КIэлэцIыкIухэм пцIы ауса?
Руслъан ятфэнэрэ классым ис, иеджэн мы аужырэ уахътэм шIукIаеу къыщигъэкIагъ. Ныр IофшIапIэм къызекIыжьым «хьисапымкIэ десэр бгъэцэкIэжьыгъа?» ыIуи икIалэ еупчIыгъ. Десэр ыгъэцэкIэжьыгъэу джэуап ащ къыритыжьыгъ. Ау ныр тетрадым зыдаплъэм икIалэ пцIы къызэрэфиусыгъэр къыгурыIуагъ. ИпцI къычIэмыщыжьыным щыгугъэу янэ зэхихмэ шIоигъор ары ащ къыIуагъэр. ПцIы уусы зэрэмыхъущтыр пчъагъэрэ зэраIогъэ Руслъан ынапIэ къымыIэтэу нэу губжыгъэм ыпашъхьэ итыгъ.
КIэлэцIыкIум нахьыбэрэмкIэ пцIы зиусырэр нахьыжъхэм шапхъэу къыфалъэгъурэмрэ ежь ишIоигъоныгъэрэ зэтемыфэхэ зыхъукIэ ары. Руслъан фэгъэхьыгъэу къэпIон хъумэ, дэгъоу еджэнэу ащ джыри пшъэрылъ ышъхьэкIэ зыфигъэуцужьыгъэп. Джары ным ыIохэрэр зыкIыхэмызагъэрэри.
ПцIы зэриусрэм кIэлэцIыкIур ыгъэгумэкIырэп, ащкIэ иIофыгъо зэшIуихыгъэу елъытэ. «ПцIы умыус, ар къычIэщыжьыщт» зэрэраIорэм ишIуагъэ къакIорэп. Амыгъэпщынэным пае пцIы зэриусрэм нэмыкIэу, лъапсэ гори имыIэу кIэлэцIыкIум зыгорэхэр къыугупшысынхэ ылъэкIыщт. Урысыбзэр еджапIэм щарагъэхьы зэхъум летчик цIэрыIо горэ якласс къэкIогъагъэу, самолетхэм ямодель ахэм къаригъэлъэгъугъэу къыIотэн ылъэкIыщт…
ШъыпкъэмкIэ, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм, ублэпIэ еджапIэхэм ачIэсхэм щымыIэ горэ къаугупшысыныр якIас. АхэмкIэ ар шапхъэу щыт. Ау шапхъэу щыIэхэм уарыкIынымрэ дунаеу узытетыр умыштэнымрэ зэфэдэп ныIа?
Пстэуми къыдгурэIо кIэлэцIыкIум уахътэ нахьыбэу къыфыхэбгъэкIымэ, удэджэгумэ, зекIо удакIомэ, мафэм ылъэгъугъэхэмкIэ пчыхьэ къэс уеупчIыжьмэ зэрэдэгъур. Ау къэIогъэн фае ны-тыхэу пчыхьэрэ пшъыгъэхэу яунэ къекIолIэжьхэрэм IорышIэу, щысэтехыпIэу якIалэ алъэгъу зэрашIоигъом кIэлэцIыкIум ахэм цыхьэу къафишIырэр къызэрэригъэIыхырэр. Ны-тыхэм къыщагъэзыягъэ фэдэу, мэфэ пстэури зэфэдэхэу зэкIэлъыкIохэу къызышIошIырэ кIэлэцIыкIум ежь къыугупшысыхэрэмкIэ ищыIэныгъэ ыгъэкIэракIэу еублэ. Ащ пцIы ыусэу ары бэмэ къызэращыхъурэр. АщкIэ щысэшIоу щыт «Каникулы в Простоквашино» зыфиIорэ мультфильмэм хэт шъэожъыер. Ны-тыхэм къызэрэзэхамышIыкIырэм къыхэкIэу зыщалъытэрэ, шIу зыщалъэгъурэ дунай шъхьаф кIэлэцIыкIум къыугупшысыгъ. Къыфамыдэщтыгъэ чэтыури хьэри зэрэзэригъэгъотыгъэмкIэ яунэ къыщыдэмыхъущтыгъэр ащ ригъэкъужьыгъ. Ащ фэдэ кIалэр сыда зыфэныкъор? Янэ-ятэхэм къызэхашIыкIыныр ары. Хэти исабый шIу елъэгъу ащ рилъэгъулIэрэ горэхэр гукIэ фэмыштэу загъорэ къыхэкIми. Iушэу, IорышIэу щытыгъэемэ, ны-тыхэм ар гъунэнчъэу шIу зэралъэгъущтыгъэр сабыим нахь зэхишIэ къэс дунаеу къыугупшысырэм ащ нахь лъэшэу зыфекъудыи.
НэмыкI цIыфым, ар уисабыеу орэхъу фаеми, идунай хэхъухьэрэр зэкIэ къэбгъэгъунэн плъэкIыщтэп, къэбгъэгъунэнэуи щытэп. ХьисапымкIэ десэу къыратыгъэр кIэлэцIыкIум унэм щимыгъэцэкIэжьыгъэмэ, гъэшIэгъонэу ар къыфамыIотэнкIи пшIэхэнэп. КIэлэегъаджэм шъудэгущыIэу, хьисапыр гъэшIэгъонэу зыщарагъашIэрэ кружокым ар ешъутымэ хъущт. Е ар къехьылъэкIэу шъухаплъэмэ, нэмыкIэу къыдэхъухэрэм нахь зэрапышъущэщтым шъупылъын фае. Ренэу «шъузэпыин», шъузэгурымыIон нахьи ар нахьышIу.
Хъымыщ Жанн. Унэгъо, кIэлэцIыкIу психолог, кIэлэегъадж.