Фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ачIэсхэм зэкIэми зэдагъэфе­дэхэрэм ягъэ­кIэжьын фэгъэхьыгъэ республикэ программэм къыщыдэлъытагъэу Адыгеим щызэшIуахырэм илъэс къэс хагъахъо.

ГущыIэм пае, 2019-рэ илъэсыр пштэмэ, унэ 84-мэ гъэцэкIэжьын IофшIэнхэр ара­шIылIагъэх. Ар квадратнэ метрэ мин 224-рэ мэхъу, нэбгырэ мини 8,5-рэ ащэпсэу. ПстэумкIи сомэ миллиони 130-м ехъу апэIухьагъ.

2020-рэ илъэсэу икIыгъэм зэпахырэ узэу дунаир зэлъызыкIугъэм зэхъокIыныгъабэ щы­Iэныгъэм къыхилъхьагъэ нахь мышIэми, а IофшIэнхэр респуб­ликэм къыщызэтырагъэуцуа­гъэхэп. Мыщ фэгъэзэгъэ Адыгэ республикэ фондым ипащэу Пщыгъонэ Руслъан джырэблагъэ гущыIэгъу зыдэтэшIым къызэриIуагъэмкIэ, программэм къы­щыдэлъытагъэхэр охътэ кIэкIым зэрэзэшIуахыщт планэу агъэнэфагъэм диштэу уни 119-рэ гъэ­рекIо республикэм щагъэкIэ­жьынэу щытыгъ.

— ПстэумкIи ар квадратнэ метрэ мин 343,3-рэ мэхъу, нэ­бгырэ мин 12,7-рэ ащэпсэу, сомэ миллиони 161,1-рэ апэ­Iухьанэу гъэнэфэгъагъ, — къе­Iуатэ фондым ипащэ. — Фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ягъэ­кIэ­жьын нахь гъэпсынкIэгъэнэу муниципальнэ образованиехэм яадминистрациехэм зэрэрахъу­хьагъэм фэшI илъэсэу икIыгъэм зэкIэмкIи уни 152-рэ, ар квадратнэ метрэ мин 528,5-рэ, шъолъыр операторым ыгъэкIэ­жьыгъ. Ащ ишIуагъэу нэбгырэ мин 20,3-мэ псэукIэ амалэу яIэр нахьышIу хъугъэ. Анахьыбэр, унэ 89-р, зыдэтыр Мые­къуап. ПстэумкIи квадратнэ метрэ мин 447-рэ ащ щыгъэ­кIэжьыгъэ хъугъэ, нэбгырэ мин 17-м ехъу ахэм ащэпсэу, сомэ миллиони 147,6-рэ атефагъ. Джащ фэдэу Мыекъопэ районым унэ 24-рэ, Тэхъутэмыкъое районым — 20, Адыгэкъалэ уни 3, Красногвардейскэ, Теуцожь ыкIи Шэуджэн районхэми унэ щырыщ, Кощхьэблэ районым — 2, Джэджэ районым уни 5 ащыдгъэцэкIэжьыгъ.

— Сыда ахэм яшIылIагъэ хъугъэр?

— Унэ кIоцIхэм яинженернэ системэхэр дгъэкIэжьыгъэх. А IофшIэнхэм сомэ миллион 29,3-рэ апэIухьагъ. Сомэ миллион 17,4-рэ ауасэ лифт 29-рэ зэблэхъугъэ хъугъэ. Унашъхьэу квадратнэ метрэ мин 58,7-рэ дгъэкIэжьыгъ, сомэ миллиони 111,7-рэ ащ пэIухьагъ. Псэу­пIэхэр зэрагъэфабэхэрэр къэз­гъэлъэгъощт псэуалъэу сомэ миллион 12,1-рэ ауасэ дгъэуцугъ. Унэхэм ятеплъэ игъэкIэ­жьын сомэ миллион 27,5-рэ фэдиз, унэ лъапсэхэм, чIыунэ­хэм ягъэцэкIэжьын сомэ миллиони 3,8-рэ апэIухьагъ.

— Фэтэрыбэу зэхэт унэ­хэм ачIэсхэм зэдагъэфе­дэхэрэм ягъэкIэжьын пае ахъщэ къаугъои. Илъэс заулэкIэ узэкIэIэ­бэжьымэ, мы лъэны­къомкIэ Iофыгъуабэ щыIагъ, цIыфхэм дэеу взносхэр къатыщты­гъэх. Непэ ащ игугъу тшIымэ…

— Iофхэр бэкIэ нахьышIу хъугъэх, взносхэр къызэраты­хэрэм хэпшIыкIэу хэхъуагъ. АщкIэ чIыфэу ателъыгъэри нахь псынкIэу къэугъоижьыгъэ мэхъу. ИкIыгъэ илъэсэу зэфэт­хьысыжьырэр пштэмэ, «капремонтым» пае ахъщэр процент 98,19-у къатыгъ. Адыгеим икъэ­лэ шъхьаIэу анахь унабэ зыдэтым процент 98,56-у къыщау­гъоигъ. Джэджэ ыкIи Мыекъопэ районхэм хэзыгъэ имыIэу проценти 100-у къащатыгъ, ыпэкIэ чIыфэ зытелъыгъэхэм къаIахыжьыгъэри хэбгъахъомэ, а процентхэр нахь иныжь мэхъух. Адыгэкъалэу «капремонтым» ыпкIэ икъэугъоин анахь зыщыкъиныгъэми гъэрекIо про­цент 89,97-у къыщатыгъ. Ауж къинэрэр Шэуджэн районыр ары. Ащ процент 67,39-рэ на­хьыбэ ригъэкъугъэп. Мы илъэсым акIэхьажьынэу тыщэгугъы.

— «Капремонтым» пае чIыфэ зытелъхэм…

— Ащ фэдэу зэIузгъакIэ­хэрэм яIофхэм хьыкумыр хэп­лъэнэу фэтэгъахьы. 2020-рэ илъэсым Мыекъопэ закъокIэ ащ фэдэу тхылъ 1607-рэ дгъэхьазыри яттыгъ. Ар сомэ миллион 16-м ехъу. Хьыкумым рихъухьагъэу, приставхэм тхылъ 568-рэ афэкIуагъ. АщкIэ сомэ миллиони 6,2-рэ къаIахыжьынэу щыт, миллиони 3,6-р къаугъоижьы­гъах.

— Илъэсэу къихьагъэм ищылэ мазэ и 1-м «кап­ремонтым» ыуасэ зэ­хъокIыныгъэхэр фэхъугъэх…

— Ары. Ахъщэ анахь макIэу ащ пае агъэнафэрэм проценти 5 къыхэхъуагъ. Джы лифт зычIэт унэхэм ачIэсхэм зы квадратнэ метрэм пае соми 7,85-рэ, ащ фэдэ псэуалъэ зимыIэхэм ащыпсэухэрэм соми 6,40-рэ атыщт. Унэхэм ягъэ­кIэжьын ыуасэ проценти 5-кIэ къэIэтыгъэ хъугъэ, ау псэолъэшIын сметэ уасэу УФ-м псэо­лъэшIынымкIэ ыкIи псэупIэ-­коммунальнэ хъызмэтымкIэ и Министерствэ къыгъэнафэхэрэм къахэхъуагъэр процент 24-м ехъугъ. Ащ ыпкъ къикIэу, Iоф­шIэнэу зэшIохыгъэн фаехэм апэIухьащтым хэпшIыкIэу ахэ­хъощт. Ар муниципальнэ образованиехэм къыдалъытэн фае.

— Къихьэгъэ илъэсым зэшIошъухынэу сыда жъугъэнэфагъэр?

— 2021-м уни 139-рэ шъо­лъыр операторым ыгъэкIэжьынэу планым щыгъэнэфагъ. Ар квадратнэ метрэ мин 426,3-рэ мэхъу, нэбгырэ мин 17 ачIэс. ПстэумкIи сомэ миллиони 197-рэ апэIухьанэу ары къызэрэтлъытагъэр. ДгъэцэкIэжьыщтхэм анахьыбэр, ар унэ 81-рэ мэхъу, Мыекъуап зыдэтыр, сомэ миллиони 133,5-рэ ахэм атефэщт. Джащ фэдэу Адыгэкъалэ — уни 6, Мыекъопэ районым — 21-рэ, Джэджэ районым — уни 7, Тэхъутэмыкъое районымкIэ 14, Кощхьэблэ районым — уни 2, Красногвардейскэ ыкIи Шэуджэн районхэми тIурытIу, Теуцожь районым 4 ащыдгъэкIэ­жьынэу дгъэнэфагъэ. Мы уахътэм тхылъхэм ягъэхьазырын, проектхэм къэралыгъо экспертизэр ягъэкIугъэным тыпылъ.

ХЪУТ Нэфсэт.