ШэкIогъум и 19-м Адыгэ Республикэм псауныгъэр къэухъумэ­гъэ­­ным­кIэ и Министерствэ зыщыкIэтхэжьыгъэхэ унашъомкIэ Адыгэ Рес­публикэм зэпахырэ узхэмкIэ иклиническэ сымэджэщ иврач шъхьаIэ иIэнатIэ ыгъэцэкIэнэу Лъэустэнджэл Розэ Казбек ыпхъур икIыгъэ тхьамафэм ыкIэм агъэнэфагъ.Лъэустэнджэл Розэ 1999-рэ илъэсым Пшызэ къэралыгъо медицинэ академиер къыухыгъ. А илъэс дэдэм зэпахырэ узхэмкIэ Мыекъопэ къэлэ сымэджэщым врач-интернэу Iоф ышIэнэу Iухьэгъагъ. 2001-рэ илъэсым Ростов къэралыгъо медицинэ университетым иординатурэ чIэхьажьыгъ. 2003-рэ илъэсым ар къеухышъ къегъэзэжьы, врач-ординаторэу зэпахырэ узхэмкIэ сымэджэщым иапэрэ отделение Iоф щишIэнэу щырегъажьэ. 2008-рэ илъэсым мы отделением ипащэ иIэнатIэ Iохьэ. 2015-рэ илъэсым Адыгэ Республикэм зэпахырэ узхэмкIэ иклиническэ сымэджэщ иврач шъхьаIэ медицинэ лъэныкъомкIэ игуадзэу агъэнафэ. А илъэс дэдэм щыублагъэу Лъэустэн­джэл Розэ Адыгэ Республикэм зэпахырэ узхэмкIэ штатым хэ­мыт испециалист шъхьаI.

Пандемиер къызежьагъэм щыублагъэу Лъэустэнджэл Розэ «зонэ плъыжьым» итэу Iоф ешIэ. Узыр къызежьакIэм мэзитIу-мэзищым къакIоцI ядэжь мыкIожьхэу сымэджэщым Iоф щызышIэгъэ врачхэм ясатыр хэтыгъ. Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ ирэзэныгъэ тхылъ къызфагъэшъошагъэхэм ащыщ. Непэ зыIухьэгъэ IэнатIэм елъы­тыгъэу, уахътэу иIэр мэкIэ дэ­дэми, мэфэ пчъагъэрэ тызежэ нэуж тиупчIэхэм джэуапхэр къаритыжьынэу къезэгъыгъ. Тыз­дэгущыIэгъэ мафэм ехъулIэу сымэджэщэу зипащэм ковид сымаджэу нэбгыри 175-рэ ­чIэлъ, нэбгыритфым реанимацием щя­Iазэх. Анахь цIыкIоу чIэлъым мэзитIу ыныбжь. ЗэкIэмэ апэу Розэ хигъэунэфыкIыгъэр ящыкIэгъэ уцхэр зэкIэ сымэджэщым икъоу зэрэIэкIэлъхэр ары: «Фэ­дэ къыхэмыкIыгъэу Iэзэгъу уц­хэр ищыкIагъэм фэдэ пчъагъэкIэ нахьыбэу къызIэкIэтэгъахьэх. АщкIэ республикэм псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ и Министерствэ IэпыIэгъу къытфэхъу».

ЦIыфэу сымэджэщым къы­чIафэхэрэм ящыкIэгъэ Iэзэгъу уцхэр язытет елъытыгъэу ахалъхьэх. Аужырэ тхьамэфитIум ан­тибиотикхэр зэрэзэрапхъо­хэ­рэр, ахэр аптекэ мэкIаехэм псынкIэу зэратекIыхэрэр, шэп­хъэнчъэу цIыфхэм ахэр зэрап­хъо зэрэхъугъэр, ковид сыма­джэ­хэм зэкIэми зэфэдэу ахэр зэрямыщыкIагъэр къэралыгъом ителевизионнэ канал гупчэхэм хэушъхьафыкIыгъэ репортажэу къащатыхэрэм ягугъу къаща­шIыгъ. Лъэустэнджэл Розэ зэ­рэхигъэунэфыкIырэмкIэ, амбулаторнэу, унэм исхэу зэIэзэ­жьы­хэрэр участковэ врачхэм къафыратхыкIыгъэм тетэу уцхэм яшъонхэ фае.

Лъэустэнджэл Р.: ЗэкIэ узым ихьылъагъэ цIыфым изытетэу компьютернэ томографием къыгъэлъагъорэр ары зэпхыгъэр. Зитхьабыл хэмыIагъэм антибиотик ищыкIагъэп. Ау зи­тхьабыл хэIагъэхэм антибактериальнэ терапие ящыкIагъэу мэхъу, азитромицин ятэты. Бак­териехэр зэриукIыхэрэм имызакъоу, вирусым пэшIуе­кIорэ Iэзэгъу уцхэм акIуачIэ хе­гъахъо, гидроксихлорохиным игъусэу иммуномодуляторэу щыт. Iэзэгъу шапхъэхэу къытфагъэхьыхэрэм ар ахэт.

Тэу З.: Мафэ къэс къэсымаджэхэрэм япчъагъэ хэхъо. ЧIыпIэхэр шъуфекъуха?

Лъэустэнджэл Р.: ЧIыпIэ 200 зэкIэмкIи тиIэр. Врачхэр зычIэсыгъэхэ общежитием ичIыпIэхэри сымэджэщым къыха­гъэхьажьыгъэх. ЗэкIэмэ анахь мэхьанэ зиIэр — пIэкIорхэм кислородыр къящэлIагъэу щытын фае зитхьабыл лъэшэу хэ­Iагъэхэм, жьы зымыгъотыхэрэм апае. Сымэджэщым чIэлъым изы щанэмэ апае кислородоте­рапиер тэгъэфедэ. Кислород тоннищ зэрыт концентраторыр сымэджэщым къащагъэу, ащ игъэуцун дэлажьэх.

Тэу З.: Роз, уиIофшIэгъу мафэ сыдэущтэу ебгъа­жьэра? Сыда ана­хьэу унаIэ зытетыр?

Лъэустэнджэл Р.: Мафэ къэс пчэдыжьым, щэджагъом ыкIи пчыхьэм сиIофшIэгъухэм сахэтэу «зонэ плъыжьым» те­хьэ. Сымэджэщым къычIэфэ­гъакIэхэм, ащ фэдэхэу мафэ къэс нэбгырэ 12 — 14 къыхэкIы, зизытет гурыт ыкIи хьылъэхэм сяплъы, реанимацием сычIахьэ. Пстэуми тынаIэ атет. Джыдэдэм медицинэ IофышIэхэм та­щыкIэ­рэп, студентэу къытфэкIо­рэ во­лонтерхэм «зонэ къабзэм» итхэу Iоф ашIэ. ТиIофышIэхэм янахьыбэ коронавирусыр къяо­лIагъэу, сымэджэгъахэхэу щытых. Сэри ахэм сакъыхиубытагъ. «КТ 1» къысфагъэуцугъагъ. Узыр зэкIэдгъакIуи, Iофы­шIэ сатырхэм такъыхэуцожьыгъ.

Тэу З.: «Свиной гриппыр» къызежьэм Iоф пшIэщтыгъэ. Ари тхьабылхэм якIущтыгъэ. ­Ковидыр ащ ебгъапшэ­мэ, сыд зэрэтекIырэр?

Лъэустэнджэл Р.: Вра­чыбэмэ къаIоу зэхэшъухыгъэн фае — коронавирусыр псынкIэ дэдэу зэпахы! Къэралыгъохэр зэлъикIугъэх. Ары «пандемия» зыкIаIуагъэр. Нахь гъэлъэшы­гъэу цIыфхэр зыфэсакъынхэ фае. Эпидемиологие шапхъэхэм ягъэцэкIэн хэти ынаIэ тетыныр типшъэрылъ шъхьаI.

Тэу З.: Бжыхьэр зэрэ­фэбагъэм къыхэкIыкIэ гриппым пэшIуекIорэ вакцинациер лъагъэкIо­тэгъагъ. Сымаджэу къы­шъуфащэхэрэм грип­прэ ковидрэ зэхэкIухьагъэу, тIури къяолIагъэу ахэтхэр къахэкIа?

Лъэустэнджэл Р.: Грипп къызэолIагъэ зи къахэкIыгъэп. Тисымаджэхэм яанализхэр лабораторием щытэушэтых. Къы­тэуалIэхэрэр зэкIэ ковид сыма­джэх. ЗэхэкIухьагъэхэри ахэ­тэп. Джы къычIафэхэрэм грипп-вакцинэр зыхалъхьэгъагъэмэ яуп­чIыхэзэ ашIыщт. Джащ фэдэу пневмококк зэпахырэ узымкIэ вакцинациер сабыйхэм япрививкэ мэфэпчъ диштэу ашIыгъэ­хэмэ ыкIи зыныбжь хэкIотагъэ­хэу, шъоущыгъу уз, нэмыкI къяхьылъэкIырэ узхэр зиIэхэм ахалъхьагъэу щытмэ анаIэ тырагъэтыщт. Ахэм тэрэзэу алъы­плъэгъэнымкIэ уплъэкIуным ишIогъэшхо къэкIощт.

Лъэустэнджэл Розэ гъэмэфэ реным Инэм район гупчэ сы­мэджэщым зэпахырэ узхэмкIэ госпиталыр къыщызэIуахыфэ, зэтрагъэуцофэ Iоф щишIагъ. Нэужым исымэджэщ къыгъэзэжьи, иIофшIэн щыпидзэжьыгъ. Исэнэхьат зырылажьэрэр илъэс 20-м къехъугъ. Ащ фэдизым сымэджэ пчъагъэмэ ишIуагъэ аригъэкIыгъ. «Къахафэх ковид сымаджэхэм сыкъэзышIэжьы­хэрэр, пандемием ыпэкIэ сызэIэзагъэхэр. Нэгум бэба кIэ­кIырэр, зэкIэ пшIэжьын плъэкIына? Сэ къэсшIэжьыхэрэп, ау ежьхэм тыкъашIэжьэу, цыхьэ къызэрэтфашIырэр къызэрэтаIорэм мэхьанэшхо есэты.»

Грипп эпидемиехэм такъыхиубытэу, сабыйхэр сымаджэхэ къэс Розэ зипэщэ отделением тычIафэу бэрэ къыхэкIыгъ. Къы­зэриIорэм фэдэу, непэ реным палатэхэр къыкIухьэу сабый сымаджэхэм ахэтыщтыгъэ ны­хэм яушъыеу: «Сэри сисабый капельницэр халъхьэ, секIолIэнэу уахътэ сиIэп, шъухъужьыщт!» — ыIоти, Розэ зыгу кIодырэмэ зафигъазэщтыгъ. Пстэуми хэкIыпIэ яIэу зылъытэрэмэ ащыщ:

«ПшъэдэкIыжь ин непэ тте­лъыр, коронавирусым тыпэшIуе­кIо. Ежь цIыфхэми шапхъэхэр агъэцакIэхэ хъумэ, ащкIэ Iэпы­Iэгъу къытфэхъущтых, сымаджэ­хэм япчъагъэ бэкIэ нахь мэкIэщт. Узым ыкIуачIэ къыкIи­чызэ кIощт. Ари зэгорэм те­кIыщт. Угу бгъэкIодынэу щытэп. ЩыIэныгъэр лъыкIотэщт!»

Тэу Замир.