Брыцу Светланэ зэпахырэ узхэм зыщяIазэхэрэ госпиталым къычIэкIыжьыгъахэу джыдэдэм иунэ ис, бын-унагъом къыхэхьажьыгъ. Джыри тIэкIу хъыбэими, ипсауныгъэ зэтеуцожьы.

«Унэм узифэжькIэ дэпкъхэ­ри къыбдеIэх» зыфаIорэр шъып­къэ!» — еIо Светланэ. Госпиталым зэрэчIэлъыгъэр мэфибл ныIэп, ау сымаджэ зыхъугъэм щегъэжьагъэу, апэрэ мафэхэм унэм зыщеIэзэжьыфэ, анализхэм къагъэлъэгъуагъэр къыраIожьы­фэ, коронавирусым псынкIэу зэлъикIуи, иунагъо щыщхэми узыр апыхьанэу хъугъэ. Изытет зэрэдэигъэр, лъэр чIиутэу, кIуа­чIэр Iихэу сымэджэщым ежь- ежьырэу зызэраригъэщагъэр, джыдэдэм пэкIэкIыгъахэу щыт нахь мышIэми, гумэкIым хэтэу къеIотэжьы:

«СызэрегуцафэрэмкIэ, Iоф­шIапIэм сымаджэ сыщыхъугъ. IофышIэ сыкъызекIыжьым, пчы­хьэм ехъулIэу температурэр макIэу къыдэкIоягъ, сшъхьэ узыщтыгъэ грипп къызппыхьэкIэ узэрэхъурэм фэдэу. Зыгъэпсэфыгъо мафэхэр зытекIым температурэр градус 38-м кIахьэу къыдэкIоягъ. Блыпэм колцент­рэм сытеуагъ, сыкъызэрэсымэ­джагъэр ясIуагъ. А мэфэ дэдэм ковид-бригадэр тадэжь къэ­кIуагъ. ТиунагъокIэ нэбгыритф тэхъу — сэры, сишъхьэгъус, типшъэшъитIу, сигуащ. Сигуащи итемпературэ тIэкIу къы­дэкIо­ягъэти, титIуи тауплъэ­кIунэу зядгъэтхыгъагъ, нэмыкIэу унагъом исмэ япсауныгъэкIэ дагъо яIагъэп. КъэкIогъэ медикхэм сэрырэ сигуащэрэ тестхэр тIахи, уцхэр къытфыратхыкIыгъэх: ингаверин едгъэжьэгъахэти, лъыдгъэкIотэнэу, азитромицин, гриппферон ыкIи псыбэ тешъон зэрэфаер къытаIуагъ. Мэфищ зытешIэм анализхэм язэфэхьысыжьхэр къытаIожьыгъэх — сэ ситест «положительнэу», гуащэм иер «отрицательнэу» къычIэкIыгъэх. Ситемпературэ ехыгъагъ нахь мышIэми, сизытет бэкIэ нахь дэи, нахь хьылъэ къызэрэхъурэр зэхэсшIагъ. Жьы къэщэгъур нахь хьылъэ къызэрэ­сфэхъурэм къыхэкIыкIэ, ыпкIэ сти компьютернэ томографие ситхьабылхэр язгъэшIыгъэх. ЗязгъэшIыгъэм такъикъ 20 нахь темышIагъэу къысфытеохи, ситхьабылхэр вирусым процент 25 — 30-м анэсэу зэрэзэлъикIугъэ­хэр къысаIуагъ — ар КТ 2 зы­фаIорэр ары. Сыпскэщтыгъ, сатурациер процент 95-м нэс къехыгъагъ, госпиталым сычIэгъолъхьан фае хъугъэ».

Светланэ унэм исэу зэIэзэ­жьыфэ, иунагъо щыщ нэбгыри­тIумэ ковидыр пахыгъахэу зэ­рэ­щытыр джыри ышIэщтыгъэп. IэпыIэгъу зэрэфэхъущтхэм емы­джэнджэшэу ыкIи мыщынэу, ар Мыекъопэ къэлэ сымэджэщэу госпиталь ашIыгъэм чIэгъо­лъхьагъ.

«Палатэм нэбгыритф тыхъоу тилъыгъ. Ныбжь зэфэшъхьафхэр тиIагъэх — илъэс 45-м щегъэ­жьагъэу 80-м нэсэу. Нэбгыритфым щыщэу нэбгырищыр адыгагъ. Илъэс 80 зыныбжьыгъэр Хьалъэкъуае щыщ нанэр арыгъэ. ЗэкIэ пIэкIорхэм кислородыр къящэлIагъэу, нэгуихъо­хэмкIэ (кислороднэ маскэхэмкIэ) жьы къатщэщтыгъ, капельницэхэр — мафэм щэ, уколхэр къытфашIыщтыгъэх»,Светланэ госпиталым зычIэгъолъхьэгъэ мафэм ишъхьэгъу­сэу Азэматрэ ипшъэшъэ нахьы­жъэу Бэлэрэ температурэ къа­кIилъхьагъ, мэфитIукIэ тестхэр арагъэтыгъэх. ТIури «ковид-положительнэу» къыгъэлъэ­гъуагъ. Ковид-бригадэм пкIэ хэмылъэу къафищэгъэ уцхэмкIэ — арбидол, азитромицин, грип­пферон, зэIэзэжьхэу аублагъ.

«Сэ сшъхьэкIэ ятIонэрэ ма­фэм нахьышIу сыкъэхъужьы­гъагъ. Сатурациер процент 98-рэ хъугъэ. ТипалатэкIэ зынаIэ къыттетыгъэ врачэу Карелина Алена Геннадий ыпхъум, ащ нэмыкIэу врач-терапевтэу Мокшаева Светлана Василий ып­хъум анаIэ лъэшэу къызэрэттетыгъэр къыхэзгъэщынэу сыфай. Сафэраз, врачхэм алъэкI къагъэнагъэп —– пчэдыжьрэ, пчыхьэрэ къытфычIахьэщтыгъэх, чэщ чэ­зы­ур зыхьырэ врачхэри къытлъыплъэщтыгъэх. СИЗ-хэр ащыгъми, амакъэхэмкIэ, нэгу­Iухъошхом къищырэ нэплъэгъум­кIэ къэтшIэжьыщтыгъэх, ацIэхэри зыухъумэжь шъуашэхэм атетхагъэу щытыгъ. Ящэнэрэ мафэм зыкъэсшIэжьыпагъ».

Брыцу Светланэ илъэс 20-м къехъугъ зысшIэрэр, унагъохэмкIэ тызэхахьэ, тызэныбджэгъу. Къызэрэсымэджагъэр, госпиталым зэрэчIэфагъэр зызэхэсэхым, телефонкIэ сыфытеогъагъ. Ар уахътэмкIэ джа зыфиIорэ ящэнэрэ мафэр арыгъэ. Сыда пIомэ, ор-сэрэу къызэрэздэгущыIагъэм сыкъыгъэгушIуагъэу, псынкIэу зэрэхъужьыщтымкIэ сыгукIэ сицыхьэ фытелъэу, телефоныр теслъхьажьыгъагъ. Госпиталым чIэлъыфэ гу зылъи­тэгъэ лъэныкъо зэфэшъхьафхэм Светланэ шъхьаихыгъэу ягугъу къысфишIыгъ. «Врачхэм алъэкI къанэрэп, ау санитарэу Iоф зышIэрэ волонтерхэм лъэшэу анаIэ атырагъэтын фае. НыбжьыкIэх, къэб­зэныгъэм икъу фэдизэу лъып­лъэн­хэу игъо ифэхэрэп. СызчIэ­лъыгъэр къатищ хъурэ корпусыкIэр ары.

Сымаджэу чIэлъхэм цIыф гъэшIэгъонхэр къахафэх — ежьхэм анэмыкIэу сымаджэхэр джыри щыIэх Iоу амышIэу. Укъы­зысымаджэрэм щэIагъэ пхэлъы­ным ыкIи ор-орэу гу къызIэпыпшIыхьажьыным мэхьанэшхо иIэу щыт. Узыр зэрэхьылъэм щэч хэлъэп, шъхьаджи зэрехъу­лIэрэр зэфэшъхьаф, ар тшъхьэ­кIэ тыушэтыгъэ, ау къыптеорэ щтэныр, гумэкIыр зэкIэмэ ана­хьэу зэр-мыр узышIырэмэ ащыщ. Мыщ дэжьым узфырикъужьын фае, узым утекIонымкIэ ащ ишIогъэшхо къэкIо, ащкIэ врачхэми IэпыIэгъу уафэхъу. Госпиталым сымаджэу чIэлъхэр мафэм щэ дэгъоу щагъашхэх. Пчэды­жьышхи, щэджэгъуашхи, пчыхьэшъхьашхи зэ нахь умыгъэфедэрэ хьакъу-шыкъухэмкIэ уагъэшIы».

Госпиталым зычIэлъыр яблэ­нэрэ мафэ зэхъум, Светланэ итхьабылхэр компьютернэ томографие икIэрыкIэу ашIыгъэх. Пневмониер процент 20-м нэсэу зэкIэкIуагъэу, тхьабылым уIа­гъэу фэхъугъэхэр зэпцIыжьынэу рагъэжьагъэу къыгъэлъэгъуагъэти, къычIатхыкIыжьыгъ. Джыри нахь дэгъоу зэтеуцожьыным пае, зэришIэфыжьын фаехэр къыраIуагъэх. Къызхэхьажьыгъэ унагъоми ишъхьэгъусэрэ ипшъэ­шъэ нахьыжърэ щызэIэзэ­жьых. Бэрэскэшхом ятIонэрэ тестхэр аIахыгъэх. Шъхьэгъусэр джыри хэпскыкIы.

«Джы нэс кофем ымэ къысэурэп, — еIо Светэ, — ау сабыным ымэ къыскIао. ТIэкIу-тIэкIузэ мэ зэхэшIэныр зэтеуцожьы. 2019-рэ илъэсым ыкIэм сшыпхъу нахьыкIэу Чэчэным щыпсэурэр пневмоние хъугъагъэ. Ащыгъум ковидыр къежьагъэми тшIагъэп. Чэчэным зыщимгъэхъужьышъоу ИлъэсыкIэм, 2020-рэ илъэсым икъихьагъу тефэу, ар Мыекъуа­пэ къэкIогъагъ. Мыекъопэ къэлэ сымэджэщым пульмонологиемкIэ иотделение щылэ мазэм чIэлъыгъ, врачэу, отделением ипащэу Илья Ковальчук еIазэщтыгъ. Изытет нахьышIу хъу­гъэу къычIатхыкIыжьи, кIожьыгъагъэ. Гъатхэм иублапIэ ковидыр къы­зэрежьагъэм икъэбар дунаим щашIагъ. Коронавирусыр апэу къызIукIагъэхэм сшыпхъу зэращыщыгъэр джы къыдгурэIо ыкIи итхьабыл сурэт техыгъэмэ яп­лъыгъэ врачхэм ар къаушыхьаты. Тэри джы ковидыр тпэкIэ­кIыгъ».

Брыцу Светланэрэ Азэматрэ япшъэшъитIуи медицинэ сэнэхьатыр къыхахыгъ. Пшъэшъэ на­хьыжъэу Бэллэ Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым медицинэмкIэ иинститут къыухыгъ. Ординатурэр Ставрополь икъэралыгъо медицинэ университет эндокринологиемкIэ къыщиухыжьыгъ. Мыекъопэ къэ­лэ сымэджэщэу зэпахырэ узхэмкIэ госпиталэу Iоф зышIэрэм мазэрэ ныкъорэ Iоф щишIагъ. Джы поликлиническэ IофшIэным зыфигъэзэщт. Пшъэшъэ нахьыкIэу Аминэ Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым медицинэмкIэ иинститут педиатриемкIэ ифакультет щеджэ. ПшъэшъитIуми эпидемиологическэ шапхъэхэр унагъом исхэм агъэцэкIэнхэм лъэшэу анаIэ тырагъэты. Янэжъ фэса­къых, зы унэ зэдисых нахь мышIэми, унагъом щыщхэм ащ зыIуагъакIэрэп. Брыцу Бэллэ госпиталым Iоф щешIэфэ ынэ кIэкIыгъэм зэфэхьысыжьэу ригъэшIыгъэхэмкIэ къыддэгощагъ:

«Мы узым уфримыкъунэу щытэп ыкIи ущымыщынэу, зыгу- зыкIуачIэу тыпэуцун фае. Шъхьа­джи тефэрэр ерэшI. ЦIыфхэм ковидым амалэу щыIэхэмкIэ зыщаухъумэжьын фае: благъэу зэрэмыкIуалIэх, цIыф кIуапIэхэм защарэдзый, къэсымэджагъэ­хэмэ унэм ерэсых, узым псын­кIэу зедзы, цIыфхэм псэнкIэу зэпахы. Ковидыр зышIошI мы­хъу­хэрэм, джынэс ащ фэдэхэм тяуалIэ, яеплъыкIэ ежьхэм зыдарэIыгъ, ащ пае нэмыкIхэр щыхьагъу арэмышIых. Шъоущыгъу уз зиIэхэм зэкIэмэ анахь къяхьылъэкIы, лъыр Iужъу мэхъу, тромбхэр — лъыпцIагъэхэр пкъышъолым хегъахъо. Ау врачхэм яамал къыхьырэр зэшIуахы, сыхьатиплIым нахь мымакIэу укъэзыухъумэрэ шъуа­шэр пщыгъэу сымаджэхэм уахэтыныр Iоф псынкIэп. Мафэ къэс «зонэ плъыжьым» итэу сиIоф­шIэгъухэр мэлажьэх».

Брыцу Светланэ къыхегъэхъо­жьы: «Сэ сшъхьэкIэ къысэIэзэгъэ врачхэм «тхьашъуегъэпсэу!» ясIомэ сшIоигъу. Тыщэгугъы унагъом исхэмкIи тIэкIу-тIэкIоу тызэтеуцожьынэу. ЗэкIэ шапхъэ­хэр тэгъэцакIэх, ау цIыфхэми дунаир зэолIэгъэ узым илъэшыгъэ, ищынагъо зэхашIыкIынышъ зыфаIорэр агъэцэкIэн, дэIонхэ фае. Зыгу-зыкIуачIэу, тыгу ты­мы­гъэкIодымэ, цIыфым ыкIуачIэ къымыхьын щыIэп».

Брыцу унагъом исхэм япсауныгъэ зэтеуцожьынэу афэсэIо, тизэныбджэгъуныгъэ къыдыха­лъыти, цыхьэ къысфашIэу апэ­кIэкIыгъэмкIэ къызэрэздэгощагъэхэм, къэстхыжьынэу фит сызэрашIыгъэм апае лъэшэу сафэраз.

Тэу Замир.