Сотовэ зэпхыныгъэр ыкIи Интернет амалхэр къызыфагъэфедэхэзэ гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэ­джэшIагъэу зэрахьэхэрэм япчъагъэ мы аужырэ илъэсхэм хэпшIыкIэу хэхъуагъ.

ГъэпцIагъэ зыхэлъ шIыкIэу бзэджашIэхэм къызыфагъэфе­дэрэр зэтефыгъэу щыт. Ахэр зэкIэ зэзыпхыхэрэр цIыфхэм егъэлыегъащэу бзэджашIэхэм цыхьэ зэрафашIыхэрэр ары.

Банкым иIофышIэхэу зыкъагъэлъагъозэ...

«Ваша банковская карта за­блокирована», «Операция по карте приостановлена» ыкIи нэмыкIхэри зэрытхэгъэ СМС-хэр зэкъодзакIохэм цIыфхэм афарагъэхьых е ятелефон номерхэмкIэ афытеох. ТелефонымкIэ зафытеохэкIэ щынэгъон­чъэнымкIэ банкым икъулыкъу иIофышIэхэу араIо ыкIи банкым икартэу цIыфым ыгъэфедэрэм кIуачIэ имыIэжьэу макъэ ра­гъэIу. КъэIогъэн фае, бзэджа­шIэхэм анахьэу къызфагъэфе­дэхэрэр сберым икартэ ары. Мы гумэкIыгъор дэгъэзыжьы­гъэным фэшI картэм ыкIыб пчъэгъищ хъурэ кодэу тетхагъэр къараIон фаеу цIыфым макъэ рагъэIу. СМС шIыкIэм тет мэкъэгъэIур сберым къыфыригъэхьыгъэу бэмэ къащэхъу ыкIи кодыр бзэджашIэхэм араIо. Нэужым цIыфым иахъщэу счетым илъыр зэкIэ гъэпцIагъэкIэ рахы.

Мыщ фэдэ гумэкIыгъо шъу­хэмыфэным фэшI къышъуаIорэр зэкIэ шъушIошъ шъумы­гъэхъу. Банкым къышъуитыгъэ картэм иреквизитхэр, ПИН-кодыр, паролыр, джащ фэдэу картэм ыкIыб тетхэгъэ пчъа­гъэхэр, кодыр зыми ешъумыIу.

Банкыр хэтэу, зыпари организацие ПИН-кодым къыкIэ­дэунхэ фитхэп. Картэм игъусэу ПИН-кодыр шъуIыгъ хъущтэп. Ежь банкым ителефон номер шъыпкъэр картэм ыкIыб тетхагъ, арышъ, упчIэ горэ шъуиIэмэ ащкIэ шъуфытеон шъулъэ­кIыщт. Зыщышъумыгъэгъупш: кредиткэр зиер банкым зэрэтеон ылъэкIыщт номер закъор ежь картэм тетхагъэр ары. Уп­чIэ шъуиIэ хъумэ, банкым е финанс учреждением зафэб­гъэзэн плъэкIыщт.

Корпоративнэ номерхэр агъэфедэхэзэ…

ТелефонымкIэ зэкъодзэн бзэ­джэшIагъэу зэрахьэхэрэр бэ зэрэхъухэрэр цIыфхэм агу­ра­гъаIоми, ащ щыухъумагъэхэ хъухэрэп. ГущыIэм пае, зэрар зэрахыгъэр ащ фэдэ шIыкIэу щыIэхэм ащыгъуазэщтыгъэми, агъэпцIэн алъэкIы. Мыщ фэдэ щысэхэр бэу къэпхьынхэ плъэ­кIыщт. Якартэ агъэфедэжьын амылъэкIынэу, ар зэфашIыгъэу СМС-мэкъэгъэIухэр цIыф­хэм къазыфырагъэхьыкIэ, зэра­гъэпцIэнхэ алъэкIыщтыр ащэ­гъу­пшэ ыкIи зэIуагъэкIэгъэ ахъ­щэр ашIуатыгъу.

Сыд фэдизэу хэбзэухъумэкIо къулыкъухэм пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр зэрахьагъэми, цIыфхэм зэдэгущыIэгъухэр ада­шIыхэми, амышIэхэрэм цыхьэ афашIы, ащ къыхэкIыкIэ мылъкоу зэIуагъэкIагъэр чIанэ.

КъэIогъэн фае гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIагъэр къычIэгъэщыгъуаеу зэрэщытыр. Сыда пIомэ, бзэджашIэм ынэгу цIыфым ылъэгъурэп. Министерст­вэм изэфэхьысыжьхэм къызэрагъэлъагъорэмкIэ, гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIагъэр теле­фонымкIэ ыкIи Интернетым иамалхэмкIэ зэрахьэх. Гукъау нахь мышIэми, хъугъэ-шIагъэхэм япчъагъи къыщыкIэрэп.

Чэщ-зымафэм къыкIоцI гъогогъуи 4-рэ мыщ фэдэ бзэджэшIагъэхэр Адыгеим щызэрахьагъэу агъэунэфыгъ. Зэрарыр сомэ мин 500 мэхъу.

СМС-кIэ къагъэхьырэ мэ­къэгъэIур номерхэу 8-800-…, 8-499… е 8-495-кIэ къырегъа­жьэх. Мыщ дэжьым къэIогъэн фае корпоративнэ номерхэр къызIэкIэгъэхьэгъуаеу зэрэщымытхэр. ЗэкъодзакIохэм ащ фэ­дэ номерхэмкIэ гъэпцIэгъэ зекIуакIэхэр зэрахьэх.

Щысэ къэтхьын. Теуцожь районым щыпсэурэ бзылъфыгъэу илъэс 36-рэ зыныбжьыр бзэджашIэхэм зэрагъэпцIагъэм къыхэкIэу полицием икъулы­къу­шIэхэм зафигъэзагъ. Ащ къазэ­рэфиIотагъэмкIэ, 8-495-кIэ къы­ригъажьэрэ номерымкIэ щэгъогогъо къыфытеуагъэх.

Бзылъфыгъэм ышIошъ агъэхъуи, ителефон тет онлайн-приложе­ниемкIэ ахъщэм епхыгъэ фэIо-фашIэхэр рагъэцэкIагъэх.

Нэ­ужым ащ икартэ илъыгъэ ахъ­щэу сомэ мин 280-р рахыгъ. Мыщ фэдэ шIыкIэмкIэ агъэпцIагъ Мыекъуапэ щыпсэурэ илъэс 40 зыныбжь бзылъфыгъэр. Ащ икартэ сомэ мини 120-рэ ратыгъукIыгъ. Мыщ фэдэ щысабэ къэпхьын плъэ­кIыщт.

Интернетым исайтхэмкIэ…

Мы аужырэ уахътэм гъэпцIагъэ зыхэлъ шIыкIакIэу къежьагъэхэм ащыщ Интернет сайтхэр къызыфагъэфедэхэзэ цIыфым имылъку епхыгъэ щэфын-щэ­жьыныр. Мыщ дэжьым зэкъо­дзакIом щакIоу е щэфакIоу зыкъигъэлъэгъон ылъэкIыщт. Анахьэу сайтхэу «Авито» ыкIи «Интернет-тучанхэр» зыфиIо­хэрэр арых бзэджэшIагъэхэр нахьыбэу зыщызэрахьэхэрэр. Имылъку ыщэу ыIозэ, бзэджа­шIэм цыхьэ къызфарегъэшIы, ар зыщэфы зышIоигъом зыIуимыгъакIэу, мылъкум тефэрэ ахъщэм изы Iахь гъэпцIагъэкIэ къыIихын елъэкIы. Джащ фэдэу щэфакIоу зыкъыгъэлъагъозэ, щакIом фытео ыкIи итовар ыщэфы зэрэшIоигъор гурегъаIо. Сыд иушъхьагъуми, банк картэм иномер, паролыр зы­IэкIегъахьэ. Нэужым ащ илъ ахъщэр рехышъ, зегъэбылъы­жьы, ителефон номери чIе­дзыжьы.

ШъушIэн фаехэр

ЦIыфыр агъэделэным фэшI бзэджашIэхэм СМС-р къызы­фагъэфедэ е телефонымкIэ фытеох. СМС-р зэкъодзакIохэмкIэ Iэрыфэгъоу щыт. ЦIыфхэм ашIошъ агъэхъунэу гугъэ­хэзэ мыщ фэдэ шIыкIэмкIэ мэкъэгъэIухэр афарагъэхьых. ТелефонымкIэ зафытеохэкIэ цIыфыр агъэпцIэныр, ахъщэр къарагъэштэныр ары бзэджа­шIэхэм япшъэрылъ шъхьаIэр. Ащ пае шIыкIэ зэфэшъхьафхэр агъэфедэх. Мыщ фэдэ хъу­гъэ-шIагъэхэм шъуахэмыфэным фэшI сакъыныгъэ къыз­хэжъугъэфэнэу, бзэджашIэхэм цыхьэ афэшъумышIынэу хэ­бзэухъумакIохэр къышъоджэх.

Къэзыгъэхьазырыгъэр КIАРЭ Фатим.