Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным хэбзэухъумакIохэр сыд фэдизэу пэуцу­жьыгъэхэми, обществэмкIэ анахь мэхьанэшхо зиIэ Iофыгъохэм ащы­щэу къэнэжьы.

Коррупцием пэуцужьыгъэным ылъэныкъокIэ АР-м и Прокуратурэ шъолъырым икъэралыгъо хэбзэ къулыкъухэр, хэбзэу­хъу­мэкIо ыкIи уплъэкIун-лъыплъэн къулыкъухэр игъусэхэу зыкI къэралыгъо политикэм игъэцэ­кIэн Iоф дашIэ. АщкIэ пшъэры­лъэу яIэр хабзэм къыгъэуцугъэ шапхъэхэр IэнатIэм Iут пащэхэм амыукъонхэр ары. Хэбзэгъэуцугъэм къызэригъэнафэрэмкIэ, коррупцием хэхьэх IэнатIэу аIыгъыр ашъхьэ IофкIэ къызэ­рэзфагъэфедэрэр, къуалъхьэ зэраштэрэр е зэраратырэр, яIэнатIэ къаритырэ фитыныгъэ­хэр ашъхьэ IофкIэ зэрагъэфе­дэхэрэр е хабзэм дэхыхэзэ, обществэмрэ къэралыгъомрэ яфедэхэм апэшIуекIохэзэ, ахъщэм е нэмыкI мылъкум кIэнэцIыхэзэ, IэнатIэу зыIутыр ашъхьэ, е нэмыкI горэм пае зэрагъэфедэрэр, джащ фэдэу юридическэ лицэм ыцIэкIэ зигугъу къэтшIыгъэ бзэджэшIагъэу зэрахьэхэрэр.

2020-рэ илъэсым Адыгэ Рес­публикэм и Прокуратурэ икъулыкъушIэхэм ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэнымкIэ хэбзэгъэуцугъэр гъогогъу 800-м ехъурэ аукъуагъэу къыхагъэщыгъ. УплъэкIунэу ашIыгъэхэм къапкъырыкIыхэзэ нэ­бгырэ 268-мэ дисциплинарнэ пшъэдэкIыжь атыралъхьагъ, нэбгыри 7-мэ уголовнэ Iоф къафызэIуахыгъ.

Коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIагъэу зэрахьэхэрэм, мы лъэныкъомкIэ IэнатIэм Iутхэу хэбзэгъэуцугъэр зыукъо­хэрэм якъыхэгъэщынкIэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр прокуратурэм зэрихьагъэх. Къолъхьэ тын-Iыхыным епхыгъэ бзэджэшIагъэу зэрахьэхэрэм нахьыбэу къахафэхэрэм ащыщ бюджет ахъщэр зэратыгъугъэм епхыгъэ Iофхэр. БлэкIыгъэ илъэсым коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэ­джэшIэгъэ 77-рэ къычIагъэщыгъ, нэбгырэ 46-мэ уголовнэ Iофхэр къафызэIуахыгъэх. Къолъхьэ тын-Iыхыным ылъэныкъокIэ на­хьыбэу зэрахьэрэ бзэджэшIагъэхэм ащыщ бюджет зэфэшъхьафхэм ыкIи цIыфхэм яахъщэ зэратыгъухэрэр, джащ фэдэу къуалъхьэ зэраштэрэр.

IэнатIэм Iут пэщи 8-мэ хэ­бзэгъэуцугъэу щыIэр зэраукъуа­гъэм къыхэкIэу яIэнатIэхэм аIуа­гъэкIыгъэх, джащ фэдэу нэбгыри 6-мэ цыхьэ зэрафамышIыжьырэм къыхэкIэу яIоф­шIапIэ чIанагъ.

Джащ фэдэу, хэбзэгъэуцу­гъэм къыдилъытэу къэралыгъо ыкIи муниципальнэ къулыкъушIэхэм мылъкоу ыкIи федэу яIэр, агъэ­кIодыгъэ пчъагъэр зэрытхэгъэ тхьапэр аIэкIагъахьэмэ прокуратурэм ренэу еуплъэкIух. Мы лъэныкъомкIэ хэукъоныгъэ зы­шIыгъэхэр къыхагъэщыгъэх ыкIи IэнатIэ зыIыгъхэм дисциплинарнэ пшъэдэкIыжь арагъэхьыгъ.

Ащ нэмыкIэу коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIагъэу зэ­рахьагъэхэм зэрарэу фэхъугъэр къырагъэгъэзэжьыным респуб­ликэ прокуратурэм ипащэхэм лъэшэу анаIэ тырагъэты. Къэралыгъо ыкIи муниципальнэ къулыкъум епхыгъэ хэбзэгъэуцугъэр республикэм зэрэща­гъэцакIэрэм ыкIи ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэным ылъэныкъокIэ прокуратурэм зэхищэрэ Iофтхьабзэхэр мы илъэсэу тызыхэтыми лъигъэкIотагъэх.

Республикэм ипрокуратурэ сомэ миллиони 4,7-м ехъу зытефэгъэ дэуи 8 хьыкумым фи­гъэхьыгъ, ащ щыщэу 2-р коррупционнэ бзэджэшIагъэхэм афэхъугъэ зэрарэу сомэ милли­они 2,5-рэ хъурэр къазэрэра­гъэпщыныжьыщтым фэгъэхьыгъ.

Джащ фэдэ юридическэ лицэхэм административнэ хэ­бзэукъоныгъэхэр зэрашIыгъэхэм фэгъэхьыгъэ Iофыгъуи 3 къычIагъэщыгъ, сомэ миллион 21-рэ къарагъэпщыныжьыгъ. Юридическэ лъапсэ зиIэ организа­цием ипащэ имылъкоу сомэ милли­они 8 зыуасэм арест тыралъхьагъ.

Къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIорэ экспертизэр прокурорхэм зэрашIыгъэм къыкIэ­лъыкIоу къэралыгъо хабзэм ыкIи чIыпIэ зыгъэIорышIэжьыным икъу­лыкъухэм коррупционнэ нэ­шанэ зиIэ хэукъоныгъэ 376-рэ ашIыгъэу къыхагъэщыгъ. Ахэр дэ­гъэзыжьыгъэнхэм фэшI прокурорхэм акт 353-рэ атхыгъ.

Экспертизэм ишIуагъэкIэ мыщ фэдэ нэшанэ зиIэ хъугъэ­шIагъэхэм япчъагъэ нахь макIэ зэрэхъурэм щэч хэлъэп. Зыми емыпхыгъэ экспертизэм изэ­фэ­хьысыжьхэр къулыкъухэм, организациехэм ыкIи IэнатIэ зы­Iыгъхэм афагъэхьынхэ ыкIи шIокI имыIэу мэфэ 30-м къыкIоцI ащ хэплъэнхэ фае, джэуа­пэу ахэм къыратыжьыхэрэр зэрытхэгъэ тхьапэр экспертизэ зышIыгъэм къыфагъэхьыжьын фае.

Къэралыгъо хэбзэ къулыкъу­хэр, граждан обществэм иинститут ыкIи цIыфхэр зэгъусэхэу ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIонхэ фае. Мы Iофыгъом изэшIохын гумэкIыгъо шъхьаIэу щыт. Мыщ епхыгъэу Мыекъуапэ IофшIэкIо куп щызэхащагъэу Iоф ешIэ. Ащ хэхьэх хэбзэухъумэкIо ыкIи чIыпIэ зыгъэIорышIэжьын къулыкъухэм ялIыкIохэр. Мы лъэныкъомкIэ хэбзэгъэуцугъэр зэрагъэцакIэрэр прокуратурэм инэплъэгъу ригъэкIырэп. Хэ­бзэгъэуцугъэр аукъуагъэу цIыф­хэм ыкIи юридическэ лицэхэм дэо тхылъхэр къафагъэхьымэ шIокI имыIэу ахэмкIэ уплъэкIунхэр зэхащэх.

Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэнымкIэ хэбзэухъу­мэкIо къулыкъухэм яIофшIэн шIуа­гъэ къытэу зэхащэным лъэкIэу яIэр зэкIэ рахьылIэныр, обществэмкIэ щынагъо къэзытырэ бзэджэшIагъэхэу зэрахьэ­хэрэр нахь макIэ шIыгъэныр прокурорхэм пшъэрылъэу зыфагъэуцужьыхэрэм ащыщ.

КIАРЭ Фатим.