплъ­хьа­ным ыпэкIэ сабыим ыгу лъагъо къыфэбгъотын фае! Ары сшыпхъуи есIорэр. Екатерина Левченкэр я 7-рэ гурыт еджапIэм иублэпIэ классхэм якIэлэегъадж. Мыекъопэ кIэлэегъэджэ кол­ле­­джыр къыухыгъэу Iоф зишIэ­­рэр илъэситIу хъугъэ. Сэ я 5-рэ ыкIи я 7-рэ классхэм якIэлэ­еджа­кIохэр есэгъаджэх. Десэ минитIу уиIэми, зы десэ нахь ямы­гъэ­хьыщтми, зэфэдэу, уишъып­­къэу зафэбгъэхьазырын фае. Сэ ары кIэлэегъэджэ IофшIэным ишэп­хъэ шъхьаIэу слъытэрэр.

Сергей Левченкэр кIэлэ­егъэ­джэ ныбжьыкI, илъэс 26-рэ ыныбжь. ЫгукIэ зэхъокIыны­гъэхэм, кIэу къежьэрэ пстэум афэщагъэу зэрэщытыр икъэгущыIакIи къыхэщы. Джащ фэдэу, ежь къызэриIуагъэмкIэ, кIэлэ­егъэджэ зэнэкъокъухэм алъып­лъэу регъажьэ. «Педагогический дебют» зыфиIорэ зэнэкъо­къоу 2018-рэ илъэсым Краснодар краим кIэлэегъэджэ ныбжьыкIэ­хэм апае щыкIуагъэм ар хэла­жьэ ыкIи апэрэ чIыпIэр къыщыдехы. 2019-рэ илъэсым «Илъэсым икIэлэегъадж» зыфиIорэ зэнэкъокъум иедзыгъо­хэу Мые­къуапэ щыкIуагъэхэм ахэлажьэ. Муниципальнэ ыкIи республикэ зэнэкъокъухэм апэ­рэ чIыпIэхэр къащыдехых. КIэлэегъэджэ ныб­жьыкI нахь мы­шIэми, Сергей иIофшIэгъу на­хьыжъхэм, Адыгэ Республикэм икIэлэегъаджэхэм ясэнэхьат сэнаущыгъэхэм зэпыу имыIэу зыщыхагъахъорэ гупчэм иIофышIэхэу къыде­Iагъэхэм афэразэу ягугъу къы­шIыгъ. Пстэуми яIэпыIэгъу, ягу­мэкI, изакъоу пчэгум къызэ­римынагъэр зэрэзэхишIагъэхэр игуапэу хигъэу­нэфыкIыгъ.

С. Левченкэр: Зэнэкъо­къум иаужырэ едзыгъоу Волгоград щыкIуагъэм сыхэлэжьэнэу методистэу Олег Казаковыр сигъусэу сыкIуагъ. Ар Адыгэ Республикэм икIэлэегъаджэхэм ясэнэхьат сэнаущыгъэхэм зэпыу имыIэу зыщыхагъахъорэ гупчэм иIофышI. Гупчэм ипащэу КIэсэбэжъ Людмилэ бэ упчIэжьэгъу къызэрэсфэхъугъэр. КIэлэегъэ­джэ куп гъэхьазырынымкIэ IэпыIэгъу къысфэхъугъ. Адыгэ Республикэм гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ иминистрэу КIэ­рэщэ Анзаур, ащ иапэрэ гуадзэу Евгений Лебедевыр, гъэсэныгъэ гупчэу «Полярис- Адыгеим» ипащэу Роман Чумаковыр IэпыIэгъу къысфэ­хъу­гъэх. Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат ры­гъунэу ынаIэ къызэрэстетым ишыхьатэу, ащ ишIуфэс гущы­Iэхэр министрэу КIэрэщэ Анзаур къысиIожьыгъэх. А зэпстэум кIуачIэ, пытагъэ къысхалъхьагъ.

Тэу З.: Зэнэкъокъум нэ­бгырэ тхьапш хэлэжьагъэр, сыд фэдэ шъолъырхэм къарыкIыгъэха?

С. Левченкэр: Тикъэралыгъо ишъолъыр зэфэшъхьафхэм къарыкIыхи, кIэлэегъэджэ 85-рэ Волгоград къэкIогъагъ. Зэнэ­къокъу шъхьаIэр едзыгъуищэу зэхэтыгъ. Мастер-классхэмкIэ, «класснэ сыхьат» зэхэщэнхэмкIэ тызэрагъэнэкъокъугъ. Апэрэ едзыгъом ыуж нэбгырэ 15-у къыхагъэщыгъэхэмкIэ тыкъэ­нагъ. Ящэнэрэ едзыгъом ехъу­лIэу нэбгыритф тызэрэхъужьыщтыгъэр. «ЗэIухыгъэ зэдэгущыIэгъукIэ» тызэрагъэнэкъо­къугъ. Жюрим хэтхэм упчIэхэр къытатыщтыгъэх, зыфэбгъэхьазырынэу щымытэу, зэу джэуапхэр яптыжьын фэягъэ. ОсэшI купыр зэтефыгъэу щытыгъ. Анахь шъхьаIэм къэра­лыгъом икIэлэегъэджэ пэрытхэр хэтыгъэх, Москва икъэралыгъо университет иректорэу Виктор Садовничэр япащэу. Джащ фэдэу ны-тыхэр ыкIи нахьыжъ классхэм якIэлэеджакIохэр зыхэт осэшI купхэр щыIагъэх. Ахэм зэхэтэу къытфагъэуцугъэ баллхэмкIэ нэбгыритфым ащыщэу текIоныгъэр къыдэзыхы-гъэр къыхагъэщыгъ — ар Ростов-на-Дону къикIыгъэ Михаил Гуровыр ары. Гран-прир ащ ыхьыгъ. Санкт-Петербург, Вологдэ, Улан-Удэ къарыкIыгъэ кIэлэегъаджэхэр нэбгыритфэу къыхагъэщыгъэхэмкIэ къытхэтыгъэх. Зэнэкъокъум итамыгъэу хрусталым хэшIыкIыгъэ пеликанхэр къытатыгъэх.

Тэу З.: Сыд фэдэ предметхэмкIэ ахэр кIэлэегъаджэха?

С. Левченкэр: ГъэшIэгъоныр — нэбгыритфым щыщэу хъулъфыгъэ кIэлэегъаджэр нэ­бгырищ, сэри сахэтэу — хьисапымкIэ кIэлэегъаджэх, бзылъфыгъэ кIэлэегъэджэ нэбгыритIур — урысыбзэмрэ урыс литературэмрэкIэ кIэлэегъаджэхэу зэтефагъэх.

Тэу З.: Ащыгъум, предмет шъхьаIэхэмкIэ кIэлэегъа­джэ­хэр ары анахь пэрытэу къыхагъэщыгъэхэр.

С. Левченкэр: Ары, джащ фэдэу гъэшIэгъонэу хъугъэ.

Тэу З.: УпчIэу осэшI купым хэтхэм къыуатыгъэхэм ащыщэу о сыд къахэбгъэщыгъэр?

С. Левченкэр: «Гъэсэныгъэм инеущырэ мафэ сыд фэдэу плъэгъурэ?» — аIуи упчIэ къысатыгъагъ. Гъэсэныгъэм ныб­жьыкIэ пэрытхэр, ясэнэхьат шIу алъэгъоу, зэрэхахьэхэрэр, шIыкIэ-амал зэфэшъхьафхэр непэрэ щыIэныгъэм диштэу щыIэ зэрэхъугъэхэр, ащ тиреспубликэ лъэшэу анаIэ зэрэщытырагъэтырэр, гъэсэныгъэ гупчэу «Полярис-Адыгеир», Кванториумыр зэхащагъэхэу зэрэтиIэхэр, Къыблэ шъолъырыр пштэмэ, хьисапымкIэ анахь еджэпIэ пэрыт зэрэтиIэр, республикэм и ЛIышъхьэ, гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ шъолъыр министерствэм гъэсэныгъэ-пIуны­гъэм изэхэщэнкIэ амалышIухэр къызэрэхагъэщыхэрэр, хэхъоныгъэ­хэр зэрэтшIыхэрэр, кIэлэегъа­джэхэмкIи, кIэлэеджакIохэмкIи ахэр IэпыIэгъушIу зэрэтфэхъу­хэрэр, тапэкIэ тылъыкIотэн мурадхэр зэрэтиIэхэр къафэсIотагъ. Гъэсэныгъэм къэралыгъом мэхьанэу щыратырэм ишыхьат зэнэкъокъум икIэух Урысыем и Президентэу Владимир Путиным дэтшIыгъэ зэ­дэгущыIэгъур.

А мэфипшIыр ушэтыпIэу щытыгъ, ау сэ сшъхьэкIэ къыс­шъхьапэнэу бэ хэсхыгъэр. Си­зэхашIэ игъунапкъэхэр нахь къызэIуихыгъэх, нэмыкI шъо­лъырхэм якIэлэегъаджэхэм Iоф зэрашIэрэм нэIуасэ сыфэхъунэу амал сиIагъ. Зэнэкъокъум шIыкIэ-амалыбэ тапэкIэ згъэфедэн слъэкIынэу къыщыхэзгъэщыгъ, зысыушэтыжьыгъ. ЗэхэщакIо­хэми, къыздеIагъэхэми, сызгъэ­кIуагъэхэми — пстэуми лъэ­шэу сафэраз! СэркIэ анахь мэхьанэ зиIэр къысэжэгъэ кIэ­лэеджа­кIохэм сахэхьажьынышъ, пэрыт шIыкIэ-амалхэр къыз­фэз­гъэфе­дэхэзэ Iоф зэрадэсшIэщтыр ары.

Тэу З.: Сыгу къыздеIэу сып­фэгушIо, тапэкIи пцIэ зыщыIущт зэнэкъокъухэм уахэлэжьэнэу, уисэнэхьат гухахъо хэбгъотэнэу пфэсэIо!

С. Левченкэр: Тхьауе­гъэпсэу.

Тэу Замир.