Красногвардейскэ районым иветеранхэм ясатыр пытэу хэтыгъэ Бибэ Къадырбэч Ибрахьимэ ыкъом щыIэныгъэ гъогу дахэ къыкIугъ. Унагъом къихъухьэгъэ сабыйхэм кIэлэ закъоу ахэтыгъэм Алахьым насыпэу къыфишIыгъэр хэбзэ IофшIакIо хъуныр ары.

Бибэхэр абазэ лъэпкъых. Кавказ заом игъом, я 19-рэ лIэшIэгъум, зышъхьэ къезыхьыжьэжьыгъэхэу Улапэ псэупIэ зыфэхъугъэхэм ахэри ащыщыгъэх. Мыхэр чIыгулэжьыныр ары зыпылъыгъэхэр, ау ищыкIагъэмэ, Iашэр аштэнышъ зыкъаухъумэжьын алъэкIынэу щытыгъэх.

1917-рэ илъэсым ыуж Бибэхэр, чылэ­дэсхэм афэдэу, хэбзакIэм игъэуцун хэлэжьагъэх, ащ ыуж коллективизацием яIахь халъхьагъ.

Хэгъэгу зэошхом Бибэмэ ащыщэу нэбгыри 8 кIогъагъэ, ау ахэм ащыщэу нэбгыри 5-м къагъэзэжьыгъэп.

Къадырбэч 1932-рэ илъэсым къэ­хъугъ, а уахътэр лэжьакIохэмкIэ къызэрыкIуа­гъэп, коллективизацием Iофыбэ къыздихьыгъагъ. Къадырбэч, янэ-ятэмэ афэдэу, колхозник хъумэ шIоигъуагъ, ау хэбзакIэм цIыфмэ ящыIакIэ зэхъо­кIыныгъэхэр фишIыгъэх. 1949-рэ илъэсым чъэпыогъум Бибэр дзэ къулыкъум кIуагъэ. Прикарпатскэ дзэ округым щыIэзэ, Венгерскэ зэо зэхапхъоу 1956-рэ илъэсым щыIагъэм хэлэжьэнэу хъугъэ.

«Южная группа войск» зыфиIорэм къулыкъур къыщиухыгъ, ау мы уахътэр ары Къадырбэч ищыIэныгъэкIэ анахь мэхьанэшхо зиIэ хъугъэ-шIагъэхэр зытефэхэрэр. Шъыпкъагъэ хэлъэу, щысэтехыпIэу иинтернациональнэ пшъэрылъ ыгъэцэкIагъ. Венгер заом хэлэжьагъэхэр зэкIэ Хэгъэгу зэошхом щызэуагъэхэм фагъэдагъэх, тисоветскэ правительствэ иунашъокIэ мыхэм фэгъэкIотэнхэр къа­фашIыгъэх.

Къулыкъу зыщихьырэм икомандирхэм Бибэм шIуагъэу хэлъхэм гу къылъати, еджагъэу, почерк дахэ иIэу зэрэщытым къыхэкIэу штабым иIофышIагъ, комсомолым хэхьагъ, партием хэхьанымкIэ кандидатыгъ, уахътэ зытекIым ащ аш­тагъ. Илъэсищрэ къулыкъум щыIи, 1957-рэ илъэсым Къадырбэч Улапэ къэкIожьыгъ.

1958-рэ илъэсым игъэтхапэ Шэуджэн районым иисполком инструкторэу аштэ. А уахътэм партийнэ-советскэ номенклатурнэ IофышIэ ухъугъэмэ, ащ укъыхэнэныр хабзэу щытыгъ. Къадырбэчи а гъогум рыкIуагъ: райисполкомым иинструкторыгъ, етIанэ Шэуджэн райпланым итхьаматэу агъэнэфагъ, ащ ыужи пэщэ IэнатIэхэм аIутыгъ.

А уахътэр Хрущевым иреформэхэмкIэ къахэщыгъ.

Шэуджэн районыр зэ Красногвардейскэ районым хагъэхьажьыщтыгъ, зэ зэрэщытыгъэу, шъхьафы ашIыжьыщтыгъ.

Никита Хрущевым анахь уасэ зэритырэ зэхъокIыныгъэхэр партиеми фэхъу­гъэх. А уахътэм Къадырбэч партийнэ IофшIэнэу ыгъэцакIэрэм къыхэкIэу В. Мацапулиным нэIуасэ фэхъунэу хъугъа­гъэ, ащ дэжьым Мацапулиныр Кощхьэблэ райкомым изэхэщэкIо отдел ипащэу иIагъ. ЫужкIэ къыкIэлъыкIогъэ партийнэ реформэхэм апкъ къикIыкIэ, 1969-рэ илъэсым, нэбгыритIури Красногвардейскэ районым щызэIукIэжьыгъэх. Мацапулиныр райкомым иапэрэ секретарэу хадзыгъагъ, а уахътэм Бибэр илъэситф хъугъэу райкомым исекретарь игуадзэу щытыгъ.

Непэрэ мафэхэм ветеранхэр ары зышIэхэрэр а уахътэм «общий отдел райкома» зыфаIощтыгъэм къикIыщты­гъэр. Илъэс зэфэшъхьафхэм ащ ыцIэ зэтекIыщтыгъ: специальный — хэушъхьа­фыкIыгъэ, секретный — аушъэфырэ, особый — афэмыдэ. ЫужыIокIэ, къагъо­тыгъэ къодыягъ анахь гупсэфыгъо къыуитэу гумэкIыгъо ухэзымыдзэрэ гущыIэу «общий» зыфиIорэр. Ау ащ пае зэхъо­кIыгъагъэп зыфэгъэхьыгъэ Iофыгъор — мыщ щаIыгъыщтыгъэхэр партийнэ къызэрыкIо шъэфхэр армырэу, мыщ къынэсыщтыгъэх мэхьанэшхо зиIэ хэбзэ шъэфхэр. Отделым ипащэ игъорыгъо­зэ къыIукIэщтыгъэх папкэ хэушъхьафыкIыгъэхэр, ар апэрэ секретарым къыфихьыти, фэсакъзэ къызэтыричыти, тхыгъэм нэIуасэ зыфыригъэшIыщтыгъ, мыщ дэжь елбэтэу зэтыригъэпкIэжьти ыхьыжьыщтыгъэ икабинетэу сейф пчъа­гъэ зычIэтыгъэм. Папкэм дэлъ шъэф тхьапэр зышIэщтыгъэр нэбгыритIу — апэрэ секретарымрэ общэ отделым ипащэрэ арыгъэ. Ау сейфмэ ащыщэу непэрэ папкэр зыдэлъыр зышIэщтыгъэр пэщэ закъор арыгъэ. Бибэм мы Iофыр илъэс 17-рэ ыгъэцэкIагъ. А уахътэм къыкIоцI партием и Красногвардейскэ райком иапэрэ секретархэу нэбгы­ритф зэблахъугъ, ау ежь пытагъэ хэ­лъэу хэгъэнагъэу иIоф мыпсынкIэ ыхьыгъ.

Къиныгъохэр нахьыбэ зыхъугъэр Горбачевым «иперестройкэ» илъэсхэр ары. ЗэхъокIыныгъэмэ ахэлэжьэрэ гъэ­цэкIакIохэм аIощтымкIэ фитыныгъэ яIэ зэхъухэм зэкIэри критикэм рагъэхьы хъугъэх, партием зыгурэ зыпсэрэ етыгъэу щыIагъэхэм ашъхьэ шIуахыщтыгъэ. Бибэм а пстэури гукъэошхо щыхъу­щтыгъ, ау сыдэущтэу упэшIуекIона хэбзэ машинэ утIупщыгъэм, мыщ дэжьым хэти къарыунчъагъ. ШIэхэу хабзэм ишъэфыщтыгъэ­хэр нафэу хъугъэх, отделым къакIощтыгъэ папкэхэр мэхьанэнчъэ хъугъэх. «Общий отдел» зыцIагъэр псынкIэу къызэрыкIо къулыкъу хъугъэ, ау зэресагъэхэу протоколхэм атырадзэщтыгъэ «секретно» ыIоу. А уахътэм Бибэм къыгурыIагъ зыпылъыгъэ Iофыр зэрэщымыIэжьыр.

Нэужым район кинофикациер ыпшъэ къыралъхьагъ, ащ илъэс 15 щылэжьагъ, пенсием кIуагъэ. Шъыпкъэныгъэ фыриIэу иIоф зэришIагъэм къыхэкIэу хабзэм юбилейнэ тынибл ыкIи тамыгъэу «Почетный кинематографист России» зыфиIор къыфигъэшъошагъэх. Бибэ Къадырбэч Ибрахьимэ ыкъом щылэ мазэм и 17-м 2020-рэ илъэсым ыныбжь 88-рэ хъугъэу идунай ыхъожьыгъ, ау ицIыфыгъэ тщыгъупшэрэп.

Гум къемыон ылъэкIырэп цIыф шIагъохэр зэрэтхэкIыжьыхэрэр. Бэ тшIокIодырэр, ау ахэм бэ къытфагъанэрэри.

Къадырбэч ицIыфыгъэ, игукIэгъу лIэшIэгъуныкъо зыкIыгъугъэ ишъхьэгъусэ къыфэухырэп, «егъашIи ицIыфыгъэ, ихъулъфыгъэ шэн-хабзэ гъэтIылъыгъэ къипщынэу щытыгъэп», — еIо ащ. Къа­дырбэч ышыпхъу хъупхъэу, врачэу Улапэ ФАП-м зимыжъобгъу къыщызфызэIуахыгъэ Лидэ Ибрахьим ыпхъум, ыш фэгъэхьыгъэу ыIогъагъ: «КIэнкIишъэм сшы хэгъэуцуи, зы кIэнкIэ ыкъутэнэп». Къадырбэч ышыпхъумэ осэшхо фашIыщтыгъэ, ежьыми егъашIэми зы гущыIэкIэ агу хигъэкIыгъэп.

Къадырбэч ветеран Iофыгъомэ чанэу ахэлажьэщтыгъэ, ичылэгъухэр, иIахьыл­хэр къыгъэгъунэщтыгъэ.

Тхьэр разэ къыфэхъун, тэри егъашIэм тщыгъупшэщтэп!

Пщыкъэнэ Май. Улап.