Зэпахырэ узыкIэр дунаим къызитэджагъэм къыщыублагъэу медицинэм иIофышIэхэм апашъхьэ пшъэдэкIыжьышхо зыхэлъ пшъэрылъ къиуцуагъ — зылIэужыгъор амышIэрэ пыим пэуцужьынхэ фае хъугъэх. Мыщ дэжьым къыхэгъэщыгъэн фае сыд фэдэрэ лъэныкъокIи лажьэрэ врачхэу ащ ебэныныр хэзыхыгъэхэм псэемыблэжьыныгъэ къызэрэзыхагъэфагъэр ыкIи зэкIэмэ апэу зызэрэпэIуадзагъэр. НыбжьыкIэхэу ясатырхэм къахэуцонхэу зызыгъэхьазырыщтыгъэхэри къакIэуцуагъэх. Ахэм ащыщ непэ зигугъу къэтшIыщт Ергъукъо Данэ.

— Джыри я 5-рэ классым сыщеджэщтыгъэ врач сэнэхьатыр къыхэсхынэу унашъо зысэшIым, — къеIуатэ Данэ. — ДжэгукIэ шъуашэм илъэу тикIэлэегъаджэ тигъэтхыгъагъ сэнэхьатэу тапэкIэ тызэрылажьэмэ тшIоигъор. Апшъэрэ классыр къэтыухымэ, титхыгъэхэр къэтштэжьынхэшъ тяплъыжьынэу щытыгъ. ЕджапIэр къэсэухыфэ сишIоигъоныгъэ зэблэсхъугъэп ыкIи сигухэлъ сыфэкIуагъ.

Мэрэтыкъо лIакъоу Данэ зыщыщым медицинэм зищыIэныгъэ езыпхыгъэхэр мымакIэу къыхэкIыгъэх. Ахэм ар акIырыплъыщтыгъэ ыкIи цIыфым ищыIэныгъэ къыгъэнэжьышъуным фаблэщтыгъэ.

Сабыйхэм дэгъоу зэрагурыIорэм, шIу зэрилъэгъухэрэм къахэкIыкIэ ахэм яIэзэныр ары нахь къыхихыгъэр ыкIи Пшызэ къэралыгъо медицинэ университетым чIэхьагъ. Мы лъэныкъомкIэ ординатурэми щеджагъ. Гъэсэныгъэ университетым щызэригъэгъотыщтыгъэ унагъо зехьэм. Ординатурэм щеджэзэ сабый къыпыфагъ. Амбулаторнэ Iэзэн фитыныгъэр къызIэкIигъэхьагъ нахь мышIэми, сымэджэщым кIэлэцIыкIухэм щяIэзэнымкIэ тхылъым икъыдэхын Данэ ыуж ит, ащкIэ аккредитацием итын иедзыгъохэр зыщикIущтхэм пандемиер къежьи, зэкIахьанхэ фае хъугъэ.

Пшызэ университетым иеджакIохэм закъыфагъэзагъ коронавирусым пэуцужьыгъэным пае волонтер IофшIэным къыхэлэжьэнхэу, ау Данэ республикэм къыгъэзэжьыгъ Мыекъопэ къэлэ клиническэ сымэджэщэу госпиталь шъуашэкIэ ковидыр къызлъыIэсыгъэхэм джы зыщяIазэхэрэм Iоф щишIэнэу, ишъолъыр ишIуагъэ ригъэкIынэу. ИкIыгъэ илъэсым ичъэпыогъу мазэ къыщыублагъэу мы сымэджэщым ия 3-рэ пульмонологическэ отделениеу Барцо Азэ зипащэм врач-стажерэу ар щэлажьэ. Пшъэшъэ ныбжьыкIэ пстэуми дахэу къякIурэ шъуа­шэр зызэраухъумэжьырэмкIэ Данэ зэб­лихъугъ, зэпымыоу сыхьати 4-рэ, сыма­джэхэм ахэтыфэкIэ, ар щыгъ нэгуихъо­хэр, шъхьэр ухъумагъэхэу. Егъэджэн тедзэ ыкIуи ковиднэ сымэджэщым Iоф щишIэным ифитыныгъэ тхылъ къызIэкIигъэхьагъ.

— СыкъэкIожьи сиунагъо исхэм яс­Iуагъ унашъоу сшIыгъэр. Ахэми къыздырагъэштагъ. Шъыпкъэр пIощтмэ, апэрэ уахътэм тыщынэщтыгъэ, — къеIуатэ Данэ. — Сысымэджэнэуи, сиунагъо исхэм апызгъэхьанэуи (ипщ-игуащэхэм адэпсэу) сыфэягъэп. Апэрэ мазэм сыкъы­зыкIожьыкIэ сынэпсхэри къехэу пчъагъэрэ къыхэкIыгъ. СиIофшIэн сымыгъэцэкIэ­шъункIэ арэп, сымаджэхэм къинэу алъэгъурэр сынэгу кIэтыгъ, лъэшэу сыгу ягъущтыгъэ. Ау зэкIэми уясэжьыба, сэри джаущтэу Iофэу сшIэрэм сесэнэу хъугъэ. СиIофшIэгъу­хэми сагурэIо, цIыф дэгъу закIэх, IэпыIэгъу къыс­фэхъух.

Ергъукъо Данэ сымэджэщым IофшIэныр зыщыригъэ­жьагъэр лъэхъэнэ къин дэ­дагъ — уз гъэтIылъыгъэ зиIэхэу зыныбжь илъэс 65-м шIокIыгъэхэр ары госпиталыр зытегъэпсыхьагъэр, шэкIогъу ма­зэм мыщ къащэщтыгъэхэр хьылъэ дэдагъэх, зитхьабылхэм узыр лъэшэу зыхэхьагъэхэр нахьыбагъ. КТ-3, КТ-4 яIэу бэ къыращалIэщтыгъэр.

— Сэ IофшIэным сыфыримыкъуным зыкIи сегупшысагъэп, сыфырикъун фэягъэ, ар сипшъэрылъ. Анахьэу сызыфэщынэщтыгъэхэр сымэджэ хьылъэхэу къытащалIэхэрэр ары, — къыт­феIуатэ Данэ. — Джы сицыхьэ нахь зытелъыжь, сизакъоу Iоф­шIэгъу чэзыум сыкъычIанэ. Сымэджэ хьылъэхэм пстэури зэгъу­сэхэу яIазэх — врачхэр зэхэгущыIэ­жьых, уз гъэтIылъыгъэу яIэхэм, джырэ язытет ялъытыгъэу унашъохэр ашIых, Iэзэгъу афэхъущт уцым икъыхэхын дэлажьэх. Къыхэгъэщы­гъэн фае чэщи мафи имыIэу тиотделение ипащи, ти­врачхэми уафытеон зэрэплъэкIыщтыр, уп­чIэ­жьэгъу къызэрэтфэхъу­хэрэр. Ащ нэмыкIэу зэпхыныгъэ амалэу ватсапым куп щызэхэщагъэу, сымэджэщыми, отделениехэми япащэхэр, реаниматологыр, лъэныкъо зэфэ­шъхьафхэмкIэ Iа­зэ­хэрэр хэтхэу зэхэгущы­Iэжьых.

М.С.: Сэ сшъхьэкIи сыушэтыгъэ врачым чэщыми узэрэдэгущыIэшъущтыр — сиунагъо щыщ къэсымаджи мы сымэджэщым зычIафэм, хьылъэ хьазырэу щытыти, телефоныр къымыштэ зэхъум чэщым сыхьатыр 3-м отделением ипащэу Барцо Азэ зыфэзгъэзагъ, ардэдэм джэуапри згъотыгъэ, губж Iофи хэмылъэу, рэхьатэу, Iофхэм язытет къызгуригъаIоу къыздэгущыIагъ, яунэ исэу къычIэкIыгъэти, сымэджэщыми афытеуи, сызыгъэгумэкIырэ цIыфым а уахътэм изытет кIэупчIи, къысиIожьыгъ.

Чъэпыогъу мазэм IофышIэ сымэджэщым Iухьэгъэ Ергъукъо Данэ шэкIогъум ыгузэгу къэсымаджэ, ишъхьэгъуси, ипшъэшъэ цIыкIоу илъэси 3 зыныбжьыми язытет къызэIыхьэ. Врач ныбжьыкIэм къы­зэриIорэмкIэ, зэбэнырэ узыр ежь ышъхьэкIэ зэхешIэ, ау, Тхьэм ишыкуркIэ, хьылъэ дэдэ ышIыхэрэп. Зэхъужьы уж джыри сымэджэщым ыгъэзэжьы­гъэу Iоф щешIэ.

— Джырэ уахътэм сыма­джэхэм япчъагъэ нахь къыщыкIэу ригъэжьагъ, ащ фэдиз дэдэу хьылъэжьхэп ыкIи. Джы вакцинэри щыIэ хъугъэ, ащ ишIогъэшхо къэкIощт. Прививкэ зыфэпшIы хъуни, мыхъуни щыI, сыд фэдэрэ уц Iэзэгъу фэдэуи, ау узыр къэгъэуцугъэнымкIэ ар амалышIу. Сэ сызэрэсымэджэгъахэм пае зыхязгъэлъхьащтыгоп, ау сянэ-сятэхэм ясхьы­лIэщт, — теубытагъэ хэлъэу еIо Данэ.

Iоф ышIэзэ иеджэни къыухыным Данэ пылъ. Къихьащт мазэм и 1-м къыщыублагъэу кIэлэцIыкIу сымэджэщым Iоф щишIэным ифитыныгъэ къезытыщт аккредитацием итын ригъэжьэнэу щыт пандемием ыпкъ къикIэу джыри пIалъэр зэкIамыхьэмэ. Ащ уцугъо заулэ къыдыхэлъытагъ. Зэрагъэнэфэгъа­гъэм фэдэу, мэлы­лъфэгъу мазэм ехъу­лIэу ушэтынхэр зэритыгъэхэм инэпэеплъ тхылъ къызыратыжьыкIэ, Данэ зыфеджэгъэ сэнэхьатым рылэжьэн ыгу хэлъ.

— Ковиднэ сымэджэщым Iоф зэрэщысшIэрэми сишIэныгъэхэм ахигъэ­хъуагъ, ари лъэшэу къысшъхьапэжьыщт. Узэу къежьэгъакIэм узэрэпэшIуекIощт шIыкIэм икъыхэхын изакъоп ныIа тызпылъыр. Гуузхэри, неврологическэ узхэри, нэмыкIхэри яIэхэу цIыфхэр къычIафэх, тяIазэ. Уврач хъумэ, зэхэдз имыIэу кIэлэцIыкIухэри, ныбжь зиIэхэри бгъэхъу­жьышъунхэ фае, шIэныгъэ лые хъурэп, — къыкIегъэтхъы Данэ.

Сымэджэщым зикъин епхыгъэхэри, зигумэкIыгъо гушIуагъокIэ щызэблэзы­хъугъэхэри щыIэх. Ежь медицинэм иIофышIэхэми яIахьылхэр щычIанэхэу, узым илъэшыгъэ пэуцужьынхэ амал амыгъотэу, ар щымыIэу къыхэкIы. Мы зэпстэуми зы гущыIэкIэ узэряджэн плъэкIыщтыр — щыIэныгъ. Ащ хэхъу­хьашъущтыр къэшIэгъуае. Ау хэтрэ цIыфи ипшъэрылъыр къыхихыгъэ сэнэхьатым ыгу етыгъэу рылэжьэныр, ащ амалэу ыгъотырэ пстэури фигъэIоры­шIэныр ары. НэмыкIхэм ящыIэныгъэ пIэ илъы зыхъукIэ, мы пшъэрылъым пшъэ­дэкIыжьэу пылъыр фэдэ пчъагъ.

МэщлIэкъо Саид.