ШэкIогъум и 26-м АР-м и Общественнэ палатэ и Совет игъэкIотыгъэ зэхэсыгъо иIагъ. Iофтхьабзэр къызэIуихыгъ ыкIи зэрищагъ ащ и Тхьа­матэу Устэ Руслъан. Iофтхьабзэм IофыгъуитIумэ щатегущыIагъэх: кIэлэеджа­кIохэм шхыныгъо стырхэр аIэ­кIэгъэхьэгъэнхэм фэгъэхьыгъэ пшъэрылъэу УФ-м и Президент къыгъэуцугъэр гъэцэкIагъэ зэ­рэхъурэр ыкIи медицинэм ылъэ­ныкъокIэ волонтерствэр Адыгеим зэрэщагъэцакIэрэр.

Пэублэм Устэ Руслъан къызэ­риIуагъэмкIэ, УФ-м и Общест­веннэ палатэ шъолъырхэм зэп­хыныгъэ дэгъу адыриI. Бэмы­шIэу Общественнэ палатэм изэхэсыгъоу щыIагъэм ублэпIэ классхэм арысхэм ыпкIэ хэмылъэу шапхъэхэм адиштэу гъэхьазырыгъэ ыкIи псауныгъэм­кIэ шIуагъэ къэзыты­рэ шхыныгъо стырхэр аIэкIэгъэ­хьэгъэнхэм фэгъэхьыгъэ законо­проектэу аштагъэр гъэцэкIагъэ зэрэхъу­рэм щытегущыIагъэх. Мы лъэны­къомкIэ прокуратурэм уплъэ­кIунэу ышIыгъэхэм хэукъо­ны­гъэхэр къыхигъэщыгъэх. Ахэм ащыщых гъомылапхъэхэм ауасэхэм бащэ ахагъэхъуагъэу, чIыпIэ мэкъумэщышIэхэм къагъэкIы­гъэхэр щагъэзыягъэхэу, тхьацум хэшIыкIыгъэ шхыныгъохэр ыкIи пхъэшъхьэ-мышъхьэхэр ищыкIагъэм фэдиз кIэлэцIыкIухэм ара­мыгъэшхэу, нэмыкIхэри. Еджа­пIэхэм ащыщыбэхэм ны-тыхэм якомитет хэтхэм, блэкIыгъэ илъэ­сым егъэпшагъэмэ, мы­гъэ шхын стырым ыуасэ нахь макIэ зэрэхъугъэм, ар гъомылапхъэм идэгъугъэ къегоуагъэмэ егъэгумэкIых.

А 1 — 4-рэ классхэм арыс кIэлэеджакIохэм ыпкIэ хэмы­лъэу шхыныгъо стырхэр зэраIэкIагъа­хьэхэрэм ехьылIагъэу игъэкIотыгъэу къэгущыIагъ АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ иминистрэу КIэрэщэ Анзаур. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, 2020-рэ илъэ­сым шышъхьэIум УФ-м просвещениемкIэ и Министерствэрэ АР-м иминистрэхэм я Кабинетрэ зэзэгъыныгъэ зэдашIыгъ къэралыгъо программэу «Гъэсэны­гъэм хэхъоныгъэ ышIыныр» зыфи­Iорэм къыдыхэлъытагъэу, шхыныгъо стырхэр кIэлэеджакIохэм аIэкIэгъэхьэгъэным изэхэщэн пэ­­Iухьащт мылъкум изы Iахь суб­­сидиеу республикэм къыIэкIэ­гъэхьэгъэныр. Урысыем и Правительствэ иунашъокIэ мы про­­граммэм игъэцэкIэн пэIуагъэ­хьанэу федеральнэ бюджетым щыщ мылъкоу сомэ миллиони 105,1-рэ Адыгеим къыфатIуп­щыгъ. Ащ нэмыкIэу республикэ бюджетым сомэ миллион 1,1-рэ ыкIи чIыпIэ бюджетхэм сомэ мин 89,04-рэ къадыхалъытагъ. АР-м иминистрэхэм я Кабинет иунашъо къыпкъырыкIыхэзэ ыпкIэ зыхэмылъ шхын стыр­хэр ублэпIэ классхэм арыс кIэлэ­еджакIохэм аIэкIэгъэхьэ­гъэнхэм фэшI муниципальнэ образованиехэм субсидиеу аратыщтымкIэ зэзэгъыныгъэхэр ада­шIыгъэх.

2020 — 2021-рэ илъэсыкIэ еджэгъум муниципальнэ ыкIи къэралыгъо гъэсэныгъэ учреждении 152-мэ ыпкIэ хэмылъэу шхын стырхэр аIэкIагъэхьанхэу программэм къыделъытэ. Рос­потребнадзорым иунашъокIэ илъэсыкIэ еджэгъум ехъулIэу пщэрыхьапIэхэр зэтырагъэпсы­хьагъэх. Мы илъэсым Iоныгъом и 2-м къыщегъэжьагъэу а 1 — 4-рэ классхэм арыс кIэлэ­еджакIохэм зэкIэми, проценти 100-м нэсэу, ыпкIэ хэмылъэу шхын стырхэр аIэкIагъахьэх. Рес­публикэм я 5 — 11-рэ классхэм нэбгырэ 30717-рэ ащеджэ, ахэм ащыщэу кIэлэеджэкIо 21895-мэ шхын стырхэр, нэбгырэ 9099-м ыпкIэ хэмылъэу аIэ­кIагъахьэх.

АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат кIэлэеджакIохэм ягъэшхэн изэхэщэн лъэшэу ынаIэ тет, зэ­кIэ ащ фэгъэзагъэхэм игъом ыкIи икъоу япшъэрылъхэр агъэ­цэкIэнхэу афигъэпытагъ. Къэралыгъо Совет — Хасэм гъэсэныгъэмкIэ икомитет изэхэсыгъохэм мыщ епхыгъэ Iофхэм мызэу-­мытIоу щатегущыIагъэх. НахьыпэкIэ кIэлэеджакIохэм ягъэшхэн муниципалитетхэр ары фэгъэзэгъагъэхэр. Ащ фэшI фэгъэ­кIотэнхэр зиIэ унагъохэм къарыкIыгъэ кIэлэцIыкIухэр ары ныIэп ыпкIэ хэмылъэу шхыныгъо стырхэр зыIэкIагъахьэщтыгъэхэр. Джы федеральнэ ыкIи шъолъыр законхэм къазэращыдэлъыта­гъэмкIэ, гъэсэныгъэм епхыгъэ организациехэм яублэпIэ классхэм арыс кIэлэеджакIохэм зэ­кIэми ащ фэдэ амал яI.

— АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат сомэ миллион 12,7-рэ хъурэ ахъщэ тедзэу минис­терствэм къыфитIупщыгъэм ишIуа­гъэкIэ я 5 — 11-рэ классхэм арыс кIэлэеджакIохэу фэгъэкIотэныгъэ зиIэхэм япчъа­гъэ, блэкIыгъэ илъэсым егъэпшагъэмэ, мыгъэ нэбгырэ 2445-кIэ нахьыбэ хъугъэ. Ащ къыхэкIэу зэкIэмкIи я 1 — 11-рэ классхэм арыс кIэлэеджэкIо 46 544-мэ (процент 83-м) шхын стырхэр аIэкIэтэгъахьэх, — къыIуагъ ми­нистрэм.

КIэлэцIыкIухэм ягъэшхэнкIэ анахь мэхьанэшхо зиIэр общественностым, ны-тыхэм ыкIи ежь кIэлэеджакIохэм еплъыкIэу яIэр ары. Ащ пае УФ-м просвещениемкIэ и Министерствэ, Урысые народнэ фронтым ыкIи партиеу «Единэ Россием», джащ фэдэу АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэм­рэкIэ и Министерствэ япхыгъэу «линие плъырхэм» Iоф ашIэ. Ащ нэмыкIэу къэралыгъо фэIо-фа­шIэхэр зыщагъэцэкIэрэ порталым щеджэхэрэ ны-тыхэм яIофыгъохэр зэхэфыгъэхэ зэрэ­хъу­рэр ведомствэм зэрегъашIэ. Шэ­кIогъум и 26-м ехъулIэу нэ­бгырэ 415-мэ порталым зыкъыфагъэзагъ, ахэм ащыщэу 34-мэ дао горэ яI. Ахэр зэхэфыгъэнхэм фэшI муниципальнэ комиссиехэр зэхащагъэх, зэфэхьысыжьхэм ялъытыгъэу унашъохэри ашIых.

Ащ нэмыкIэу шхыныгъо стырэу агъэхьазырхэрэм язытет тхьамафэм плIэгъогогъо ауплъэ­кIух. Хэукъоныгъэ къызыхагъэщыкIэ ахэр псынкIэу зэрэдагъэ­зыжьыщтхэм пылъых. ИщыкIэгъэ гъомылапхъэр пкъышъолым Iэ­кIахьэмэ, сабыйхэм ашъхьэ узыщтэп, псынкIэу пшъыщтхэп. КIэлэцIыкIухэр зыфаехэр, ахэм яеплъыкIэ къыдалъытэзэ ыкIи Роспотребнадзорым къыгъэуцугъэ шапхъэхэри амыукъоу гъэсэ­ныгъэм иучреждениехэм япащэхэмрэ еджапIэхэм яшхапIэхэм яIофышIэхэмрэ меню зэтефыгъэ­хэр зэрэзэхагъэуцощтым пы­лъых. Ны-тыхэри уплъэкIунхэм чанэу къахэлажьэх. Гъомылап­хъэхэр ауплъэкIух, ахэр зэра­Iыгъ шIыкIэми лъэплъэх. НахьыбэрэмкIэ ахэр пстэуми агъэразэх.

Медицинэм ылъэныкъокIэ во­лонтерствэм Адыгеим зызэрэщиушъомбгъурэм фэгъэхьыгъэу къэгущыIагъ Мыекъопэ медицинэ колледжым пIуныгъэ IофхэмкIэ пащэм игуадзэу Такаш Фатимэ. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, колле­джым епхыгъэу «VITA» зыфиIорэ добровольческэ отрядым псауны­гъэмкIэ ыкIи социальнэ лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ Iоф ешIэ. 2019 — 2020-рэ илъэсхэм ате­лъытагъэу колледжым истудент волонтер нэбгырэ 240-рэ мы IофшIэным хэлэжьагъэх. Гу­­щы­Iэм пае, колледжым иволон­тер­хэр ыпкIэ хэмылъэу сы­мэ­джэщ­хэм ыкIи поликлиникэхэм ащылажьэхэрэм IэпыIэгъу афэ­хъух.

Врачхэм зэралъытэрэмкIэ, студент-медикхэр мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэм ахэлажьэхэзэ гу­кIэгъуныгъэм къыфещэх, ­ныбжь зиIэхэм ыкIи кIэлэцIыкIухэм фыщытыкIэу афыряIэр нахьышIум ылъэныкъокIэ зэблэхъугъэ мэхъу, ащ нэмыкIэу шIэныгъэу зэрагъэгъотыгъэр аушэтыжьы. Пандемием илъэхъан волонтер­хэм яшIогъэшхо къызэрэкIорэм щэч хэлъэп. Мэлылъфэгъум къы­щегъэжьагъэу «зонэ плъыжькIэ» заджэхэрэм колледжым иволонтер нэбгыри 3-мэ Iоф щашIагъ. Мы мафэхэм коронавирусыр къызэузыхэрэм япчъа­гъэ хэпшIыкIэу нахьыбэ хъугъэ. Ащ къыхэкIыкIэ волонтер медикхэм яIофшIэни хэхъуагъ. Iоныгъом къыщегъэжьагъэу волонтер нэбгырэ 18 врачхэм ыкIи цIыфхэм IэпыIэгъу афэхъух.

Ащ нэмыкIэу Урысые Iофтхьа­бзэхэу Адыгеим щырагъэкIо­кIыхэрэм волонтерхэр чанэу ахэлажьэх. ЦIыфым ипсауныгъэ зэрар езыхырэ пстэури щыгъэзыегъэнхэм епхыгъэ Iофтхьа­бзэхэр кIэлэеджакIохэм афызэхащэх. Колледжым иволонтер анахь чанхэр къэралыгъо проектхэм, форумхэм ахэлажьэх.

КIАРЭ Фатим.