БлэкIыгъэ илъэсым дунаир псынкIэу зэлъызыкIугъэ зэпахырэ узэу коронавирусым тебэнызэ итхыгъ. ИлъэсыкIэу къихьагъэм ащ пэшIуе­кIощт вакцинэр шIоигъоныгъэ зиIэхэм зыхалъхьан алъэкIынэу амал щыIэ хъугъэ, ковидым зэрэфэлъэкIэу цIыфлъэпкъыр ебэны.

Узыр зыфэдэм, ащ зэре­Iа­зэхэрэм, лабораторнэ ушэтынхэм къагъэлъагъохэрэм ыкIи къарыкIырэм, врач зэфэшъхьаф­хэм яеплъыкIэхэм, ковиднэ госпитальхэм яврач шъхьа­Iэхэм, коронавирусыр къызэузыгъэхэу хъужьыгъэхэм адэтшIыгъэ зэдэгущыIэгъухэм гъэзет тхыгъэхэмкIэ нэIуасэ цIыфхэр фэшIыгъэнхэм игъэкIотыгъэу сыдэлэжьагъ. Ковидым фэгъэ­хьыгъэу сымышIэрэ къэмынэ­жьыгъэм фэдагъ, ау…

Чъэпыогъум сишъхьэгъусэ къызэсымаджэми, цIыфхэм зэ­раIоу, тыкъэщтэнэу игъо тимыфэу, сымэджэщ Iоф мыхъоу, псынкIэу хъужьыгъэ, унагъом исхэми пахыгъэп, тащыщ къэсымэджагъэп. ТиIофшIэгъухэм, тинэIуасэхэм, тишъэогъухэм ащыщхэр зырыз-тIурытIоу къэсымаджэщтыгъэх нахь мышIэми, ковидым иммунитет фысиIэу, ар сэ егъашIэм къызнэмысынэу сыгукIэ пытэу зыдэсIыгъыгъ ыкIи сшIошъ хъущтыгъэ. Джащ фэдэу блэкIыгъэ илъэс реным Iоф сшIагъэ, телевидениемкIэ къэтын пчъагъэу къыттефэщтыгъэри дгъэцэкIагъ. Шъыпкъэ, хэти фэдэу, зыухъу­мэжьын шапхъэхэм талъыплъэу тIощтыгъэ. ДэкIыгъо-техыгъохэм нэгуихъохэр дгъэфедэщтыгъэх, къызыдгъэзэжьырэм тIэхэр зэ­кIэмэ апэу ттхьакIыжьыщтыгъэх. Илъэсым ыкIэм, тыгъэгъазэм и 25-м, зекIоным фэгъэхьыгъэ къэтынхэу тшIыхэрэм ащыщ тетхынэу IофшIэгъу купымкIэ къушъхьэм тыкIуагъ. А мафэм лъэшэу тыпшъыгъагъ, бгым нэ­сэу тыхэтэу, осыр пхырыттхъузэ тызщыпхырыкIыгъэ чIыпIэхэри къахэкIыгъ. Тищазмэхэр къэуцIыныгъэхэу къушъхьэм тыкъе­хыжьыгъагъ. Щай стырэу зыдэтIыгъыгъэм тешъозэ тыкъэкIо­жьыгъ… КIымэфэ къушъхьэ зе­кIо гъогум фэгъэхьыгъэ къэтыныр тыгъэгъазэм и 30-м зэ­хэзгъэуцожьыгъагъ, илъэсыкIэм, щылэ мазэм и 5-м, ар эфирым къихьанэу программэм рагъэуцуагъ. А мэфэ дэдэм сэри сымэджэщым сычIэфагъ. Уплъэ­кIунхэм къызэрагъэнэфагъэмкIэ, коронавирусыр къыспыхьагъ!..

Къушъхьэм тыкъызехыжьым, скIуачIэ къызэрэщыкIагъэм гу лъыстагъ. Ау илъэсым икIэух ехъулIэу сызэрэпшъыгъэм ар теслъхьагъ. ИлъэсыкIэр къызэрихьагъэр хэдгъэунэфыкIыгъэ къодыеу, щылэ мазэм иапэрэ мафэ, щэджэгъоужым плъыр­-стырыр къыскIилъхьагъ. Псын­кIэу амбулаторием сытеуагъ врачыр къэзгъакIомэ сшIоигъоу, ау тызщыпсэурэ­ Крас­­­но­ок­тябрь­скэм иамбулаторие Iоф­шIэгъу чэзыур щызыхьыщтыгъэ врачым уцэу сызэшъощтхэр телефонкIэ къысиIуи, щылэ ма­зэм и 4-м амбулаторием сыкIонэу къысфигъэпытагъ. Къысфагъэнэфэгъэ мафэр къэси врачым дэжь сызэкIом, тест сIахынэу сыкIэлъэIугъ. Зыгъэ­псэфыгъо мафэхэм зэратефагъэм къыхэкIыкIэ ар сIахыгъэми, щылэ мазэм и 8-м нэс гъэучъы­Iалъэм зэрэдэтыщтыр къыса­Iуагъ. СижьыкъэщакIэ къедэIугъэ врачым щынагъо щымыIэу сыкъыгъэгугъи, сызэшъощт уц горэхэр джыри къысфыритхыкIыхи сыкъэкIожьыгъ. Плъыр­-стырым пскэныр къыхэхъуагъ, сизытет сыгу римыхьыпэу къы­кIэлъыкIорэ мафэм Мыекъуапэ иурамэу Гагариным ыцIэ зыхьырэм тет лабораторием ыпкIэ хэлъэу тестыр щыстыгъ, а мэфэ дэдэм ыпкIэ хэлъэу компьютернэ томографие сшIыгъэ. ЗэкIэмкIи уплъэкIунхэм сомэ 3530-рэ атезгъэкIодагъ. КТ-мкIэ джэуапыр а мэфэ дэдэм къысаIо­жьыгъ — тхьабылхэм япроцент 25-р узым зэлъиштагъ. Ковидым къэбарэу пылъыр, узым цIыфыр псынкIэу зэлъикIун зэрилъэкIыщтыр, ныбжьэу сиIэм елъытыгъэу сызтещыныхьэрэ лъэны­къохэр зэрэщыIэр, унагъом исхэм апысымыгъэхьаным афэгъэхьыгъэ гумэкIхэм джэнджэш сагъэшIыгъэп — сымэджэщым сычIэгъолъхьаныр хэкIыпIэ за­къоу зыфэслъэгъужьыгъ. Ащ тетэу Адыгэ Республикэм зэпахырэ узхэмкIэ иклиническэ сымэджэщэу госпиталым ишапхъэхэмкIэ Iоф зышIэрэм щылэ мазэм и 5-м сычIэгъолъхьагъ.

Усымаджэу зонэ плъыжьым уифэныр, щыхъурэр унитIукIэ плъэгъуныр телефонкIэ интервью аIыпхыным фэдэп. Апэрэ чэщ-зымафэм щыублагъэу сынаIэ зытесыдзагъэхэр:

1. СызчIэлъыгъэ боксым джыри бзылъфыгъитIу къызди­лъыгъ, мафэм тIо санитархэм ар къыратхьакIыкIыти, дезинфекцие къашIыщтыгъ. Джэха­шъом имызакъоу, дэпкъхэм арыгъунэу къатхьакIыщтыгъ.

2. Зэ нахь амыгъэфедэрэ лагъэхэмкIэ мафэм шхыныр щэгъогогъо къахьыщтыгъ.

3. КъыоIэзэрэ врачыр — пчэдыжьрэ, IофшIэгъу чэзыур зыхьырэ врачыр — пчыхьэрэ къычIахьэщтыгъэх. Сымаджэ пэпчъ жьы къызэрищэрэм едэ­Iущтыгъэх, лъым кислородэу хэтыр (сатурациер) ауплъэкIущтыгъэ, ищыкIагъэмэ, лъыдэ­кIуаер ашыщтыгъэ.

4. Врачым къыгъэнэфэрэ Iэ­зэгъу уцхэр капельницэм хэтхэу пчэдыжьрэ ыкIи пчыхьэрэ къыпхалъхьэщтыгъэх. Студент­-волонтерхэм чанэу Iоф ашIэ. КъычIахьэхэ къэс шъхьадж изы­тет къыкIэупчIэщтыгъэх, гумэкIыгъо щыIэмэ, врачым къе­джэщтыгъэх. ЗэкIэ госпиталым иIофышIэхэм зызэраухъумэ­жьырэ шъуашэхэр ащыгъэу Iоф ашIэ.

5. Сымэджэ хьылъэхэр, зэря­Iазэхэрэр къины къызщыхъу­хэ­рэр врач шъхьаIэу Лъэустэн­джэл Розэ ежь ышъхьэкIэ къы­плъыхьэщтыгъэх, ахэм узэ­ряIэзэщт шэпхъакIэхэр къы­гъэна­фэщтыгъэ.

Сымэджэщым сычIэлъэу капельницэхэр къысхагъэуцо пэт­зэ, етIани мэфэ заулэрэ плъыр­стырым сиIыгъыгъ. Мафэм ехыщтыгъэ температурэр пчы­хьэм къыдэкIоежьыщтыгъэ. Ащ фэдэу ящэнэрэ мафэм Лъэустэнджэл Розэ тибокс­ къычIэ­хьагъ, къысэдэIугъ, сигъэрэ­хьа­тэу къыздэгущыIагъ, корона­вирусым пэшIуекIорэ Iэзэгъу уцыкIэ къызэрэ­сфыритхы­кIыгъэр къысиIуагъ, мэфитIум ащ сызэрешъощт шапхъэхэри къыгъэнэфагъ. Ащ ыуж ятIонэрэу КТ къызэрэсфашIыщтым сыщигъэгъозагъ.

СымышIэрэ уцым тIэкIу сыщыщынагъ. Ау къыздычIэлъ силэгъу бзылъфыгъэри ащ зэ­решъуагъэр, плъыр-стырыр зэ­рэкIифыгъэр къысфиIотагъ. Гу къызIэпысшIыхьажьи, уцым шап­хъэу пылъым тетэу мэфи­тIум сешъуагъ. А мэфитIур ары къэгъэзапIэ сфэхъугъэри. Шъып­къэ, сизытеткIэ сыдэй дэдэу зэ нэмыIэми зэхэсшIагъэп, ау гумэкI-гугъум сихьыщтыгъэ. Си­унагъо щыщхэр, сянэ, сиIа­хьылхэр, синыбджэгъухэр, си­Iоф­шIэгъухэр — бэ телефонкIэ къытеощтыгъэр. Сыгу къыда­щаещтыгъ, стырагъэущтыгъ. А зэпстэум мэхьанэшхо сыдигъо­кIи иI. Пстэуми тхьашъуегъэ­псэу, IэпыIэгъу шъукъысфэхъугъ! ЦIыфым ыгу зэрэкIо­дырэр зи арэп. Ащ фэдэм а уахътэр зэрэтекIыщтыр, узэрэгушIожьыщтыр, зэрэпIотэжьыщтыр къыозыIохэрэм пкIуачIэ къыхагъахъо, узым зебгъахьы, угу бгъэкIоды зэрэмыхъущтыр нахь къыбгурэIо.

Сымэджэщым сыкъычIэмыгъуалъхьэзэ исхыгъэ мафэхэр къыдыхэлъытагъэу зэкIэмкIи мэфэ 11-рэ сызыIыгъыгъэ температурэр скIафыгъахэу, сы­къэрэхьатыжьыгъэу, ятIонэрэу компьютернэ томографие къызысфашIым, тхьабылхэм япроцент 30-м вирусыр къягоуагъэу къыгъэлъэгъуагъ. Врач шъхьаIэр телефонкIэ къысфытеуи, ащ узыр къызэрэщыуцугъэр, темпе­ратурэр сеIэфэ процентитфыр зэрэхэхъожьыгъэр КТ-м къызэригъэлъэгъожьыгъэр къызгуригъэIуагъ. Сызэрэхъужьыщтым ишыхьатэу схащыгъэ лъым изытет нахьышIу зэрэхъугъэр, вирусыр зэрэхэмылъыжьыр боксымкIэ къысэIэзэрэ врачми къыIуагъ. Процент 30-р зэрэмымакIэм гугъу зесымыгъахьэу (ар къэIогъошIу, ау бэу сызэу­шъыижьыгъ), сымэджаплъэ къа­кIохэрэм къахьырэ кIэщыгъохэр нахь сшхэу сыублагъ. Къы­кIэлъыкIорэ мафэхэм темпе­ратурэ сиIэжьыгъэп. Сизытет зыпкъ иуцожьынымкIэ ищыкIэгъэ уцхэр къысхалъхьэщтыгъэх, мэфэ зытIу горэм кислородыр зыIусщагъ — плъыр-стырыр зыс­­хэкIыжьым, жьыкъащэр тIэкIу къызэрэхьылъагъэм гу лъыс­тагъ. Ар зэтегъэуцожьыгъэным пае ищыкIэгъэ жьы къэщэгъу шапхъэхэр згъэцакIэщтыгъэх. Джащ фэдэзэ сыкъызчIатхыкIыжьыгъэ мафэри къэсыгъ. ЗэкIэмкIи сымэджэщым мэфэ 12-рэ сычIэлъыгъ. КъысэIэза­гъэхэм пстэуми лъэшэу сафэраз! Медицинэм иIофышIэхэу ковидым чэщи-мафи ямыIэу ебэныхэрэм Тхьэм псауныгъэ пытэ къарет!

Джы Краснооктябрьскэ IэзапIэм сепхыгъэу сипсауныгъэ изэтеуцон лъэкIуатэ. IофышIэ сыдэмыкIыжьыгъэу унэм сисэу къысфыратхыкIыгъэ уцхэм, витаминхэм сяшъо.

Джыри зы гукъэкIыжь. Сы­мэджэщым сычIэлъы зэхъум, IофшIэгъу чэзыур зыхьырэ врачыр пчыхьэ хъугъэу къытэплъынэу боксым къычIэхьагъ. Зыухъумэрэ шъуашэр щыгъыгъ нахь мышIэми, бзылъфыгъэ лъэпэ-лъагэу, нашхъоу къы­чIэ­хьагъэр, нэгуихъор Iулъми, къэсшIэжьыгъ.

— Криушина Оксана Геннадьевна, орыба? — сеупчIыгъ.

— Сэры, тызэнэIуаса? —врачыр сижьыкъащэ къедэIунэу къысэкIолIагъ.

— Гъэмафэм госпиталым иврач шъхьаIэ иIэнатIэ бгъэцакIэ зэхъум сыкъыпфытео­гъагъ, гъэзетым пае телефонкIэ зэдэгущыIэгъу къыбдэсшIыгъагъ. Ори коронавирусыр къы­зэрэбнэсыгъэр, узэрэсымэджагъэр къысфэпIотэгъагъ, «врач­хэри мэсымаджэх» пIозэ.

— Ары, къэсэшIэжьы. Тысымэджагъ ыкIи тыхъужьыгъ. Мары зонэ плъыжьым къэз­гъэзэжьыгъэу Iоф сэшIэ. Ковидым щыIэныгъэр тIоу егощы — къыомыузыфэ ыкIи къызыоузыгъэ уж. Уасэ зыфэпшIын фаер къыбгурегъаIо. Шъухъу­жьэу сымэджэщым шъузчIэ­кIыжькIэ шъузфэсакъыжь!

Иакъыл, ишъыпкъагъэ, ыкIуа­чIэ рихьылIэмэ, цIыфыр бэмэ афырекъу. Къэхъущтыр умыгъэ­хъун плъэкIыщтэп, ау етIани Тхьэм «о зыфэсакъри, сэри сыкъыпфэсакъын» еIо. Непэ узым пэшIуекIорэ шапхъэу щыIэр зэкIэ дгъэцэкIэн зэрэфаем щэч хэлъыжьэп. УшэтыпIэм илъэхъан тиеплъыкIэхэр, тищы­IакIэ зэблихъугъ. Игъом сы­мэ­джэщым зызэрязгъэщагъэр насыпыгъэу зыфэсэлъэгъужьы.

Коронавирусым цIыфлъэп­къыр фырикъугъэу, кIодыжьыгъэу къытегъэлъэгъужь!

Тэу Замир.