Узыпэрыт IэщIагъэр псэм къыдыхьэмэ, уи лэ­жьыгъэм гупсэхугъуи къуитынущ, абы ехъу­­лIэныгъи ущиIэнущ. Ар щынэрылъагъущ республикэм и Сабий клиникэ сымаджэщым и пульмонологие къудамэм и дохутыр Щомахуэ Каринэ и деж.

Куэдым щапхъэ яхуэхъуфын IэщIагъэлIщ ар: хьэл-щэн зэпIэзэрыт зиIэ а бзылъхугъэр и IэзагъкIи и цIыхугъэкIи дагъуэн­шэщ жысIэми, езгъэлейуэ къыщIэкIынукъым. Щомахуэр зыхэт гупым и зэфIэкIыр къыщалъытэ, игъэхъужа сабийхэм я адэ-анэхэм я фIыщIэ пса­лъэхэм сымаджэщым интер­нетым щиIэ напэкIуэкIуэцIхэм щIэх-щIэхыурэ ущрохьэлIэ. Ара­къэ-тIэ IэщIагъэлI нэсыр къызэралъытэ пщалъэ нэ­хъыщ­хьэхэр?!

НатIэм къритхам уфIэкIынукъым

Тэрч щIыналъэм хыхьэ Курп Ипщэ (Инарыкъуей) къуажэм дэт курыт еджапIэр къиуха нэужь, Щомахуэ Каринэ КъБКъУ-м и Медицинэ колледжым щIэтIысхьащ.

— IэщIагъэр къыхэхыным гугъу сыдехьауэ схужыIэнукъым, медицинэм си гъащIэр зэрыпысщIэнур сызэрыцIыкIурэ сэр­кIэ хьэкът, — жеIэ Каринэ. — КъБКЪУ-м и медицинэ факультетым сыщеджэну сыщIэ­хъуэпсми, бюджет тIысыпIэр зэрымащIэм къыхэкIыу, колледжым сыщIэхуэну Iэмал нэ­хъыбэ сызэриIэр къэслъытэри, абы сыкъытеувыIат. Колледжым фельдшер IэщIагъэм илъэсиплIкIэ сыщыхуеджауэ, къыщыдух гъэм абы и студент нэхъыфIхэр КъБКъУ-м и медицинэ факультетым щIагъэтIыс­хьэну программэ щхьэхуэ къыхалъхьати, сытегушхуэри, сэри зыхезгъэтхащ. АрщхьэкIэ, сыпхыкIакъым, си тхылъхэр къыза­тыжри лэжьапIэ лъыхъуэн щIэз­дзащ. Апхуэдэу екIуэкIыурэ, шыщхьэуIу мазэм и кIэхэм, КъБКъУ-м и проректору а зэма­ным щыта Къэжэр Артур ди унэ телефоным нэпсалъэри: «Университетым и медицинэ факультетым узэрыщIэтIыс­хьамкIэ сынохъуэхъу! Пщэдей фIэкI пIалъэ имыIэу уи тхылъхэр къытIэрыгъэхьэж», — къыз­жеIэ. А псалъэухаитIым сэ зыуэ «сагъэкIэрэхъуати», си дунейм зэуэ зихъуэжат. Нобэми къызгурыIуэфкъым си тхылъымпIэ кIапэ щIэмылъу университетым сызэрыщIэтIысхьар, абыхэм сыкъызэрагъуэта щIыкIэр. Арагъэнщ «натIэм къритхам уфIэ­кIынукъым» щIыжаIэр. Апхуэдэу си хъуэпсапIэр нахуапIэ хъуащ.

Интернатурэр КъБКъУ-м Сабий узыфэхэр, акушерствэмрэ гинекологиемкIэ и кафедрэм, ординатурэр республикэм и Сабий клиникэ сымаджэщым щрихьэкIащ Щомахуэм. 2013 гъэм, ординатурэм зэрыщIэсым хуэдэурэ, республикэм и Сабий клиникэ сымаджэщым и приемнэ къудамэм лэжьэн щыщIидзащ. КъыкIэлъыкIуэ илъэсым Каринэ ирагъэблэгъащ Налшык къалэ дэт поликлиникэ n 1-м. Илъэс зыбжанэкIэ лэжьыгъитIри здихьу къекIуэкIауэ, 2018 гъэм и щIэнгъэм адэкIи хигъэхъуэну мурад ищIри, сабий пульмонологием хуеджэжащ. Нэгъабэ лъандэрэ республикэм и Сабий клиникэ сымаджэщым и пульмонологие къудамэм щыIэщ.

Сабий дохутыр

Медицинэм и унэтIыныгъэхэм ящыщу педиатриер къы­щыхихым, шэч гуэрхэр ищIыу чэнджэщами, Каринэ и IэщIагъэр абы зэрырипхам хущIе­гъуэжакъым. Сабийхэр фIыуэ илъагъут, зыпэрыхьа Iуэхум ди­хьэхти, ехъулIэу и лэжьыгъэр иригъэжьащ.

— Педиатрым и лэжьыгъэр адрей дохутырхэм ейм къызэрыщхьэщыкIыр гугъуагъ-тыншагъкъым, медицинэм жэуаплыныгъэшхуэ зыпымылъ IэнатIэ иIэкъыми, — къыпещэ псалъэмакъым Щомахуэм. — ГъащIэр зи нэм щIэз сабийхэм уазэры­хэтым гукъыдэж къует, гъэщIэгъуэн куэдым гу лъыуагъэтэ а цIыкIухэм. ЖыпIэнурамэ, педиатрыр хьэлэмэт куэд къыще­кIуэкI сабий дунейм махуэ къэс «щохьэщIэ». Абы къыдэкIуэи уи гур хощI сабий сымаджэр щыплъагъукIэ. Зы педиатри щыIэ­къым сабийми и узыр псэкIэ димыгуэшу, димыгъэву.

Сабийхэм дохутырхэр да­къызэрыщыхъури зэхуэдэкъым. Нэхъыбэр халат хужь зыщыгъхэм ящошынэ. Ауэ сэ абы и лъэныкъуэкIэ зэи гугъу сехьа­къым. А цIыкIухэмрэ сэрэ тын­шу дызэгуроIуэ. Поликлиникэм сыщыщылажьэм, сабий сыкъэзыцIыхуахэр гуфIэжу къыщIы­хьэрт. Уеблэмэ, нэхъыфI дыдэу ялъагъу зэрыджэгу хьэпшып цIыкIухэр, ягу зэрыпымыкIыр плъагъуми, саугъэту къысхуа­хьырт. Дауэ къеIысхынт?! А хьэпшыпхэр я деж щысхуахъу­мэну яжесIэурэ естыжырт. Апхуэдэхэм деж ахэр зыкIэ гуфIэрти! Сабийхэр дохутырхэм къызэрытщышынэм хуэдизкIи дафIэгъэщIэгъуэнщ. Ар сощIэри, япэщIыкIэ си Iэмэпсы­мэхэр зэпызогъэплъыхь, абы ущышынэн зэрыхуэмейр къа­гурызогъаIуэ, хуэмурэ къызэрокIри усэ, уэрэд, таурыхъ цIы­кIухэр къызжаIэу щIадзэ. АдэкIэ «ныбжьэгъу» дызэхуохъури, тыншу дызэгуроIуэ.

Ди лэжьыгъэр гугъу тщы­зыщIхэм ящыщщ языныкъуэ адэ-а­нэхэр. Ди деж мыгузавэу зыри къызэремыкIуалIэр дощIэ, ди къару илъ зыхуэдмыщIи яхэткъым, ауэ дэ сымаджэу диIэр хыфIэддзэу зым и сабийм зэману диIэр зэры­тедмыгъэкIуэдэфынур къызы­гурымыIуэ щыIэщ. Сыт хуэдэ къулыкъу, мылъку, цIэ лъапIэ ямыIэми, сымаджэщ бжэщхьэIум къебэкъуа псори сэркIэ зэхуэдэщ, зыхэгъэж сымыщIыуи дэтхэнэми дэIэпыкъуэгъу сы­хуэхъунущ. Куэдрэ къохъу апхуэдэхэм ди къарури зэманри щытфIахь. Адэ-анэхэм доху­тырхэм дзыхь къытхуащIын хуейщ. Педиатрым и лэжьыгъэр, сабийм ирихьэлIэ къарур псы­хэкIуадэ хъунущ адэ-анэм ар къыддамыIыгъмэ, яжетIэр ямыгъэзащIэмэ.

ФIым дыхуоплъэ

Къыхиха IэщIагъэм хуэпэжу цIыхум сэбэп зэрахуэхъунум сытым дежи хущIокъу Щомахуэ Каринэ. Коронавирус узы­фэм дуней псор «щигъэгузавэ» лъэхъэнэ хьэлъэм ар яхыхьащ абы пэщIэт дохутырхэм. Мы зэманым ар республикэм и Сабий клиникэ сымаджэщым узыфэ зэрыцIалэ шынагъуэм щеIэзэу щыIэ госпиталым и къудамэхэм ящыщ зым и уна­фэщIщ.

— Ди сымаджэщым госпиталь къыщыщызэIуахым, си лэжьэгъу куэдым хуэдэу, сэри абы сыщылэжьэну жэрдэм сщIащ, — дыщегъэгъуазэ Iуэхум Щомахуэм. — Лэжьыгъэм дыпэрыхьэн ипэ, узыр зищIысым, абы дызэреIэзэну Iэмал зэмылIэужьыгъуэхэм, сыма­джэхэм дазэрыхэтыным теу­хуауэ ди щIэныгъэм хэдгъэ­хъуащ. Пэжым ухуеймэ, узыфэм икъукIэ дегъэгузавэ, гур хэзыгъэщIщ иджыпсту къе­кIуэ­кIыр. Дызыхэт сымаджэхэм сахэплъэху, ахэр узыншэу я унагъуэхэм яхэтIысхьэжыну са­хуохъуапсэ. Зы махуэм нэхърэ адрейм гъащIэм хуаIэ гугъэр зыухыжхэм я нэм ущIэплъэныр тыншкъым. Дохутырхэм тхузэфIэкIыр сымаджэхэм яхудощIэ, ауэ ди Iэзэгъуэр зыпэмылъэщи щыIэщ. Псом япэрауэ езы цIыхухэр зыхуэсакъы­жын хуейщ, къагъэнэIуа хабзэ­хэр ягъэзащIэмэ, шэч хэлъкъым сымаджэр нэхъ мащIэ зэры­хъунум. Медицинэ нэкIуIулъхьэм теухуа псалъэмакъ куэд зэрыщыIэм теухуауэ къыхэзгъэщу жысIэну сыхуейт ар къыфхуэмыщхьэпэмэ, зэран къызэрыфхуэмыхъунур. Иджыпсту щытыкIэ хьэлъэми, дызыхуэплъэр фIы­щи, Тхьэм жиIэмэ, абыи дыкъикIыныщи, дызэса псэукIэ зэпIэзэрытыр дунейм щызэтеувэжынщ.

Насыпым и зы пщалъэ

— Къыхэсха IэщIагъэм и мыхьэнэ дыдэр къызгурымы­Iуащэу сабий хъуэпсапIэу къе­жьами, сыхуеджэн щIэздза нэужь хьэкъ сщыхъуащ абы сы­къызэрыхуигъэщIар, си гум, си псэм къыдыхьэн лэжьыгъэ къызэрыхэсхар. ФIыуэ плъагъу IэнатIэ упэрытыныр насыпым и зы пщалъэщ, — къыджиIащ Каринэ, зыпэрыт IэщIагъэм и гъащIэм щиубыд увыпIэм дыщыщIэупщIэм. — Си гупсы- сэр абы теухуа хъуа нэужь, си мурадым сызэрыхуэкIуэным сыхуэщIэкъуащ, школым сызэ­рыщIэсрэ медицинэм теухуа тхылъыщIэ къыспэщIэхуамэ, нэхъуеиншэу щIэзджыкIырт. Си дежкIэ ар си щIакхъуэ Iыхьэр къызэрызлэжь IэнатIэ къудейкъым, апхуэдэу къызыщыхъу щыIэми, абы къыпэкIуэ мылъкур япэ щибгъэщам, лэжьыгъэм хуиIэ бгъэдыхьэкIэми зихъуэжынущ, къуит псэкупсэ зэпIэзэ­рытыныгъэри кIуэщIынущ. Мы IэнатIэм щытыкIэ зэмылIэужьыгъуэ куэдым ущрохьэлIэри, уи гупсысэм, дуней еплъыкIэм зрегъэхъуэж. Ауэ си дежкIи да­пщэщи нэхъыщхьэу къэнэжыр къысщыгугъ сымаджэм и узыр зэрыщызгъэпсынщIэнырщ.

Дохутырым гу быдэ кIуэцIы­лъын хуейщ, абы къыдэкIуэуи гущIэгъуи щабагъи хэлъыпхъэщ. Мыхьэнэшхуэ иIэщ ар сыма­джэм зэрепсалъэм. Псалъэм и къарур инщ, псом хуэмыдэу ар сымаджэм хуэгъэзауэ доху­тырым къыжьэдэкIмэ. Ар хущIэ­къун ухейщ сытым дежи и щIэ­ныгъэм и зэфIэкIым зэрыхигъэхъуэным. Сыт дохутырыр зыщIэхъуэпсынкIэ хъунур? Сэ сызэреплъымкIэ, цIыху нэхъыбэм сэбэп зэрахуэхъуфынырщ. И сабийм и узыншагъэм къигъэгузэвауэ зи щхьэ къыдэзы­хьэлIэ анэхэмрэ узым къигъэ­дзыха сабийхэмрэ гуфIэжу сы­маджэщым щыщIэкIыжкIэ си гур хохъуэ, си къалэныр къызэхъулIащи.

ЩхьэщэмыщI Изэ.