СПИД-м пэуцужьыгъэным и Мафэ къыхэгъэщыгъэным мэхьанэу иIэр ВИЧ/СПИД-м фэгъэхьыгъэу цIыфхэм нахьыбэу ягъэшIэгъэныр ыкIи зэрэдунаеу ащ зэрэпэшIуекIорэр къэгъэлъэгъогъэныр ары.

1988-рэ илъэсым къыщыублагъэу мы мафэр тищыIэныгъэ къыхэхьагъ. Ащ лъапсэ фэхъугъэр уз щынагъом зызэриушъомбгъурэм, эпидемием хэкIи зэрэдунаеу зэрэзэлъиштагъэм къыхэкIэу ООН-м и Генеральнэ Ассамблее унашъоу ышIыгъэр ары.

Псауныгъэр къэухъумэгъэным и Дунэе организацие къызэритырэмкIэ, 2019-рэ илъэсым ехъулIэу ВИЧ-р къызхагъэщыгъэр нэбгырэ миллион 38-рэ мэхъу, миллион 1,7-м апэрэу ар къяузыгъ. СПИД-р ушъхьагъу зыфэхъугъэ миллион 32-рэ дунаим ехы­жьыгъ.

Мы мафэм цIыф миллион пчъагъэхэр зэкъоуцох, уз щынагъом пэшIуекIогъэнымкIэ зэфэхьысыжьэу яIэхэм атегущыIэх, пшъэрылъхэр агъэуцух.

Мы узым пэуцужьыгъэным фэшI Iофыгъоу зэшIохыгъэр макIэп, ау джыри тапэ илъыр бэ: пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэм ахэгъэхъогъэн, СПИД-м пэшIуекIонымкIэ аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ шIыкIэхэр гъэфедэгъэнхэр, нэмыкIхэри.

2020-рэ илъэсым мэкъуогъум и 30-м ехъулIэу УрысыемкIэ ВИЧ-р нэбгырэ 1465102-мэ къахагъэщыгъ. Аужырэ илъэсхэм мы узыр зыныбжь нахь хэкIотагъэмэ яIэу агъэунэфэу аублагъ. Ащ ыпкъ къикIыкIэ мыгъэ иапэрэ илъэсныкъо ехъулIэу 14439-мэ ядунай ахъожьыгъ. ГурытымкIэ илъэс 39-рэ аныбжьэу дунаим ехыжьых. Тикъэралыгъо шапхъэу щагъэнэфагъэхэм нахьыбэу зыщысымаджэхэрэр Кемеровскэ хэкур, Ханты-Мансийскэ автономнэ округыр, Пермскэ хэкур арых.

Мыгъэ иапэрэ илъэсныкъо Урысыем и Къыблэ шъо­лъыр нэбгырэ 3348-мэ апэрэу ВИЧ-р къахагъэщыгъ. ЦIыфхэм уз щынагъор зэпахыжьынымкIэ ушъхьагъу шъхьаIэу фэхъурэр къэбзэныгъэм зэрифэшъуашэу зэрэлъымыплъэхэрэмрэ наркотикхэр зызэрэхаIужьырэ мастэр зэрэшIоимрэ.

Адыгэ Республикэми мы лъэныкъомкIэ изытет гумэкIыгъоу щыт, сымаджэу учетым хагъэуцуагъэр нэбгырэ 1299-рэ мэхъу. Ащ ипроцент 26,9-рэ дунаим ехыжьыгъ. Мы илъэсым иапэрэ мэзих зэрагъэунэфыгъэмкIэ, ВИЧ-р яIэу нэбгырэ 846-рэ республикэм щэпсэу. Ахэм ащыщэу 677-р диспансер учетым хэтых. Анахьыбэу ахэр къалэу Мыекъуапэ, Мыекъопэ, Тэхъу­тэмыкъое, Джэджэ районхэм къащахагъэщыгъэх.

Мыщ дэжьым къэIогъэн фае бзылъфыгъэхэм янахьыбэм узыр яIэ хъуныр къызхэкIыгъэр шъхьэмылъытэжьыныгъэ зекIуакIэу къахафэхэрэр ары. Хъулъфыгъэхэм янахьыбэм наркотикхэр мастэкIэ зэрэзыхалъхьэхэрэм узыр хахыгъ.

2020-рэ илъэсым мэкъуогъум и 30-м ехъулIэу антиретровируснэ терапие нэбгырэ 511-мэ Адыгеим щарагъэгъотыгъ. Ар зыфашIырэмэ япчъагъэ нахьыбэ зэрэхъугъэм ишIуагъэкIэ сымаджэхэм япсауныгъэ изытет нахь зыпкъ еты. Къыхэгъэщыгъэн фае, СПИД-р къызэутэкIыгъэм а нэгъэупIэпIэгъум ищыIэныгъэ ыухырэп, ау ипсауныгъэ изытет лъыплъэжьын, игъом медицинэ уплъэкIунхэр ыкIунхэ, ищыкIэгъэ фэIо-фашIэхэр зэригъэгъотынхэ фае.

Мыгъэ пыкIыгъэ мэзихым къыкIоцI ВИЧ-р яIэмэ зэрагъэшIэнэу республикэм щыпсэурэ 37436-мэ зэрагъэуплъэкIугъ. БлэкIыгъэ илъэсым егъэпшагъэмэ, пчъагъэр нахь макI. 2019-рэ илъэсым мыщ фэдэ уахътэм 61973-рэ ауплъэкIугъагъ. Мыгъэ пандемием ыпкъ къикIыкIэ мыщ фэдэ фэIо-фашIэхэм япчъагъэ зэхапшIэу къыщыкIагъ.

Мы илъэсым коронавирусым къыздихьыгъэ гумэкIыгъохэм ащыщ цIыфхэр бэу зыщызэрэугъоирэ Iоф­тхьабзэхэр пэшIорыгъэшъэу зэхащэнхэ зэрамылъэ­кIырэр. Амалэу джырэ уахътэ щыIэр социальнэ хъы­тыур къызфэбгъэфедэныр ары.

Мы гумэкIыгъом цIыфхэр щыухъумагъэхэ хъуным пае специалистхэм анахьэу анаIэ зытырагъэтырэр СПИД-м фэгъэхьыгъэ къэбарыр нахьыбэу къафаIотэныр ары. НыбжьыкIэхэм, гъэсэныгъэм иучреждениехэм ачIэсхэм нахь Iоф адашIэ. Джащ фэдэу тестирование арагъэкIу. Узыр нахь псынкIэу къыхэбгъэщы къэс, уеIэзэныр нахь IэшIэх мэхъу.

ПэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр мэкIофэ, республикэм щыпсэурэ пэпчъ ВИЧ-р иIэмэ зыгъэунэфыщт уплъэ­кIун ышIын амал иI. Къыхэгъэщыгъэн фае, ащ ыпкIэ зэрэхэмылъыр ыкIи ыцIэ-ылъэкъуацIэхэр шъэфэу къызэрэнэжьыщтхэр.

ЦIыф пэпчъ анахь лъапIэу иIэр псауныгъэр ары. Ащ къыхэкIэу хэти ар къызэриухъумэщтым лъып­лъэн фае. СПИД-м пэуцужьыгъэнымкIэ Адыгэ республикэ Гупчэм ителефон номерэу 8 (8772) 52-32-86-м къы­теохэрэм яупчIэхэм специалистхэм джэуапхэр къаратыжьыщт. Ахэм пчэдыжьым сыхьатыр 8-м къыщыублагъэу мафэм 3-м нэс Iоф ашIэ.

СПИД-м пэуцужьыгъэнымкIэ Адыгэ респуб­ли­кэ Гупчэм иврач шъхьаIэу Л. В. Мартьянова.