Джырэ лъэхъаным вак­ци­нацием иупчIэ ымыгъэ­гумэкIырэ цIыф щыIэп сIоми сыхэукъонэп къыс­шIошIы. Къэбар жъугъэм иамалхэм ащ фэгъэхьыгъэ еплъыкIэ зэфэшъхьафэу къарыхьэрэр бэдэд. Коро­навирусыкIэм пэуцужьырэ вакцинэм игъэхьазырын къэралыгъуабэхэр ыуж итых, къызыщыдагъэ­кIыгъэхэри щыIэх.

COVID-19-м пэшIуекIорэ апэрэ вакцинэу «Гам-Ковид-Вак» зыфиIорэр, «Спутник V» нахьыбэу зэрэтшIэрэр, Урысыем къыщыдагъэкIыгъ ыкIи ащ ихэлъхьан епхыгъэ Iофтхьабзэр игъорыгъоу макIо. Iофым изытет, вакцинэм шIуагъэу пылъым, зыхэзылъхьэ хъущтхэм, фэшъхьаф прививкэхэм ар зэрадиштэрэм, нэмыкIхэми къатедгъэгущы­Iагъ Адыгэ Республикэм псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ и Министерствэ иштат хэмыт врач-эпидемиолог шъхьа­Iэу Шъэожъ Альбинэ.

— Альбина, вакцинакIэу къежьагъэм ихэлъхьан­кIэ план гъэнэфагъэ щыIа, хэлъхьагъу тхьапша республикэм къыIэ­кIэхьагъэр?

— Мы лъэныкъомкIэ план гъэнэфагъэ щыIэп, сыда пIомэ вакцинэр къежьэгъакI, къытIэ­кIэхьащт пчъагъэр джыри тшIэрэп. Ау, къыхэзгъэщымэ сшIоигъор, зыхязыгъалъхьэ зышIоигъохэм япчъагъэ макIэп. Вакцинациер къызежьагъэм къыщегъэжьагъэу «Спутник V» зыфиIорэм фэдэ хэлъхьагъу 942-рэ Адыгеим къы­IэкIэхьагъ. Нэбгырэ 870-мэ ахалъхьагъ (вирусыр къеолIэным ищынагъо нахьыбэу зышъхьащыт купым хахьэхэрэм язакъоп). Зэрагъэ­нафэрэмкIэ, охътэ благъэхэм джыри хэлъхьагъу 700 тишъо­лъыр къэкIонэу щыт.

— ШIоигъоныгъэ зиIэхэм тыдэ вакцинэр зыщахарагъэлъхьан алъэ­кIыщта?

— Мыекъуапэ ащ фэдэу зы чIыпIэ къы­щызэIуахыгъ: урамэу Жуковскэм иунэу N 20-м хэт студенческэ поликлиникэр. Муниципалитети 9-ми ащ фэдэ чIыпIэхэр ащыIэх, ау вакцинэу афаща­гъэр бэп, медицинэ ыкIи социальнэ IофышIэхэм апай.

— Сыда мы вакцинэр цIыфым зыкIищыкIа­гъэр?

— КоронавирусыкIэу къежьагъэр джыри типкъынэлынэ инэ­Iуасэп. Арышъ, цIыфым ар джыри къемыузыгъэмэ е сымэ­джэгъахэу антителлахэр имыIэ­хэмэ, узым зыщиухъумэным фэшI зыхаригъэлъхьан фае. Джащ фэдэу зэпахырэ узыр зыпэкIэкIыгъэхэм япсауныгъэ изытет елъытыгъэу зекIонхэу щыт. Ащ къикIырэр пкъынэлынэр зыпкъ еуцожьыфэ уежэныр ары.

— Альбина, цIыфыбэ зы­гъэгу­мэкIырэ упчIэхэм ащыщ охътэ кIэкIым къыкIоцI ашIыгъэ вакцинэр зыхябгъэлъхьаныр щынагъоу щытмэ, ишIуа­гъэ къэкIощтмэ?

— «Спутник V» зыфиIорэр эпидемиологиемкIэ ыкIи микробиологиемкIэ Лъэпкъ ушэтыпIэ Гупчэу академикэу Н.Ф. Гамалея ыцIэ зыхьырэм щагъэхьазырыгъ. Ащ иIофышIэхэм къызэраIорэмкIэ, вакцинэм цыхьэ фэпшIынэу щыт. Процент 96-м нэсэу ащ ишIуагъэ къэкIо. Зыхалъхьагъэу адрэ проценти 4-у сымаджэ хъухэрэми (шъхьадж ежь ипкъынэлынэ елъытыгъ) къафэпсынкIэщт: апэ къызэричъыщтыр, апкъышъол зэрэплъыщтыр, зэрэпскэщтхэр бэкIэ нахь мэкIэщт, анахь шъхьаIэр — коронавирусыр къезыгъа­жьэрэм тхьабылым зыхидзэрэп.

— Адэ усымаджэмэ на­хьы­шIуа, хьауми вакци­нэр зыхябгъалъхьэмэ ара?

— Мы узымкIэ усымэджэныр къины. Ары пакIошъ, ащ ыуж цIыфым ипсауныгъэ къэзгъэ­хьылъэрэ нэмыкI узхэу къыфэтэджырэр бэ. Псауныгъэр зыпкъ ибгъэуцожьыным охътабэ текIуадэ. ЕтIани тщыгъупшэ мыхъущтыр коронавирусыр унэм къыддис нэжъ-Iужъхэм апыд­гъэхьан зэрэтлъэкIыщтыр ары. Ащ дыхэт зидунай зыхъо­жьы­хэрэр. Арышъ, вакцинэр зыхябгъалъхьэмэ нахьышIу, ащ нахь дэгъоу ыкIи псынкIэу иммунитетыр егъэпытэ.

— Сыдэущтэу вакцинэр ахалъхьэра?

— Адрэ вакцинэхэм афэдэу мыри Iэм халъхьэ. А чIыпIэр тIэкIу мэузы, плъыжьы къэхъоу, хъупцIэу къыхэкIы, ау шIэхэу текIы.

«Спутник V» зыфиIорэр едзы­гъуитIоу ашIы. Апэрэ хэлъхьагъум «аденовируснэ векторэу серотипа 26-р» халъхьэ. Мэфэ 21-рэ зытешIэкIэ, «аденовирусэу я 5-рэ серотипыр» хагъахъо. Аущтэу зыкIашIыгъэр: апэрэ едзыгъом цIыфым ииммунитет нахь макIэу ыгъэпытэмэ, ятIо­нэрэм — щэч хэмылъэу пкъы­нэлынэр узым щиухъумэщт.

А шIыкIэр дунаим щызэлъашIэ ыкIи шIуагъэ къытэу агъэунэфыгъ.

— Альбина, мэхьанэ зиIэ­хэм ащыщ вакцинэр зыхалъхьэрэ ужым нэмыкI уз гуа­дзэхэр къы­хэкIыхэмэ. Ащ сыд къепIолIэн плъэкIыщта?

— Вакцинэр къэ­зышIыгъэ Гупчэм ишIэныгъэлэжьхэм ашIыгъэ клиническэ ушэтынхэм къызэрагъэлъэгъуагъэмкIэ, зыхалъхьэгъэ чIыпIэр тIэкIу мэузы, апкъы­шъол градус 37-38-м нэсэу мэплъы, шъхьэр, Iэпкъ-лъэпкъхэр, чыир макIэу мэузых, ащыщхэм гузэIыхьэ яIэу къыхэ­кIыгъ. Адыгеим нэбгырэ 900-м кIахьэу зыхалъхьагъэхэми джа нэшанэхэр арых къа­хагъэщыгъэхэр.

— Вакцинэр зыхарагъэлъхьаным сыдэущтэу зыфагъэхьазырыщта? COVID-19-р къызэузы­гъэхэм сыда ашIэн фаер?

— Мы вакцинэм ихэлъхьанкIэ бгъэ­цэкIэн фэе шапхъэхэр щыIэх. АпэрэмкIэ, цIыфым ипсауныгъэ изытет ежь зэрэзэхишIэрэм елъы­тыгъэу зекIон фае. ГущыIэм пае, пэтхъу-Iут­хъур къытхахьэмэ, шъхьэр, чыир узыхэу къежьэ. Ащ фэдэ зыхъу­рэм зыпIажэнэу щыт. ЯтIонэ­рэмкIэ, врачыр къызэбгъэплъын, ищыкIэгъэ уплъэкIунхэр къы­зыпфашIыхэкIэ прививкэм ишIын ыуж уихьэ хъущт. Къыдыхэплъытэн фае — коронавирусыр къызэузырэ цIыфым уIукIагъэу щытмэ, тхьамэфитIо уежэщт.

COVID-19-р къызэузыгъэхэм шIэхэу вакцинэр зыхалъхьэ хъу­щтэп. Пкъынэлынэр бэрэ зыпкъ еуцожьы. ЦIыфым хэлъ антителлахэр зыфэдизыр ушэтынхэмкIэ зэригъэшIэнхэу щыт. Ахэр икъоу цIыфым имыIэхэмэ, икIэрыкIэу къэсымэджэжьын ылъэкIыщт.

— Сыд фэдэ купым ха­хьэ­хэрэр ара вакцинэр зыхамылъхьэ хъущтхэр?

— Бзылъфыгъэу сабый ежэ­хэрэм е къыфэхъугъахэу зы­гъаш­хэхэрэм, зыныбжь имыкъу­гъэхэм вакцинэр зыхалъхьэ хъущтэп. Медицинэ шэпхъэ гъэнэфагъэхэм ащыщ хэужъы­ныхьэгъэ узхэр зиIэхэу ахэр къызщыбырсырырэм, зэпахрэ узхэмкIэ сымаджэхэм прививкэр арагъэшIы зэрэмыхъущтыр. Джащ фэдэу COVID-м пэ­шIуе­кIорэ вакцинэр къызыпхалъхьэ­рэм ыуж мэфищым къы­кIоцI шъон пытэ бгъэфедэ хъущтэп.

— Лъэпкъ мэфэпчъым къыщыдэхэлъытэгъэ прививкэхэм мыдрэрэр сыдэущтэу адебгъэштэщта?

— НэмыкI прививкэ, гущыIэм пае, пэтхъу-Iутхъум пэшIуекIо­рэр къыпфашIыгъэми, мыр къызэрэпхалъхьащтым иягъэ екIыщтэп. Ау ащ ыуж мэфэ 30 тебшIэгъэн фае.

— Адэ вакцинэр къызыпхалъхьэрэ нэужым нэгуихъор пIумылъыжьы­мэ хъущта?

— ШIокI имыIэу пIулъын фае. Сыда пIомэ вакцинэм иятIонэрэ хэлъхьагъу тхьамэфищ зытешIэ­кIэ ары иммунитетыр зыпытэрэр (апэрэ хэлъхьагъум мэфэ 42-рэ зытешIэкIэ). А уахътэм къы­кIоцI цIыфым ухъумэнымкIэ зэкIэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр ыгъэцэкIэнхэ фае. Ащ дакIоу, Урысыем ишъолъырхэм зэкIэми нэгуихъор шIокI имыIэу пстэуми аIулъын фаеу ащаштагъ.

— Альбина, уахътэ къы­хэбгъэкIи гущыIэгъу укъы­зэрэтфэхъугъэмкIэ тхьауегъэпсэу.

Iэшъынэ Сусан.